Neerlandia. Jaargang 57

[p. 72]

Ons Taalhoekje

Beeldspraak?

Wij lazen in een verslag over een voorstelling van Haagse padvinders ‘in de piste van een circus’, dat de 26 nummers ‘van reveille tot taptoe’ werden opgevoerd (wel een erg lange voorstelling dunkt ons) en dat de aanwezigen ‘hun bewondering voor de prestaties door vele open doekjes met een langdurig applaus aan het einde tot uiting gebracht’ hebben.

Openden ze hun zakdoeken (de dames misschien haar hoofddoeken) om de padvinders toe te juichen?

Hetzelfde blad vertelt ons, dat de K(amer) v(an) K(oophandel) te Groningen zich in een schrijven aan de directie van de N(ederlanise) S(poorwegen) heeft beklaagd over de trage dienstregeling van Groningen naar het Westen des lands.

Is bedoeld, dat de treinen te langzaam rijden? Maar dat staat er toch niet. Ik heb me bij de lezing althens afgevraagsi wat er nu eigenlijk traag is.

R.

Zinsbouw

Hoe langer hoe meer trachten schrijvers de in hun boeken voorkomende personen sprekend op te voeren en dan zoveel mogelijk de taal nabij te komen, die hun modellen worden gcacht te gebruiken. M.i. kan echter dit ‘realisme’ op de duur bij de lezers wel eens leiden tot een slordig spreken en schrijven.

Wat denkt U b.v. van een zin als deze: ‘Ik heb er aan gedacht wat jij me gezegd hebt’? Zou het boek aan natuurlijkheid zoveel hebben ingeboet, ale er had gestaan: ‘Ik heb gedacht aan wat jij me gezegd hebt’?

R.

O, die zinsontleding!

Een beschouwing over de situatie van de hedendaagse Nederlandse literatuur begint met het volgende:

‘Het probleem van .........., waaraan W.F. Hermans en Pierre H. Dubois enkele beschouwingen wijdden, blijken toch meer mensen bezig te houden dan......’.

Ons blijkt, dat steeds meer mensen niet onmiddellijk bij het neerschrijven van een zin inzien of voelen, dat de vorm van het werkwoord zich niet moet richten naar zelfst. naamwoorden die er toevallig het dichtst bij staan, maar naar het onderwerp van de zin.

R.

Een blijvend huis?

Misschien omdat in deze tijd zo veel gesproken wordt over de huurwet, de woningnood en de meer of minder duurzame samenstelling van woningbouw, ook in verband met de kosten, alsmede over het verschil tussen huur- en koopprijzen van woningen, viel onwillekeurig mijn oog op een opschrift, dat een dameskapper had laten aanbrengen om de aandacht op zijn bedrijf te vestigen. Het luidde: ‘Permanent huis’.

R.

Tante Betje heeft een taai leven

Een bestuurslid van het A.N.V. zond ons ter inzage een advertentieblaadje uit een tijdschrift, waarop een overdruk (fotocopie) van een brief, inhoudende een tevredenheidsbetuiging over een fabrieksproduct.

De schrijver noemt zich in het briefhoofd in verhaspeld Frans ‘tailleur modern’, maar ons bestuurslid vestigde door omlijning onze aandacht op een andere fout, voorkomende in de laatste zin van de brief, die aldus luidt: ‘Ik hoop dat alle bromfietsers in de nabije toekomst met Uw reddingsnaaf het zelfde zullen ondervinden en zullen er zodoende veel minder ongelukken voorkomen’. Het woordje er heeft blijkbaar de briefschrijver tussen het machineschrift met de pen bijgevoegd.

Ziehier weer eens een voorbeeld van de woordschikking na het voegwoord ‘en’, welke de Taalwacht van het A.N.V. indertijd reeds aanduidde met de term ‘Stijl Tante Betje’.

R.

Sanering

Indertijd heb ik een blauwe Maandag de eerste beginselen geleerd van de Latijnse taal. Mijn leermeester was de bekende Dr Mendes da Costa. Uit die tijd - het was in 1890 - herinner ik me ook het woord Sana, dat ik sedert nog menigmaal ben tegengekomen. Ik dacht dus wel te weten, dat het woord sanering zou moeten betekenen gezond maken. Het is werkelijk verbazingwekkend wat men tegenwoordig al niet wil saneren. Nu herinner ik me uit mijn prilste jeugd het rijmpje ‘Melk is goed voor elk’ en de tijd, dat de melk nog soms werd aangelengd met slootwater, zoals werd beweerd, is in ieder geval reeds lang voorbij. Op de hygiënische behandeling van de melk is het toezicht uitstekend. En nu lees ik, juist nu Den Haag overal aandacht vraagt voor de tentoonstelling met betrekking tot de melk en zuivelproducten, onder de aardig gekozen naam ‘De melkweg’, tot mijn schrik in een krantenbericht: ‘Er bestaan in Voorburg en Leidschendam plannen (lees: om) te komen tot melksanering’, en verder: ‘Dat (echter) de sanering reeds een feit zou zijn, is alleszins voorbarig.’

Deze laatste zin is onvolledig: Wat is nu eigenlijk voorbarig? Maar daarover wilde ik het nu niet hebben. De melk schijnt in genoemde plaatsen onderweg verontreinigd te worden, doordat de melkslijters ten minste 25 km ermee moeten afleggen en dan met hun twintigen in één straat samenkomen. Het verband ontgaat me, maar in elk geval moet de melk thans blijkbaar gezond gemaakt, waarschijnlijk is dus bedoeld ‘gereinigd’, worden.

R.

Voor en na

We lazen een verslag over een bezoek van Koningin Juliana aan een gedeelte van Overijssel. Na een bezoek aan Blokzijl ging het gezelschap aan boord van een boot voor een tocht over het Giethoornse meer naar Giethoorn, waar, na een tocht per punter, nog tot slot een bezoek aan een boerderij werd gebracht.

Omstreeks half vier, zo deelt de verslaggever ons mede, kwam de Vorstelijke bezoekster te Giethoorn aan, maar niet nadat verschillende met name genoemde plaatsen waren aangedaan. Zou wel bedoeld zijn, dat die plaatsen werkelijk niet of later bezocht zijn? En wilde men dit speciaal doen uitkomen? Ik geloof dat te mogen betwijfelen. De1 schrijver vond een eenvoudige vermelding dat ook die gemeenten onderweg bezocht waren vermoedelijk te gewoon, het woordje nadat was dus niet voldoende. En in plaats van ‘maar niet dan nadat, e.z.v.’ berichtte hij juist het tegengestelde van wat hij wilde zeggen.

R.