Neerlandia. Jaargang 55

Ons taalhoekje

Officieel ‘Nederlands’

‘In de gemeenteraad van Rotterdam deed het raadslid Mager Donderdag j.l. een poging om gehoor te vinden voor critiek op het miserabele bastaard-Nederlands, dat bij voorkeur voor de redactie van officiële stukken wordt gebezigd. Zijn succes was niet overtuigend: zijn collega's keken verveeld wegens het vermorsen van de kostbare Rotterdamse tijd en de voorzitter beloofde ten slotte dat hij ‘de minder juistheden’ nog eens zou laten bekijken, een formulering, die niet naar een hoopvol perspectief wijst.

Dat ‘officiële stukken’ iets afschrikkends hebben voor ieder, die verplicht is ze met aandacht te lezen, ontgaat aan al te vele bewindslieden. Dat ieder, die er niet rechtstreeks bij betrokken is, eenvoudig al lang niet meer de energie opbrengt om zich door labyrinthen van stelkunst heen te worstelen, is even algemeen bekend, als het door de lectuur-producerende overheidsorganen wordt genegeerd.

[p. 12]

Minister Lieftinck heeft onlangs gezegd, dat de pers onvoldoende aandacht schenkt aan de schriftelijke stukken, die van de overheid uitgaan.

Als de overheid eens zelf meer aandacht schonk aan het toch niet secundaire feit, dat men die stukken produceert om zoveel mogelijk gelezen te worden.’

Uit het Vrije Volk van 12 Mei 1951. H.

Noot van de redactie. Intussen heeft Minister Lieftinck deze woorden ter harte genomen. Hij is begonnen bij de belastingbiljetten...., waarschijnlijk omdat zij niet zo snel werden ingevuld door hun onleesbaarheid.

Overléggen en óverleggen

Binnen een zeer kort tijdsverloop ben ik enige malen gestuit op een blijkbaar niet juist onderscheiden van de hierboven geplaatste gelijk gespelde woorden met verschillende klemtoon.

Men zou anders geneigd zijn, op te merken, dat er juist in deze tijd een zekere tegenstelling bestaat tussen de aansporing van de minister van financiën om over te leggen¹⁾ en de noodzaak van de belastingbetaler om te overleggen²⁾, hoe hij met zijn inkomen kan rondkomen.

Maar ter zake: Het Vaderland van 1 Januari zegt: ‘Nadat minister Mansholt had toegezegd een nota over deze materie te overleggen³⁾ werd het voorstel Hooy zonder hoofdelijke stemming aangenomen’.

Ik hoop niet, dat die onjuistheid ook al weer mode wordt, zoals zo vele onnauwkeurigheden of slordigheden.

R.

1) op zijde te leggen.

2) overleg te plegen.

3) bedoeld is vermoedelijk aan de Kamer over te geven of voor te leggen.

Nu moet zelfs de Staat eraan geloven!

De neiging bij hen, die de naamvals-n afschaften, om een naamvals-r in te voeren bij de z.g. mannelijke woorden (maar dan in de 2de naamval) schijnt toe te nemen.

Nu kan men weer in de Haagsche Post lezen (van 2 Juni 1951, blz. 5), dat huize Doorn het eigendom werd der Nederlandse Staat.

Laat men toch die 2de naamval vermijden, als men zelfs bij zulke veel gebruikte woorden het geslacht niet meer kent.

De Fiscus en de taal

Zoals bekend, heeft ‘Financiën’ zich verdienstelijk gemaakt door het lofwaardig streven, het de belastingbetaler door middel van begrijpelijker taal duidelijk te maken, hoe hij zijn aangiftebiljet moet invullen, zodat ook de ongeletterde er bijvoorbeeld enig begrip van krijgt, of en in hoeverre hij ‘als hem het hemd van het lijf wordt gevraagd’, of als hij vreest ‘tot op het hemd uitgekleed te zullen worden’, zich de ‘blote eigenaar’ moet noemen van de bezittingen die hem resten, nadat hij een goed deel van de ‘vruchten’ van zijn arbeid aan de schatkist heeft afgestaan.

Hoewel de vragen in het officiële aangiftebiljet zich natuurlijk minder tot die eenvoudiger taal lenen, dan de erbij gevoegde toelichting, trof mij toch ook in het biljet zelf een poging tot vereenvoudiging.

Niet alleen is de naamvals-n natuurlijk weggelaten, doch men is een stapje verder gegaan, door nu ook de laatste n van het woord neen maar af te schaffen.^*)

Dit nu is bij de samensteller van een kruiswoordraadsel desnoods te verontschuldigen, doch in dit geval m.i. ontoelaatbaar. Moeten we straks misschien de meervouds-n en de n aan het eind van de werkwoorden ook maar laten schieten?

Ik antwoord: Neen.

R.

*) Als antwoord op enkele vragen moet men een der woorden Nee/Ja doorhalen. Voorts wordt gevraagd of de aangifte het vermogen van man en vrouw omvat; zo nee, waarom niet?

Wat is middelmatig?

In de Jeugdrubriek van ‘Vrije Geluiden’ van 9 Juni 1951 lees ik iets over ‘vele zeer middelmatige films, die ver beneden de middelmaat blijven’

R.

De taal in de Landbouw

‘Huis en hof’ van Juni 1951 maakt met instemming melding van de kort geleden te Wageningen opgerichte ‘Studiekring voor het taalgebruik in de landbouw’, waarvan Secretaris is de heer F. AE. Koekebakker, Bibliotheek der Landbouwhogeschool, Rijksstraatweg 1a, Wageningen.

Prachtig!

Karakterloosheid

‘De neiging om goed Nederlandsche woorden door Engelsche te vervangen is een miserabel bewijs van het onvermogen van vele publicisten: starten, stunt, enz. Hoewel de luchtvaart volstrekt geen speciaal Engelsch bedrijf is, zijn de benamingen van onderdeelen van vliegtuigen grootendeels Engelsch (propeller, cockpit). Maar hiertegen schijnt niets te doen te zijn, want enkele jaren geleden heeft een commissie onder voorzitterschap van wijlen den heer Walaardt Sacré hieromtrent verbeteringen voorgesteld, doch zonder resultaat te bereiken.

Ik geloof, dat alleen een breed opgezette nationale actie een einde kan maken aan dit soort karakterloosheid.’ Kn.

Noot van de redactie. Wij kunnen deze woorden van ‘Kn.’ in het maandblad ‘Onze Taal’ van Mei 1951 geheel onderschrijven. Hij verwijst in zijn artikel nog naar een door de Commissie voor Luchtvaart-terminologie in 1939 te Gorinchem uitgegeven boekje getiteld: Luchtvaartwoorden (1ste druk 1938).