Generaal Smuts †
In de avond van de elfde September 1950 is in zijn woning te Irene bij Pretoria op ruim 80-jarige leeftijd overleden Jan Christiaan Smuts.
Bij zijn heengaan verliest de mensheid een man van singuliere gaven. Aan een scherpzinnig, koel verstand paarde hij een grote wijsheid en een bijna profetische blik in de toekomst.
Niet alleen zijn eigen vaderland, ook de wereld heeft de vruchten van zijn arbeid mogen plukken en algemeen zal zijn heengaan als een pijnlijk verlies worden gevoeld.
Hij was een der weinigen, die hun naam aan een tijdvak in de wereldgeschiedenis geven en die door hun werk er een stempel op drukken.
Met hem wordt zulk een tijdvak afgesloten ook.
Het spreekt vanzelf, dat niet allen hem hebben begrepen. Ook al, omdat zij hem in zijn hoge vlucht geestelijk niet konden volgen.
Hij begreep zelf die tegenstand wel.
Maar zijn wijsheid deed hem die met waardigheid dragen en soms ondergaan.
Daarom gedenkt de wereld Smuts niet als staatsman, als rechtsgeleerde, als wijsgeer of als generaal, en zeker niet als partijleider, maar ziet ze in hem een vertegenwoordiger der mensheid, die het bezit is van allen en die in twee wereldoorlogen aan haar een vaste koers heeft gewezen.
Zuid-Afrika verliest in hem een zijner beste zonen.
Het Algemeen Nederlandsch Verbond een harer oudste leden.
En ons medegevoel gaat thans in het bijzonder uit naar ‘Oma’ Smuts en haar kinderen.
Mogen zij de troost ontvangen, die wij allen nodig hebben, indien ons ontvalt, wat wij menen als een bezit te mogen koesteren.
Smuts' heengaan noopt ons, meer dan ooit, te overwegen, of het niet nodig is, de weg te gaan, die hij wees.
En de wereld vinde thans zonder Smuts de eenheid, die hij voor haar wenste, nodig achtte en in zijn lange leven nastreefde.
E.H.B.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd