Neerlandia. Jaargang 59

[p. 3]

De Nederlandse Antillen

Een hechte schakel in de A.N.V.-keten

*

In het achter ons liggende jaar genoten de Nederlandse Antillen met Suriname, vanwege de besprekingen over de nieuwe rechtsorde binnen het Koninkrijk der

Aruba in vogelvlucht. Gezicht op Oranjestad.
(Foto K.L.M.)

Nederlanden, vooral in politieke kringen en uiteraard in de vaderlandse pers, groter belangstelling dan misschien ooit te voren.

Op 15 December l.l. vond de plechtige bevestiging van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden, onder grote luister plaats in de historische Ridderzaal op het Binnenhof te 's-Gravenhage.

De Nederlandse Antillen en Suriname kregen met Nederland zelfstandigheid binnen het Koninkrijk, onder het constitutionele bewind van het Oranjehuis. Aan een lang gekoesterd verlangen dier overzeese gebieden was tot aller voldoening tegemoet gekomen.

Nu rijst de vraag of onder de bevolking van Nederland een even grote belangstelling voor deze Rijksdelen leeft als onder de bij het Nieuwe Statuut ten naaste betrokken staatslieden; ja, de vraag mag worden gesteld of bij alle leden van ons Verbond wel een zodanige belangstelling leeft, waartegenover er wel eens op mag worden gewezen, dat op de Antillen bloeiende, zeer actieve, honderden leden tellende afdelingen bestaan, die een hechte schakel vormen in de A.N.V.-keten, welke de aardbol omspant.

Het leek ons goed om in het eerste nummer van de nieuwe jaargang van Neerlandia bijzondere aandacht te schenken aan de grootste drie der in de Caribische Zee gelegen Antillen, de z.g. A.B.C.-eilanden, Aruba,

[p. 4]

Bonaire en Curaçao, die hun belangrijkheid zeker niet ontlenen aan hun uitgestrektheid. Curaçao is zo groot als Walcheren en Zuid-Beveland en Aruba als Texel; toch zijn deze twee eilanden van internationale betekenis, ten eerste door de daar gevestigde olie-industrie (raffinaderijen en bunkerstations), in de tweede plaats vanwege de grote strategische waarde, welke aan deze eilanden met hun prachtige, veilige, natuurlijke havens dient te worden toegekend, met betrekking tot een mogelijke verdediging en bescherming van het Panamakanaal.

Curaçao werd in 1499 door een Spanjaard, Alonso de Ojeda, ontdekt. In 1634 verjoegen de Hollanders de Spanjaarden en in 1643 werd Peter Stuyvesant de eerste gouverneur van Curaçao, later ook van Nieuw Amsterdam. Een standbeeld bij het Peter Stuyvesant College, waarover straks meer, herinneren aan deze grote vaderlander.

Onder meer door de gewijzigde verhoudingen tussen Spanje en de Zuidamerikaanse gebieden had Curaçao in de 19de eeuw commercieel met vele moeilijkheden te kampen. Na 1916, toen de Shell begon met het bouwen van raffinaderijen voor de olie uit Venezuela, verheugde dit eiland zich in een ongekende bloei. Hoe belangrijk Curaçao als aanloophaven werd, blijkt o.a. uit de cijfers van 1952, toen 8,462 oceaan- en 1,609 zeilschepen in de havens van dit eiland werden geteld.

Door het luchtverkeer is Curaçao verbonden met Aruba en Bonaire, met Venezuela, Miami, New-York, Amsterdam en van de laatste twee plaatsen uit met vrijwel de gehele wereld.

Curaçao is een eiland met een aangenaam klimaat, met dag- en nachttemperaturen, welke schommelen tussen gemiddelden van 80 en 70 graden. De regelmatig waaiende Noord-Oost-passaat doet de temperatuur lager schijnen dan de thermometer aangeeft. De regenval is zó gering, dat een algemeen te kort bestaat aan goed drinkwater, waarin de Overheid voorziet door het destilleren van drinkwater uit zeewater. In de regenmaanden tussen November en Maart kan men met zware regenbuiten worden gezegend, maar overigens is Curaçao het land van de eeuwige zon.

Het eiland heeft diepe, grillig gevormde baaien, die aan zeeschepen een veilige ligplaats bieden. Als voornaamste baai noemen we het Schottegat, waaraan de terreinen van de C.P.I.M. liggen. De St Annabaai, waarover de beroemde schipbrug, de Koningin Emmabrug ligt, deelt Willemstad, hoofdstad van Curaçao in tweeën, de wijken Punda en Otrabanda. Goede wegen zijn over het 60 km lange eiland aangelegd, waar dagelijks vele Amerikaanse auto's snellen over dit gedeeltelijk heuvelachtige eiland, dat in de St Christoffel zijn hoogste punt heeft.

De bevolking telt 110.000 zielen, bestaande uit 40 tot 50 landaarden. De inheemse bevolking bestaat uit afstammelingen van indertijd ingevoerde Afrikaanse negers, Portugese Joden, vele Hugenoten, kenbaar aan hun Franse naam en afstammelingen van Zwitserse, Deense en Duitse nationaliteit en Nederlanders.

Op Curaçao wordt Nederlands, Engels en Spaans gesproken en het papiamento, een ‘gebroken Spaans’, zoals Pater Schabel het indertijd uitdrukte, maar dan vermengd met vele niet-Spaanse elementen zoals Portugees, wat Engels, Frans, Indiaans, Nederlands natuurlijk en vermoedelijk ook enkele Afrikaanse woorden.

Bij een tocht over het eiland passeert men ook het F.D. Roosevelt-Huis, gelegen tegen de top van de Araratheuvel, residentie van de Amerikaanse Consul-Generaal, een geschenk van de Curaçaose bevolking, uit dankbaarheid voor de vruchtbare en zegenrijke samenwerking tussen de Verenigde Staten en Curaçao tijdens de tweede Wereldoorlog.

Voorts dient te worden gewezen op het Curaçao's museum, een prachtig gerestaureerd herenhuis in oud-Curaçaose stijl, door de onvermoeide werkzaamheid van Dr Engels ingericht tot museum, waar men zowel culturele als natuurhistorische voortbrengselen van het eiland kan bewonderen.

In dit museum worden ook regelmatig tentoonstellingen gehouden.

Op de A.B.C.-eilanden mag het lager onderwijs zonder enige beperking goed worden genoemd. Sinds enkele jaren is op Curaçao zelfs een lagere technische school.

Voor het middelbaar onderwijs op de Antillen is de jeugd aangewezen op Curaçao, waar naast elkaar staan; het Radulphus-College voor katholieke jongens, het R.K. Instituut voor middelbaar onderwijs ‘Maria Immaculata’, voor katholieke meisjes, en de openbare H.B.S., genaamd ‘Peter Stuyvesant College’, waarvan in dit nummer een foto is opgenomen van het nieuwe, pas in gebruik genomen gebouw, terwijl op Aruba een driejarige H.B.S. in de vraag naar middelbaar onderwijs tracht te voorzien.

Het Peter Stuyvesant College, waarvan de heer W. Meijer directeur is, heeft een A-, een B- en een C-afdeling (de literair-paedagogische afdeling), het Radulphus-College een B-, een C- en een Hogere Handelsschool-afdeling, Maria Immaculata een M.M.S. en een C-afdeling.

De literair-paedagogische afdeling, in Nederland onbekend, heeft een programma, dat veel overeenkomt met dat der oude kweekschool; wie dan ook na 5 jaar het H.B.S.-diploma verworven heeft, kan na een jaar een aanvullend onderwijzersexamen doen.

Alle drie middelbare scholen zijn in nieuwe gebouwen gevestigd; de openbare H.B.S. is het laatst tot stand gekomen, in September 1954 in gebruik genomen, maar nog niet officieel geopend, omdat het gymnastieklokaal, het sportveld en de tennisbanen nog op voltooiing wachten.

Zoals de foto weergeeft is het een prachtgebouw, gebouwd door de firma Bohama, naar het ontwerp van architect A. de Vries, die, begaafd met zin voor kunst en werkelijkheid, trots mag zijn op zijn schepping.

In de rechtervleugel bevinden zich dertien leslokalen, een directeurs- en een leraarskamer, benevens een prachtige studiezaal. De linkervleugel herbergt de vaklokalen en een practicum, zoals er in Nederland weinige zullen gevonden worden.

Op de tweede verdieping is nog een overblijflokaal, dat ook als vergaderzaal dienst kan doen. Achter de school komt in de toekomst de gehoorzaal, waarvan de stichting ook door het Algemeen Nederlands Verbond hartelijk zal worden toegejuicht. Er is nl. een groot gebrek aan zalen voor uitvoeringen en vergaderingen in Willemstad. De Stadsschouwburg, tegelijk bioscoop, is nu al sinds maanden niet beschikbaar voor uitvoeringen,

[p. 5]

een toestand welke de hoofdplaats van een Rijksdeel ten enenmale onwaardig is. De aula bij het Peter Stuyvesant College zal ten volle voor de gemeenschap beschikbaar zijn en aldus medewerken aan de culturele taak, welke het Stuyvesant-College, ongeacht godsdienst, ras of kleur, steeds voor ogen heeft gehouden.

In herinnering moge tenslotte nog worden gebracht, dat in de jaren, dat de jeugd op de Antillen nog voor middelbaar onderwijs op Nederland was aangewezen, het Algemeen Nederlands Verbond, naast de Overheid, nu en dan flinke Curaçaose jongelui in staat stelde in Nederland te studeren.

Peter Stuyvesant College te Willemstad.

Bij de middelen ter bevordering van het culturele leven op Curaçao moeten ook worden genoemd de Volksuniversiteit en het Curaçaose symphonie-orkest, onder leiding van de heer Boskaljon, schoonvader van de hogergenoemde Dr Engels, terwijl in de laatste jaren het bezoek van toneelgezelschappen door de ‘Sticusa’ veel heeft bijgedragen tot het leggen van een inniger hand tussen het moederland en de Overzeese rijksdelen

Aruba, met de hoofdstad Oranjestad, heeft ook zijn opkomst aan ‘de olie’ te danken. Hier vestigde zich de ‘Lago Oil & Transport Co Ltd’, een dochter-maatschappij van de Amerikaanse Standard Oil en wel bij St Nikolaas. Bij de Lago zijn niet minder dan 8000 employé's werkzaam. De Shell vestigde nog een klein bedrijf, de ‘Eagle’, ten Westen van Oranjestad, waarbij enige honderden Arubanen werkzaam zijn.

Buiten deze arbeidsintensieve bedrijven biedt Aruba weinig lonende middelen van bestaan,

Er wordt aan visserij gedaan, er zijn wat aanplantingen van dividivi en aloë. Maar het was de olie-industrie en wat daarmee samenhangt, welke aan Aruba en de Arubanen talrijke bronnen van inkomsten bracht.

Het klimaat kenmerkt zich hier ook door grote droogte. Maar onmiddellijk na de regentijd ontspruiten overal oranje bloempjes, aan welk verschijnsel men meent - vermoedelijk bij wijze van scherts -, dat Oranjestad haar naam ontleent. Het hoogste punt van het eiland is de Hooiberg, 165 m. hoog, waar in de nabijheid enorme massa's rotsblokken en rondgeslepen stenen liggen opgestapeld, In de hoofdstraat van Oranjestad, de Nassaustraat, bevinden zich de winkels en kantoren. St Nikolaas is na de komst van de Standard Oil een volkomen moderne stad geworden, waar een Amerikaanse bedrijvigheid en een Amerikaanse sfeer heersen.

Er is een prachtig hospitaal van de Lago, er zijn clubs, speelvelden, een jachthaven en zelfs een sportvliegveld. De schitterende Palm Beach, in het N.W. deel van het eiland, is het oord voor watersport in de ruimste zin des woords.

De Haagse architect Jan Wils heeft voor dit deel van het eiland voor enkele jaren een bestemmingsplan ontworpen, waartoe o.a. behoort het bouwen van een strandhotel, ten behoeve van Amerikaanse toeristen.

Het is goed leven op Aruba, dat ook per vliegtuig, opstijgend van het vliegveld Dakota, met de grote wereld verbonden is.

Bonaire is onder meer bekend om zijn natuurschoon, De baai tussen Bonaire en klein Bonaire is rijk aan vis.

[p. 6]

De zg. onderwaterjacht wordt hier o.a. beoefend. Duikers, gewapend met een aluminium speer, binden de strijd aan met de gevaarlijke hamerhaai, de weerzinwekkende stekelroggen en de vraatzuchtige barracunda.

Op Bonaire wonen slechts 6000 zielen, in hoofdzaak levende van de verdiensten gemaakt in de olieindustrie op Curaçao. Grotten met voorhistorische tekeningen in rood-bruin herinneren aan de vroegere Indianenstammen, die, naar men veronderstelt, daar een schuilplaats zochten.

Bij het Goto-meer, bij Slagbaai en bij de zuidelijke zoutpannen leven de Flamingo's. Toen de Amerikanen in de oorlogsjaren al te druk met hun vliegtuigen over dit eiland scheerden, verdwenen de vogels, maar thans hebben ze hun oude posten weer betrokken.

Bonaire, niet zo regenarm als de beide andere eilanden, vertoont in het Noordelijk deel, gelijk reeds gezegd, wat meer natuurschoon. Evenals op Aruba wordt ook hier aloë gekweekt en aan de verbouwing van mais hebben we de bekende oogstfeesten (siwadan) te danken. Dividivibonen en verfhout, dat een kleurstof ‘brasiline’ levert voor het purperverven van textiel en vooral zout zijn uitvoerproducten. Het zout wordt gewonnen door verdamping van zeewater in ondiepe aan het strand gelegen zoutpannen, de Blauwe, de Witte en de Oranje pannen, ten Zuiden van Kralendijk (Koralendijk), de hoofdplaats van het eiland, waar een derde van de gehele bevolking woont.

Met grote voldoening kunnen wij, tot besluit van dit artikel, er nog op wijzen, dat in het nieuwe jaar in Nederland in elk geval wordt gepoogd de belangstelling voor de Nederlandse Antillen te verhogen en te onderhouden.

Zo hield de in deze bijdrage genoemde architect Jan Wils in 's-Gravenhage voor een besloten gezelschap, aan de hand van prachtige en sprekende gekleurde lichtbeelden, een zeer geslaagde voordracht over de A.B.C.-eilanden en Zijne Excellentie Mr N. Debrot, algemeen vertegenwoordiger der Nederl. Antillen in Nederland, sprak in Februari voor de afdeling 's-Gravenhage van het A.N.V. over de toekomst van de Ned. Antillen.

Het is een zeer verblijdend feit, dat voor deze beide lezingen grote belangstelling bestond, welke niet alleen tot uiting kwam door de goede opkomst, maar ook door de na de eigenlijke voordrachten, gehouden gedachtenwisseling, waaraan velen deelnamen.