Neerlandia. Jaargang 54

[p. 1]

[Nummer 10]

** Het gaat niet goed in Indonesië

Het gaat niet goed in Indonesië. Natuurlijk hebben wij hier niet de algemene toestand op het oog. Daarover 'n hartig woordje te schrijven zou mogelijk zijn. Maar getrouw aan de geschiedenis van het A.N.V. en zijn doel, zullen wij alles, wat zweemt naar een bepaalde politieke gedachtengang, laten rusten. Voorzover het dan mogelijk is. Want de mening zou kunnen worden verdedigd, dat alles iets met politiek te maken heeft. En die aldus redeneren zouden misschien nog wel gelijk hebben ook.

Als wij dan ons artikel beginnen met een ‘het gaat niet goed in Indonesië’, bedoelen wij daarmee, dat het misloopt met een belangrijk stuk Nederlandse cultuur, zoals die in Indonesië in verloop van een paar eeuwen heeft wortel geschoten en is gegroeid.

⋆ _⋆ ⋆

Niemand, die in Indonesië komt, zal kunnen ontkennen, dat hij die Nederlandse cultuur overal ziet.

Zeer concreet. Daar is de taal, de lectuur, die hij leest, de film, het toneel, de godsdienstige beleving, het onderwijs, de organisatie van het bestuur, de administratie, de rechtspraak, de hygiëne, de geneeskundige dienst, de cultures, de handel, enz.

Het zal duidelijk zijn, dat door de inwerking van de Nederlandse cultuur op de Indonesische samenleving er een wisselwerking is geweest, die haar sporen heel duidelijk heeft achtergelaten.

Wij kunnen ons zelfs voorstellen, dat er in de loop van volgende eeuwen een nieuwe cultuurvorm zou zijn ontstaan, waarin duidelijk en aanwijsbaar de invloed van ‘vreemde’ en ‘inheemse’ cultuur zou op te merken zijn.

Dat zou niet alleen begrijpelijk zijn en verklaarbaar, maar ook goed.

In de geschiedenis van veel volken is dat verschijnsel vast te stellen.

Het kan ook moeilijk anders.

In Nederland zelf kunnen wij dat immers evenzo zien. Heel duidelijk zijn hier Friese, Saksische, Frankische en zelfs nog Keltische elementen aan te wijzen in allerlei vorm van cultuur.

⋆ _⋆ ⋆

Dat gebeurde in Indonesië heel rustig ook.

Dat proces van versmelting was reeds lang aan de gang.

Maar thans wordt in dat proces, dat in de laatste tientallen jaren kalm en zonder schokken - over het algemeen gezien dan - verliep, wel heel ruw ingegrepen.

En zo ontstaat er thans onder de invloed van dat ingrijpen in dit historisch proces een culturele nood. Vooral voor hen, die hier wel heel dicht leven bij Nederland en wel heel vertrouwd zijn met de Nederlandse cultuur.

⋆ _⋆ ⋆

In dit verband vermelden wij hier, wat het in Indonesië verschijnende blad ‘De Banier’ dienaagaande meedeelt. Het blad schrijft dan het volgende:

Wij mogen gerust spreken van een culturele nood onder de Nederlanders in de Oost. Wij zien hier dagelijks verder de dingen afbreken, die de Nederlandse cultuur en wetenschap met zoveel moeite en opofferingen - ook ten bate van de Indonesische volkeren, en dat mogen wij nog wel eens in herinnering brengen! - hier heeft gesticht.
Om te beginnen de Nederlandse taal en het on-

[p. 2]

derwijs daarin. Het is de natuurlijke gang van zaken, dat de Indonesiër zijn eigen taal wenst te spreken, ook al is die nog niet voor alles te gebruiken. Klaar het is even natuurlijk, dat de Nederlander die hier werkt, zijn eigen taal wil spreken en zijn kinderen daarin en in heel de Nederlandse cultuur, wil zien onderwezen.
Het spreekt evenzeer vanzelf, dat Nederland niet moet achterblijven als hier in plaats van bahasa Indonesia een andere taal nodig is, b.v. bij het middelbaar en hoger onderwijs. Het is een Nederlands cultureel belang, te zorgen, dat deze taal dan op grond van historische groei en zoveel andere factoren, het Nederlands zal zijn, en niet het Engels!

En ten aanzien van de Nederlandse pers en het Nederlandse boek vervolgt het blad dan:

De Nederlandse pers houdt het hier gelukkig nog vol, maar ook de aandacht voor haar positie mag niet verslappen.
Dan is er het Nederlandse boek en het Nederlandse tijdschrift. Wij leven hier wat dit aangaat, ongeveer zes weken ten achter bij Europa en het culturele leven in Nederland. Dat laatste geldt dan vrijwel alleen voor de tijdschriften, want Nederlandse boeken zijn hier niet meer te betalen. De boekendelegaties zijn afgelopen, slechts wie wat geld in Nederland heeft, kan hiervan boeken uit Nederland laten komen. Het gevolg, dat de Nederlandse boekhandel, die hier zo'n voorname culturele en wetenschappelijke taak te vervullen heeft, ten onder zal gaan als dit lang duurt, stippen wij slechts aan.

⋆ _⋆ ⋆

Wij geloven, dat wij terecht mochten zeggen, dat het niet goed gaat in Indonesië.

Wie met geweld een historisch proces stuit, grijpt daar in, waar hij zijn handen thuis moest houden.

Dat heeft altijd. waar dat gebeurde, onrust gebracht en tot velerlei conflict en strijd aanleiding gegeven.

De geschiedenis geeft voorbeelden te over daarvan.

Wat kan het A.N.V. daarvoor doen?

Onze band met Indonesië is wel heel zwak. Wij weten, dat er leden zijn. En vele vrienden. Dat er indertijd een bloeiende groep was.

Maar het contact weer op te nemen, schijnt moeilijk, bijna onmogelijk. De zorgen voor het dagelijks brood, voor persoonlijke veiligheid, schijnen de belangstelling voor vele andere zaken te doen verminderen. Dit is te betreuren. En wij zouden zo gaarne iets willen doen om een stuk Nederlandse cultuur voor de ondergang te behoeden.

Wij weten, dat er een ‘Stichting voor Culturele Samenwerking’ bestaat en dat daarvan uitgaat een bibliotheek en een leeszaal aan de Molenvliet te Djakarta.

Maar hoe die is en of daar veel gebruik van wordt gemaakt, is ons onbekend.

Wie van onze vrienden kan ons daarover inlichten?

En wie kan ons eens raad geven op welke wijze hier te helpen is?

Het gaat ons aan het hart, hier werkeloos te moeten toezien, terwijl de culturele nood met de dag groter wordt.

Wij herhalen, het gaat niet goed.

Maar met dat te constateren komen wij er niet.

Hier moet Nederland wakker worden geschud uit zijn stomweg aanvaarden van een toestand, die voor de Nederlanders en hun vrienden geestelijk onverdraaglijk moet zijn.

Maar onze slaperigheid belet ons te zien, hoe de Nederlandse cultuur daar ginds verdwijnen gaat en straks zal worden overwoekerd door een gewelddadige achteruitzetting en .... onderdrukking van al wat aan Nederland herinnert.

Amputatie is medisch bekeken vaak noodzakelijk; zelfverminking is niet meer en niet minder dan misdadig.