Neerlandia. Jaargang 56

Vijftig jaar boekverspreiding 1902-1952

Op 18 October 1952 zal de afdeling Boekverspreiding van het Algemeen Nederlands Verbond 50 jaar bestaan. Een kort overzicht van haar ontstaan en haar werk moge hier aan het begin van het jubileumjaar volgen.

Oprichting

De Boekencommissie, zoals zij in het begin werd genoemd, werd opgericht in een vergadering te Rotterdam van Groep Nederland van het A.N.V. op 18 October 1902. In die vergadering werd een voorstel gedaan, om een inzameling te houden van Nederlandse boeken voor onze stamverwanten in Zuid-Afrika. Door de overgang in het nieuwe staatsverband na de tweede vrijheidsoorlog scheen er voor de Nederlandse taal aldaar weinig toekomst, aangezien er bij de moeilijke opbouw van het land geen geld was voor culturele zaken. Hier moest geholpen worden.

In deze voorlopige commissie namen zitting de beide Rotterdamse leraren Th. Nolen en Dr W. van Everdingen, benevens de heer C. van Son, destijds secretaris van Groep Nederland. De oproep aan alle afdelingen van het A.N.V. en verschillende instellingen had groot succes. Na zorgvuldige voorbereiding had de eerste verzending plaats op 1 April 1903. Deze was gericht aan de heer W. Dekkers te Leeuwfontein in Transvaal. De tijdelijke Commissie is in het begin van 1904 een vaste Commissie geworden, waarvan de heer Nolen voorzitter werd. Deze werd in 1905 opgevolgd door kolonel J.B. Verhey. Van 1912 tot 1929 was Dr W. van Everdingen met de leiding belast, van 1929 tot 1932 de heer P.J. Bolten, tot 1946 de heer Fred. Oudschans Dentz, terwijl daarna tot bestuurder werd benoemd de heer P.M. Rampart. Vele van deze namen zullen de oudere leden van het A.N.V. nog bekend in de oren klinken.

De eerste zending werd spoedig gevolgd door talrijke andere en tot heden zijn bijna 10.000 kisten met Nederlandse leesstof door de afdeling Boekverspreiding over de gehele wereld verspreid.

Hoe was dit mooie culturele werk, dat zoveel geldelijke offers vraagt, mogelijk?

In de eerste plaats schonken vele A.N.V.-vrienden boeken en tijdschriften, terwijl ook verschillende uitgevers zich niet onbetuigd lieten. Verder telde de afdeling Boekverspreiding vele begunstigers, die elk jaar een geldelijke bijdrage gaven. Helaas is hun aantal de laatste jaren zeer verminderd. Enkele malen kreeg het A.N.V. een legaat van leden, wie de Boekverspreiding na aan het hart lag. Dan moeten we speciaal vermelden het Bestuur van het Prins Bernhard Fonds, dat in 1949, 1950 en 1951 subsidie verleende, welke in deze moeilijke jaren zeer welkom was. Vele scheepvaart-maatschappijen kwamen ons tegemoet bij het vervoer naar het buitenland. Toch moest het Hoofdbestuur elk jaar een belangrijk bedrag bijpassen.

Waar gaat de lectuur naar toe?

De afdeling Boekverspreiding zendt geen leesstof naar particuliere personen. Het leeuwendeel gaat naar culturele instellingen, zoals Universiteiten in Vlaanderen en Zuid-Afrika, naar boekerijen, scholen, Nederlandse verenigingen in het buitenland. Ook zeer vele zeemanshuizen hebben onze belangstelling.

Een groot deel van de verzonden kisten was bestemd voor Vlaanderen. De heer Fossey te Antwerpen was daar jarenlang onze vertegenwoordiger. Na de oorlog heeft de Vlaamse Toeristenbond onder de deskundige leiding van de heer J. van Overstraeten dit werk overgenomen. Tijdens de tweede wereldooorlog lag de verzending naar het buitenland natuurlijk stil. Toch heeft de heer Oudschans Dentz ook toen nog verdienstelijk werk verricht door het zenden van boeken naar de geïnterneerde Nederlanders in verschillende kampen en naar de krijgsgevangen militairen in Duitsland.

De laatste jaren is er een nieuw en zeer uitgebreid arbeidsveld bijgekomen, n.l. de verzending van lectuur naar de emigranten in Australië, Nieuw-Zeeland, Canada, Zuid-Afrika, enz. Het gaat hier om duizenden Nederlanders. De enige band die hen nog met het moederland verbindt, is veelal de Nederlandse lectuur, die wij hun zenden.

Wat kunnen wij gebruiken?

Uit het bovenstaande blijkt, dat alle Nederlandse leesstof welkom is. Voor de universiteiten kunnen wij wetenschappelijke werken op elk terrein gebruiken. Proefschriften b.v. worden gaarne ontvangen.

De boekerijen zijn het meest gebaat met romans, reisbeschrijvingen, enz. in de meest uitgebreide zin.

Jeugdlectuur vindt altijd aftrek. Voor zeemanshuizen en leestafels zijn vele tijdschriften nodig, waarbij de geïllustreerde het meest in de smaak vallen.

Verzoek om steun.

Het bovenstaande maakt wel duidelijk, welk een belangrijk cultureel werk door de afdeling Boekver-

[p. 4]

spreiding wordt verricht. Ieder begrijpt, dat dit werk zonder uitgebreide steun onmogelijk is, te meer, daar de boekprijzen, vergeleken bij vroeger, ongeveer driemaal zo hoog zijn. In dit verband wijzen we op het hoofdartikel ‘Bede om Steun’ in het Neerlandianummer van December 1951. Om die steun vragen we dringend in de vorm van boeken, tijdschriften en geldelijke bijdragen.

18 October 1952 is de datum, waarop de Boekverspreiding 50 jaar bestaat. Maar we meenden goed te doen, om het gehele jaar 1952 als jubileumjaar te beschouwen.

Bij een 50-jarig jubileum hoopt men op een geschenk. Dit geschenk is niet voor ons, maar voor de Nederlanders en onze stamverwanten in het buitenland.

Daarom, leden van het A.N.V. en belangstellenden, stelt ons niet teleur en zendt Uw gaven naar het Verbondskantoor, Surinamestraat 28 te 's-Gravenhage, opdat wij in het komende jubileumjaar velen kunnen verblijden met Nederlandse lectuur.