Neerlandia. Jaargang 56

Ons taalhoekje

Zijn vissen geen dieren?

In strijd met wat we op school leerden zien we nog dagelijks, dat vishandelaren aankondigen, dat ze een haring- en vishandel drijven, alsof haring geen vis was.

Maar nu vertelt ons een krachtenbericht dat ‘alleen met schepen van de Rotterdamse Lloyd dit jaar niet minder dan 40233 dieren in Nederland zijn aangevoerd, alsmede ongeveer 160000 tropische vissen’. Die vissen zijn dus niet begrepen onder de dieren.

Ook vraag ik me af welke periode de berichtgever verstaat onder ‘dit jaar’. Als we dat niet weten, zeggen die getallen ons niet veel.

R.

Beeldspraak

We hadden het onlangs over de wenselijkheid om nieuwe frisse beelden in de taal te gebruiken en nu eens ‘de afgezaagde gemeenplaatsen te laten varen’.

Daarmee wilden we niet ,uitbannen" de uitdrukkingen die zo algemeen gebruikelijk zijn, dat men ze onwillekeurig gebruikt zonder zich er rekenschap van te geven, wellicht soms zonder er zich bewust van te zijn dat men in beelden spreekt (zie bij voorbeeld de hier tussen aanhalingstekens geplaatste bewoordingen). Doch dan moet men die ‘geijkte’ uitdrukkingen ook gebruiken in de gangbare betekenis en er niet iets van maken, dat er in de verte wel wat op lijkt, zoals de dagbladschrijver, die ons vertelde, dat Amsterdam dit jaar de spits afbeet met bijna de helft van het aantal overnachtingen van buitenlanders.

De gangbare uitdrukking is ‘het spits afbijten (niet het spit zoals soms cok wel wordt gezegd). Van Dale geeft daarvan de o.i. juiste vertaling, luidende ‘de eerste in de aanval zijn; zich aan het ergste gevaar blootstellen’.

R.

Nederlands of Duits?

Indertijd heeft men getracht landgenoten en vreemdelingen naar Amsterdam te lokken, onder meer door een onderneming onder de naam ‘Damstad’, waarvan het beheer, zoals bekend verondersteld mag worden, een groot geldelijk verlies heeft opgeleverd.

Een krantenbericht meldt thans, dat een accoord is tot stand gekomen, waarbij o.m. aan concurrente crediteuren 50% is toegekend.

We vragen ons echter af, waarom in het desbetreffende berichtje in een der dagbladen tot driemaal toe van Damstadt sprake is.

De Dam is nog altijd het plein in het hartje van Nederlands hoofdstad, die niet door de Duitse bezetters is geannexeerd.

R.

Het werkwoord

Gelezen in een beursoverzicht: ‘Waar deze belangstelling uit voortspruitte, viel moeilijk te bepalen’.

Ja, de onderscheiding der werkwoorden in die met de z.g. sterke en zwakke vervoeging is een van de grammaticale struikelblokken.

Maar daarom maken we onze kinderen dan ook opmerkzaam op vergissingen op dit gebied, reeds vóór ze de schoolplichtige leeftijd bereiken. Er zijn echter velen, die het nooit leren.

R.

Zuiver Nederlands?

Aan een opstel onder het hoofd ‘Schoolboeken verdienen grote aandacht’ ontlenen wij met instemming de volgende zinsneden:

a.	Men geeft zich eenvoudig niet de moeite in eenvoudige taal precies weer te geven hoe een kwestie in elkaar zit.
b.	In dit verband (de wens tot onderling overleg tussen onderwijzers en/of leraren bij de samenstelling van leerboeken) moge ook genoemd worden het gebruik van de Nederlandse taal. Vele schrijvers van leerboeken blijken grote moeite te hebben met het gebruik van zuiver Nederlands.
c.	Het zou dan ook aanbeveling verdienen, dat samenstellers van leerboeken zich de medewerking verzekerden van leraren in de Nederlandse taal, die daartoe bekwaam zijn.

Prachtig! Maar.... waarom vinden we dan in hetzelfde artikel uitdrukkingen als:

a.	‘dat de boeken uit de roulatie genomen moeten worden’ Is omloop niet goed genoeg?
b.	‘dat dit in teamverband dient te geschieden’. Waarom geen samenwerking?
c.	‘als regel niet meer van de Nederlandse taal afweten dan..’ In de regel is dunkt ons beter Nederlands en waartoe dat voorvoegsel af na van?

R.