Neerlandia. Jaargang 56

Ons Taalhoekje

Het gebruik van vreemde woorden

Er gaat bijna geen dag voorbij of wij krijgen brieven, waarin wij opmerkzaam gemaakt worden op vreemde woorden gebruikt voor de radio, in kranten of tijdschriften. In de meeste gevallen blijft het daarbij, want de oplossing, het bepaalde woord door een goed Nederlands woord te vervangen, houdt veelal geen steek.

Wij moeten bij het maken van dergelijke op- of aanmerkingen wel voorzichtig zijn. Er zijn toch heel wat vreemde woorden die zuiver aangeven wat bedoeld wordt, terwijl daarnaast geen enkel Nederlands woord bestaat en veelal zelfs geen lange bijzin zou kunnen omschrijven wat men werkelijk bedoelt.

Een onzer lezers valt over het woord ‘flats’ voor een bepaald soort damesschoeisel en vindt het verkeerd dat een krant, die een verslag brengt over de schoenententoonstelling, welke kort geleden is gehouden, die benaming gebruikt en voegt er schertsend aan toe dat, volgens hetzelfde krantenbericht, vakkundigen zelf blijkbaar niet zuiver weten wat onder ‘flats’ moet worden verstaan.

Wij moeten vooral bij kleding - en in het bijzonder bij dameskleding - wel heel bedachtzaam te werk gaan alvorens een afkeurend oordeel te vellen. De oorspronkelijke modellen toch komen meestal uit het buitenland en de ontwerpers geven aan bepaalde scheppingen een naam, die door iedere belanghebbende wordt begrepen en die niet door een ander woord, ook niet door een Nederlands, kan worden vervangen.

Een ‘flat’ is nu eenmaal een zeer bepaald model lage damesschoen, een model dat uit het buitenland afkomstig is, onder die naam op de markt is gebracht, en als zodanig in de modetijdschriften en bij voorkomende gelegenheden is aangeduid. Wij zouden er daarom geen bezwaar tegen hebben dat woord te gebruiken.

Het is bij kleding toch verwonderlijk en hier hebben wij het woord ‘smoking’ op het oog, het zwarte herenpak, dat iedereen kent. Het eigenaardige is, dat dit Engels lijkende woord niet anders dan door Nederlanders wordt gebruikt. In het buitenland kent men het woord ‘smoking’ niet. In Engeland heet bijvoorbeeld dit kledingstuk ‘dinner jacket’ en in Amerika ‘tuxedo’, ‘drinking suit’, ook wel ‘short coat’, al naar gelang de staat of stad waar de Amerikaan vandaan komt.

Zouden wij nu het woord smoking dat wij al zovele jaren hebben gebruikt, b.v. door het woord ‘rookjasje’ moeten vervangen? En wat denkt U van het woord ‘cocktail-jurk’, het dameskledingstuk dat tegenwoordig in de mode is? Zouden wij die jurk ‘hanestaart-jurk’ moeten noemen? Wij geloven, dat de dames ons dan wat raar zouden aankijken. Zij zelf zouden dat woord zeker niet gebruiken. Maar behalve dat, zou het gebruik van dergelijke woorden iets te maken hebben met het zuiver houden van de Nederlandse taal?

S.

Beeldspraak

Het is niet iedereen gegeven nieuwe frisse beelden te vinden en die, hetzij mondeling of schriftelijk in zijn taal te gebruiken.

De heer Donker, die vergeefs trachtte als een bekwaam schrijnwerker een kabinet samen te stellen, deed althans pogingen daartoe, toen hij zichzelf daarbij achtereenvolgens vergeleek met de broedende kip en - toen het kuiken na de natuurlijke broedtijd van drie weken nog maar steeds niet te voorschijn wilde komen - met een hengelaar (die ook al weer thuis kwam zonder iets te hebben gevangen).

Meestal echter komt men steeds weer dezelfde beelden tegen, in groot aantal te vinden in spreekwoordenboekjes, welke beelden dan vaak op de duur wel erg ‘afgezaagd’ worden.

Nu las ik echter in een artikel over ‘de Nederlandse concurrentie in België (‘Het Vaderland’ van 29 Aug. j.l.) het volgende:

‘Met de wat goedkope dooddoener over soep, die meestal heet wordt opgediend om te kunnen afkoelen, kan men zich van deze discussie niet afmaken’.

De schrijver veronderstelt hierbij blijkbaar opzettelijk overvragen of opblazen van de zaak.

Dit is dan ten minste weer eens een variant op het bekende spreekwoord ‘De soep wordt nooit zo heet gegeten, als ze wordt opgediend’.

R.

Al weer die zinsontleding

Uit een opmerking van de redactie van ‘Het Vaderland’ (23 Augustus blz. 10 eerste kolom):

‘De gemiddelde man ontgaat vele zaken, waarover de ingewijde zich met enthousiasme kan uitlaten’.

Wij geloven niet, dat de gemiddelde man van die zaken weggelopen is om eraan te ontkomen, doch eerder dat hij die zaken niet heeft opgemerkt, doch de waarschuwende (3de) naamvals-n ontbrak en daardoor moest naar het onderwerp worden gezocht om te doen blijken, dat voor het werkwoord in dit geval de meervoudsvorm moest worden gebruikt.

Men had de fout kunnen vermijden door eenvoudig ‘vele zaken’ te vervangen door ‘veel’.

R.

Welke naamval?

Nu de officiële afschaffing van de naamvals-n bij het onderwijs, enz. reeds enige tijd heeft doorgewerkt, blijkt hoe langer hoe meer, dat met deze naamvalsonderscheiding ook het gevoel voor de naamval zelf afstompt.

Zo lazen we: ‘Zo moeten enkele dames wel eens aangeraden worden iets warmers aan te trekken dan....’.

Meer dan ooit blijft het o.i. noodzakelijk bij het onderwijs de nodige aandacht te besteden aan de zinsontleding. Het aantal fouten op dit gebied neemt onrustbarend toe.

R.

Rechtzetting

Onder het hoofd ‘De taal der sportverslagen’ in ‘Ons taalhoekje’, voorkomende in het Augustusnummer werd o.m. gezegd: ‘Onlangs kwam ons weer eens een nummer in handen van “Het Vrije Volk”, een dagblad, dat zijn gebrek aan inhoud blijkbaar tracht goed te maken door het grote aantal en de grote letters van zijn koppen’.

Deze zinsnede heeft tot ons leedwezen aanleiding gegeven tot misverstand. Wij vestigen er echter de aandacht on dat zij geen betrekking had op de kwaliteit van de inhoud en dat noch de inzender van het artikel, noch onze redactie het genoemde blad onaangenaam hebben willen zijn.