Neerlandia. Jaargang 55

[p. 10]

Uit de Afdelingen

Afd. 's-Gravenhage

Afrika in vogelvlucht

Op Maandag 12 Maart hield de Heer A.G. Aukes, Secretaris van het Afrika-Instituut voor de afdeling 's-Gravenhage e.o. van het Algemeen Nederlands Verbond en het Koninkiljk Aardrijkskundig Genootschap een lezing over de betekenis van Afrika voor Europa en omgekeerd.

Dit onderwerp mag wel uiterst actueel worden genoemd, nu Nederland zien na de staatkundige hervormingen in de achter ons liggende jaren in vele opzichten moet gaan heroriënteren. Spreker heeft dan ook in zijn inleiding daarop gewezen en in grote trekken geschetst hoe Europa economisch is versnipperd en in zijn middelen beperkt. Mocht Europa in het verleden door zijn industriele voorsprong nog zijn positie hebben kunnen handhaven, nu zijn voormalige leveranciers en afnemers concurrenten zijn geworden, zal er moeten worden gestreeld naar de vorming van een Europese Unie en een economisch samengaan met Afrika.

Er valt echter nog veel te doen in dit reusachtige land met zijn ruim 180 millioen inwoners, 8% van de wereldbevolking uitmakende. Met een totale oppervlakte van ongeveer 22 millioen vierkante kilometer behoort Afrika tot de dunst bevolkte delen van onze aarde. Door zijn gunstige ligging aan weerszijden van de evenaar levert het min of meer doorlopend het merendeel van de voor de mens onmisbare tropische landbouwproducten en grondstoffen. Deze zo belangrijke producten worden echter nog lang niet in voldoende mate voortgebracht. Daarom ligt hierin een ontzaglijke taak voor Europa. Zeer grote gebieden zullen moeten onderzocht worden en tot ontwikkeling worden gebracht, om aan de behoeften van de Europese markt te kunnen voldoen. In het bijzonder zij hier terloops gerept van de latente hoeveelheid electrische energie, welke Afrika jaarlijks zou kunnen produceren, indien men de waterkrachten zou aanwenden. Gebruikmaking van deze hydro-electrische hulpbronnen zou voor 60% aan de wereldvraag tegemoetkomen. Het feit, dat thans reeds 82% van Afrika's invoer uit Europa komt en 90% van zijn uitvoer daarheen gaat, wijst op een onvermijdelijk samengaan van deze twee werelddelen, waarbij Europa Afrika van zijn industriële producten voorziet en Afrika aan Europa zijn grondstoffen alsmede zijn agrarische en dierlijke producten levert. Dit vereist uiteraard enorme investeringen, welke in de milliarden lopen. Reeds zijn er belangrijke bedragen gestoken in Frans Noord-Afrika, aan de Goudkust, aan de Ivoorkust in Belgisch Congo en in de Unie van Zuid-Afrika, door de beherende mogendheden en door de Verenigde Staten van Amerika in Ethiopië en Liberia. Spreker wees er op dat ook voor Nederland in Afrika belangrijke mogelijkheden liggen, in het bijzonder voor deskundigen op agrarisch, commercieel, technisch en medisch gebied. Reeds enkele Nederlandse ondernemingen hebben haar kans waargenomen en er zich gevestigd.

Na deze leerzame uiteenzetting gaf de Heer Aukes aan de hand van fraaie lantaarnplaatjes een beeld in vogelvlucht van Tunis, Nigerië, Belgisch Congo en Ethiopië met hun bewoners.

Het met humor voorgedragene werd terecht beloond met een hartelijk applaus van de talrijke aanwezigen.

De belangstellende, die wat meer van Afrika wil weten en op de hoogte wenst te blijven van de voor ons land zo belangrijke ontwikkeling van dit werelddeel, zij verwezen naar het keurig verzorgde maandblad van het in het Beursgebouw te Rotterdam zetelende Afrika-Instituut. Het werk van het Instituut, dat de Nederlandse belangen, zowel de economische als de wetenschappelijke en culturele, in Afrika in de wijdste zin beoogt te bevorderen en omgekeerd in Afrika belangstelling voor Nederland te kweken, verdient ons aller steun.

Lezing van de heer A.A. Kleyn

Op Donderdag 29 Maart jl. hield de heer A.A. Kleyn, directeur van het Kon. Onderwijsfonds Scheepvaart te Amsterdam, voor de leden van de afdeling een voordracht over ‘Het onderwijs aan schipperskinderen en de vakopleiding voor de Rijn- en Binnenvaart’ in Pulchri Studio te 's-Gravenhage.

De heer Kleyn begon met een korte inleiding, waarin hij de ontwikkeling van de binnenvaart schilderde, van de trekschuit, over het zeilschip tot de stoom- en motorvaart op de binnenwateren, waardoor de tonnage van de schepen langzamerhand groeide van 60 à 100 tot ruim 4000 ton. Ook de werkingssfeer breidde zich daardoor uit. De eerste schippers waren beurtschippers of kleine handelaren (men denke aan de turfschepen), die in ten hoogste twee of drie provincies kwamen en na vrij korte tijd weer in de thuishaven terugkwamen. Door de mechanische voortstuwing en de verbetering van het vaarwater kwam hun werk op internationaal terrein te liggen, waardoor van een geregelde terugkeer in de thuishaven geen sprake meer was.

Dit alles was natuurlijk van grote invloed op het onderwijswezen, vooral het lager onderwijs.

Bij de schepen met een thuishaven was het mogelijk de kinderen met het oog op het onderwijs bij familieleden onder te brengen en zij bleven daardoor enigszins onder de hoede van de ouders. Toen deze thuishaven kwam te vervallen, werden de kinderen aan boord genomen en werd naar een mogelijkheid uitgezien om de kinderen zonder vaste woonplaats toch in staat te stellen om lager onderwijs te genieten.

Men begon scholen op te richten te Rotterdam, Amsterdam en Groningen, zodat de kinderen deze zouden kunnen bezoeken als het schip enkele dagen in een van die plaatsen kwam te liggen. Het nadeel was echter, dat de leerstof niet aansloot.

In 1943 ontstonden uniforme leerboeken met een uniform lesrooster. In 1946 werd een inspecteur voor het lager onderwijs aan schipperskinderen benoemd met standplaats Rotterdam en in 1950 werd dit onderwijs ondergebracht bij het buitengewoon lager onderwijs. Een administratieboekje, waarin de vorderingen der leerlingen werden aangetekend, ontstond. Uit de aard der zaak is dit onderwijs nog verre van ideaal en het schipperskind komt gemiddeld niet verder dan de 4de klas lagere school.

Ook aan het vakonderwijs wordt thans alle aandacht besteed, want de schippers, die thans in Europa rondtrekken en ook de riviermonden moeten bevaren, komen met het lager onderwijs en hun boordroutine niet meer uit.

Daarom is in 1937 te Rotterdam een nijverheidsschool opgericht voor jongens van 13-16 jaar. De school heeft een tweejarige cursus; een internaat is hieraan verbonden. Daarna gaan zij in de practijk en kunnen als zij ten minste 20 jaar zijn een diploma halen voor schipper Rijn- en Binnenvaart. Deze examens zijn geheel vrijwillig, doch het blijkt, dat thans ook van schipperszijde het afleggen van een bewijs van bekwaamheid noodzakelijk wordt geacht.

Na deze zeer belangwekkende voordracht werden nog enkele lichtbeelden over de Rijn- en binnenvaart vertoond.