Neerlandia. Jaargang 54

Brussel.

De voordrachtencyclus, ingericht door afdeling Brussel, werd op Woensdag 26 April besloten met een voordracht van de heer G. Craen, directeur-generaal bij het Ministerie van Economische Zaken en Middenstand, over het onderwerp: ‘De betekenis van Benelux voor de economische integratie van Europa.’

Spreker gaf vooreerst een overzicht van de pogingen, die in de periode tussen de laatste twee oorlogen, op internationale conferenties, en ook door de Volkenbond, werden aangewend om de Europese economie op een gezonde basis te ordenen, rekening houdend met de nationale belangen der deelnemende landen welke toen nog zeer moeilijk te verzoenen waren.

Het was echter pas in de oorlogsjaren 1940-45 dat zich op economisch, zowel als op psychologisch gebied, een gunstige atmosfeer voordeed om in gemeenschappelijk overleg de voorwaarden te onderzoeken van een nauwere samenwerking tussen bepaalde Europese landen met gelijklopende of naar elkaar toegroeiende economische belangen.

Dit was het uitgangspunt van de Benelux-gedachte, die in opeenvolgende stadia tot de verwezenlijking der economische Unie tussen de betrokken landen moet leiden.

De tarifaire gemeenschap (geen heffing van invoerrechten) moest eerst verwezenlijkt worden, om te komen tot een douanegemeenschap (éénvormigheid van wetgeving en reglementen). Pas dan is de weg geëffend voor de douane-unie, d.w.z. de gelijkmaking van accijnsrecht en overdrachtstaks, en kan er een begin worden gemaakt met het vrij-goederen-verkeer zoals dit wordt omschreven in art. 42 van het Charter van Havana. De bekroning van deze verschillende overgangsmaatregelen is dan de eigenlijke economische unie, waarin de deelhebbende landen op economisch gebied een gesloten geheel vormen, dat door dezelfde bepalingen en voorschriften wordt beheerst.

Het probleem der internationale betalingen en vaak uiteenlopende internationale belangen zijn echter van aard om de voor-unie aanzienlijk te vertragen. Het spreekt vanzelf dat de integrale unie nog met talrijke moeilijkheden zal moeten afrekenen vooraleer zij een levende werkelijkheid is geworden.

Hoe heeft Benelux, gegroeid uit een te Londen op 17 September 1944 getroffen overeenkomst, de economische integratie van Europa beïnvloed?

In de eerste plaats was het noodzakelijk tot een herziening van de tot dusver gevoerde politiek over te gaan. Aan bepaalde opvattingen, o.m. het economisch nationalisme, de grote kwaal der periode 1918-1940, moest in het algemeen belang worden verzaakt. Men kwam vroeger nooit tot een oplossing omdat - wanneer bij het treffen van sommige maatregelen aan de belangen van andere landen geraakt werd - er onmiddellijk repressailles werden uitgevaardigd en toegepast.

In verband met de houding van Benelux tegenover derde landen, stipte spreker aan, dat bij het afsluiten van accoorden op lange termijn, de besprekingen werden geleid door Beneluxonderhandelaars.

Bij de inleidende gedachtenwisseling over een ontwerp van internationale handelsorganisatie, thema dat op de conferentie

[p. 9]

van Havanna werd behandeld, gaf de Benelux-delegatie blijkt van eensgezindheid en gemeenschappelijke beginselvastheid

In de vergaderingen van het Comité van Economische Samenwerking ter uitvoering van het programma van Europees herstel, werd het belang van het Marshall-plan terdege onderstreept en werd de grondsteen gelegd van gemeenschappelijke besprekingen met Frankrijk en Italë (FIBENEL).

In 1948 kwam het tot de oprichting van een studiegroep, met 13 deelnemende leden, en ook hier werd een belangrijke rol gespeeld door de Benelux-afgevaardigden.

Het Pact van Brussel legde de nadruk op een enge economische samenwerking tussen alle Europese landen, medeondertekenaars van het pact.

op 13 September 1947 werd de oprichting van een gemengde commissie ter voorbereiding van een douane-unie tussen Frankrijk en Italië door de Benelux-landen gesteund. Een ontwerp van economisch en sociaal verbond in West-Europa, dat in November 1949 het licht zag, was mede aan de tussenkomst van België, Nederland en Luxemburg te danken. Geleidelijk zou tot de afschaffing van contingentering en wisselcontrole worden overgegaan, na het treffen van zekere voorzorgsmaatregelen om het internationaal economisch evenwicht niet in gevaar te brengen.

Sommigen zijn van oordeel, aldus spreker, dat de toepassing van het vrije ruilverkeer en het tot stand komen van een meer uitgebreide douane-unie onvermijdelijk zullen uitblijven zolang er geen werkelijke politieke unie kan bereikt worden. Dit is een thesis die veel aanhangers heeft, doch vooral een theoretisch karakter vertoont.

Anderen daarentegen huldigen de overtuiging dat ook meer beperkte, en eenvoudiger maatregelen op kortere termijn tot verheugende resultaten kunnen leiden.

De heer G. Craen wijdde vervolgens nog enkele beschouwingen aan de Unie der Europese landen, welke tot doel heeft de economische, financiële en budgetaire belangen op elkaar af te stemmen, en dat is een zeer ingewikkeld en kies probleem. De enige buiten Europa bestaande tolunie (n.l. deze tussen Syrië en de Libanon) werd opgeheven omdat de eeonomishe politiek der beide deelgenoten niet gelijklopend was. De Libanon was immers voorstander van de vrijhandel, terwijl Syrië van het protectionistische stelsel niet wilde afzien.

Er zullen nog vele moeilijkheden oprijzen alvorens de economische samenbundeling der Europese landen een werkelijkheid zal zijn geworden. West-Duitsland, Frankrijk en Italië blijken gunstig gestemd om tot de Unie toe te treden, doch Engeland neemt nog steeds een afwachtende houding aan, al zal het zich vroeg of laat bij de meerderheid der West-Europese landen moeten aansluiten. West-Duitsland houdt wellicht op politiek en militair gebied een zeker gevaar in, al wordt deze mogelijke bedreiging grotendeels uitgeschakeld door het blok Frankrijk - Engeland, indien deze laatste mogendheid de Unie zou komen versterken.

De voordrachtgever besloot zijn uiteenzetting met nogmaals te herinneren aan de baanbrekende actie die door de Beneluxlanden werd gevoerd om de economische belangen van alle Europese staten bij de gewijzigde na-oorlogse verhoudingen aan te passen; dat er op vrij korte tijd bemoedigende uitslagen werden bereikt bewijst ten overvloede dat de Benelux-accoorden er aanzienlijk toe bijdroegen om een nieuwe opvatting van de staathuishoudkunde in talrijke Eunropese landen ingang te doen vinden.

M.v.G.