Neerlandia. Jaargang 62

Nederland en Zuid-Afrika

Met het januari-nummer van 1958 verscheen ‘Zuid-Afrika’, maandblad van de Zuid-Afrikaanse Stichting Moederland te Amsterdam voor de culturele en economische betrekkingen tussen Nederland en Zuid-Afrika, in een nieuwe gedaante. Het formaat is wat kleiner geworden en bovendien heeft het blad een beter lettertype en een naar onze mening aantrekkelijker opmaak gekregen.

Dit nummer wijdt aandacht aan het aanbod van Zuid-Afrika voor Nederlanders uit Indonesië. Daaruit blijkt o.a., hoe de Zuidafrikaanse harten warm kloppen voor deze ontheemde stamgenoten, die ze straks dubbel welkom willen heten. Een welkom niet uit plichtsgevoel, maar uit familiezin, want de Nederlanders zijn onze stamgenoten, aldus De Transvaler, het blad, dat altijd graag wijst op al wat Nederland en Zuid-Afrika bindt.

Met belangstelling namen wij voorts kennis van een artikel, dat tot titel draagt: Is Nederland en Suid-Afrika vriende?

Voor de leden van het Algemeen Nederlands Verbond, dat ook reeds zestig jaren heeft gestreefd naar een vriendschappelijke verhouding tussen beide broedervolken, willen we hier aan de bovengestelde vraag alle aandacht schenken.

Die Huisgenoot heeft het onderwerp het eerst aangesneden. Dit blad meent, dat duidelijk dient te worden omschreven, welke betekenis Nederland en Zuid-Afrika voor elkaar hebben. Niet de onderlinge handel, niet de economische betrekkingen, niet de militaire verdediging van beide landen, niet een sentimenteel gevoel over de culturele betrekkingen, niet het feit, dat Afrikaners in Nederland studeren of dat Nederlanders zich tot de Afrikaanse lectuur voelen aangetrokken, niet de nauwere diplomatieke betrekkingen, zelfs niet in aangeboden steun bij moeilijkheden ligt volgens genoemd blad de betekenis, welke beide landen voor elkaar hebben.

Alleen de gerede opneming van Nederlanders, die zich tot Zuid-Afrika aangetrokken gevoelen, omdat zij er een goed bestaan en tevens een geestelijk welbehagen verwachten, alleen de bereidheid van de Afrikanen om bovenal de Nederlander als een aanwinst te verwelkomen, veronderstelt een bijzondere betrekking, welke daarom dient te worden onderhouden; aldus de slotsom waartoe Die Huisgenoot komt.

Verwante volkeren

Hierop geeft ‘Zuid-Afrika’ eigen beschouwingen. Het meent, dat de nuchterheid in ‘Die Huisgenoot’ nuttig kan zijn, maar het gaat in werkelijkheid om heel iets anders dan wat voornoemd blad vermag te zien. Er is, zo gaat ‘Zuid-AfriKa’ vooit, een verwantschap tussen Nederland en Zuid-Afrika, welke teruggaat op gemeenschappelijke wortels, overeenkomstige taal, gelijkheid van belijdenis, de Nederlandse oorsprong, op grond waarvan het Afrikanerdom met recht zich een westerse voorpost mag achten in verafgelegen streken en ook de mogelijkheid heeft zich als zodanig te laten gelden.

Met het noemen van die gemeenschappelijke wortels is de kous echter niet af. Telkens weer zal de Afrikaner zich rekenschap behoren te geven van de plaats, welke hij inneemt in een steeds veranderende wereld en telkens is er dan aanleiding te rade te gaan met de grondslagen, waarop tot dusver is gebouwd, grondslagen, die, die principiële aan wijzigingen inhouden.

Dit brengt mede, dat degenen, die onder alle verscheidenheid van leven, in Nederland en in Zuid-Afrika, de gemeenschappelijke kern hebben kunnen ontdekken, daaruit waardevolle sappen weten te trekken. De enkele cultuurbewusten onder de grote Zuidafrikaanse massa kunnen in elk geval iets uitdragen van wat voor het Afrikanerdom van levensbelang is, daarbij niet verwijzend naar Nederland, omdat zij weten, dat Zuid-Afrika op eigen wijze het leven heeft te leiden.

[p. 26]

Maar zij zullen wel blijven getuigen van de betekenis, welke Nederland voor hun Afrikanerdom heeft gehad, toen zij er vaster contact mee kregen. Het is toch menigmaal voorgekomen, dat een Afrikaner pas in Nederland oog kreeg voor de geest, die het leven in zijn snel veranderend land bezielt.

En het kan zijn nut hebben, dat de Afrikaner, levend onder de zuigkracht van de Engelse kultuur en van het Amerikaanse leven, zich herinnert, dat het kleine Nederland in staat is gebleken zijn eigen aard te handhaven tussen de machtige kultuurstaten, die zijn buren zijn.

Wie Nederland erkent als zijn venster op Europa, weet boven de verwarring uit te komen en leert de waarde beseffen van wat hij uit de kracht van zijn herkomst zich geestelijk kan toeëigenen.

Dat wat ons verbindt

‘Zuid-Afrika’ blijft er dan ook van overtuigd, dat al datgene wat Nederland en Zuid-Afrika verbindt: taal, kerk, recht, al de verwachtingen, die vroeger of later tussen beide landen heen en weer zijn gegaan, al de persoonlijke betrekkingen van bloedverwantschap, of die door studie-verblijf zijn ontstaan, hun werking blijven uitoefenen, ook al komen er tijden waarin men elkaar kwijtraakt of niet begrijpt.

De Nederlander, zo gaat het maandblad voort, heeft nog te weinig begrip voor alles wat gemeenschap, of althans nauwe verwantschap in taal, aan mogelijkheden bieden kan, wanneer hij daarop namelijk zou willen ingaan. Hier toont zich wellicht te veel de internationale oriëntering van de zeevarende Nederlander.

‘Zuid-Afrika’ besluit met de opmerking, dat de cultuurdragers van Zuid-Afrika, die op Nederland blijven letten, in dat land weerklank vinden bij degenen, die zich bewust zijn van mogelijkheden, welke zij opzettelijk openhouden, hoe weinig aanmoediging zij daartoe soms ondervinden. En deze Nederlanders voelen zich versterkt, wanneer er in Zuid-Afrika mensen zijn, die in duidelijk besef van datgene, waar het om gaat, een antwoord geven, dat op wederzijds begrip wijst.