Neerlandia. Jaargang 40

Zuid-Amerika

De Nederl. Kolonie Carambehy in Brazilië 25 jaar

De vorige maand herdacht de Nederlandsche kolonie Carambehy, dat 25 jaar geleden de eerste Hollanders zich aldaar vestigden. Dit feit is daarom van belang, omdat Carambehy de eenige kolonie in Brazilië is, waar de Nederlanders zich konden handhaven en waar ook de Need. taal, zeden en gewoonten in eere worden gehouden.

Carambeihy ligt in Zuid-Brazilië, in den Staat Parana, aan den spoorlijn, die dezen van Noord tot Zuid doorsnijdt. Oorspronkelijk een boerderij van 10.000 H.A., werd Carambehy omstreeks 1905 gekocht door de Brasil Railway Comp.ie en als landbouwkolonie aangelegd. Dit was vanwege de B.R. Comp.ie een proefneming, daar tot dusver de kolonieën uitsluitend op boschgrond werden aangelegd. Het voorgestelde doel was: op deze wijze de rentabiliteit van haar spoorlijn verhoogen.

't Idee, op 't kampland te koloniseeren, was nieuw en werd tevens voor onmogelijk gehouden, door hen, die alleen kennis van roofbouw hadden.

De B.R. Comp.ie heeft de kolonie zoo aangelegd, dat de kolonist intensief kon arbeiden.

Bij onderteekening van een koopcontract door een kolonist, werd een

[p. 273]

betaling van 160 gulden verlangd, de betaling van de rest der koopsom werd over 10 jaar verdeeld.

Aangelokt door betere vooruitzichten en na vele teleurstellingen, ontberingen en ziekten doorgemaakt te hebben in een boschkolonie, vestigden eenige Hollanders zich in 't jaar 1911 in Carambehy, waarbij anderen uit Nederland zich aansloten, totaal een 10-tal families, naast een 30 families van andere nationaliteit.

Na een groot jaar hield de werkverschaffing op en begon 't verloop, doch de Holl. kolonisten konden door de zuivelbereiding behoorlijk in hun onderhoud voorzien.

Onbekwame leiding en ongeschikte kolonisten tot 't uitoefenen van intensiever landbouw, waren de oorzaken, dat de kolonisatie in Carambehy moest mislukken, en de Braz. Railway Comp.ie zette de kolonisatie stop; door een slecht finantieel beheer had 't haar een mooi stuk geld gekost.

Een gedeelte van 't land, dat niet verkocht was en in de onmiddellijke nabijheid van de Hollandsche nederzetting groot 3400 H.A., bood de Comp.ie een Hollandsche familie ter overneming aan op gunstige betalingsvoorwaarde; welk aanbod werd aangenomen, waardoor de Hollandsche kolonisten de beschikking kregen over bijna 5000 H.A. Stoffelijk kon de kolonie zich nu verder geleidelijk ontwikkelen, door geboorte breidde het zielental zich belangrijk uit. Tot bevordering van de stoffelijke belangen, werden in den loop van de jaren een Coöperatief Zuivelfabriekje, een maalderij en een landbouwvereeniging opgericht.

Naast de stoffelijke werden de geestelijke belangen niet vergeten. 's Zondags werd een godsdienstige bijeenkomst gehouden, waartoe de Comp.ie een gebouwtje beschikbaar had gesteld. Een Luthersch predikant uit een naburige plaats ging eens in de drie maanden voor om Gods Woord ten verkondigen en zoo noodig den doop te bedienen; later werd dit waargenomen door een Duitschen Geref. predikant.

't Vergaderzaaltje werd na jaren te klein, waarom besloten werd een behoorlijk kerkje te bouwen, aan ruim 120 personen zitplaats biedende. Door de bijdragen aan geld en in natura kon de bouw voltooid worden.

Aanraking werd gezocht met de Classis Buenos-Aires - Argentinië en met de Gedeputeerden van de Chr. Geref. Kerken in N. Amerika voor de zending in Z. Amerika. De Classis Buenos-Aires zond kosteloos haar maandelijksch Kerkblad; door den verren afstand was de kennismaking vooreerst niet in een vaster kerkelijk verband om te zetten. Toen de Chr. Geref. Kerk van Noord-Amerika zich bereid verklaarde een predikant te zenden, dien ze voor 2 jaar op haar eigen kosten zou onderhouden, werd de Kerk te Carambehy door een predikant uit de Classis Buenos-Aires geïnstalleerd. In Januari 1935 deed Ds. Muller uit Noord-Amerika zijn intrede, waardoor tevens een belangrijke grenslijn in 't kerkelijk leven overschreden werd.

Van den aanvang af, had men, door de omstandigheden begunstigd, een gevoel van saamhoorigheid aangekweekt. Om in gevallen van nood te voorzien, werd een ondersteuningsfonds opgericht.

Belangrijke gebeurtenissen als huwelijk, overlijden, ongeluk raken niet alleen een familie, maar de heele kolonie; vrije feestdagen worden gemeenschappelijk doorgebracht met picnic of spel, geregeld en onder toezicht van de ouderen.

Om de kinderen de eerste beginselen van lezen, schrijven, rekenen enz. bij te brengen werd een onderwijzer aangesteld. De Braziliaansche regeering laat sinds 1931 onderricht geven in de Portugeesche taal; een schoolgebouwtje, plaats biedende voor ongeveer 40 kinderen, werd zooveel mogelijk naar de eischee des tijds ingericht. De Ned. Regeering gaf eenige jaren een steun van ongeveer 400 gulden 's jaars, maar haar bezuinigingsmaatregelen strekten zich helaas ook tot onze school uit, zoodat de subsidie niet meer werd uitgekeerd sinds 1934.

De ouderen hielden streng vast aan de Nederlandsche taal, zeden en gewoonten, wat van veel invloed geweest is op 't jongere geslacht.

[p. 274]

Om voor 't behoud van de Nederlandsche cultuur meer middelen te verkrijgen, werd aanraking gezocht met 't oude Vaderland, en in de eerste plaats met het Algemeen Nederlandsch Verbond. Dit had een gunstig gevolg. Het Algemeen Nederlandsch Verbond zond ons leerboelken; ondersteunde met goed gevolg onze aanvrage om Regeeringssteun, met 't doel onze school op hooger peil te brengen; werkte samen met de Christelijke Onderwijzersvereeniging ten einde onze school van de nieuwste methoden voor lezen, schrijven en rekenen te voorzien.

Dat Carambehy in z'n omgeving bekend staat niet alleen als de Hollanderkolonie, maar ook als de Hollandsche Kolonie is mede voor een belangrijk deel te danken aan het Alg. Ned. Verbond.

't Vorige jaar werden de Nederlanders samen gebracht in een Nederlandsche Vereeniging, aangesloten bij het A.N.V.

Toen ruim 3 jaar geleden een advertentie in een Hollandsch blad verscheen, land aanbiedende te Carambehy tegen lagen prijs, was wel voor de Nederlandsche Regeering de tijd gekomen, eens naar de Hollandsche kolonie te Carambehy om te zien, aangezien ze slechte ervaringen had met Hollandsche kolonisten in Brazilië.

Harer Majesteits Gezant Dr. Hubrecht bracht de kolonie een ambtelijk bezoek, vergezeld van den heer Berkhout, tegenwoordig Nederlandsch Consul te Sao Paulo, die al vele jaren de handelsbelangen van Carambehy in Sao Paulo behartigd had. Zijne Excellentie voelde zich zoo wel tusschen de Hollanders, dat 't bezoek binnen drie maanden met familie hethaald werd.

Dr. Hubrecht hielp metterdaad een bestaande moeilijkheid met de school overwinnen, en betoonde z'n sympathie door de kerk een flink familie-harmonium ten geschenke te geven, dat, door vaardige handen bespeeld, het gezang begeleidt. Hij deelde zijn indrukken aan de Nederlandsche Regeering mede; een verhoogde belangstelling voor Carambehy viel waar te nemen in kringen, die aan landverhuizing dachten en eenigen aanvaardden de reis, zoodat de kolonie nu in zielental toeneemt, mede door emigratie.

De kolonisten van Carambehy maken er geen aanspraak op iets belangrijks of groots verricht te hebben, en of deze vijf en twintig jaren in de geschiedenis van Carambehy aangeteekend zullen blijven, dan wel roemloos vergeten zullen worden, 't ideaal is: in dit verre, vreemde land landbouwers te zijn, loten van den Hollandschen stam.

We zouden dit geschiedkundig overzicht kunnen besluiten met: dankbaar, maar niet voldaan, daar 't ideaal nog verre is; maar ziende op de velerlei hindernissen, die den weeg versperden, op de moeilijkheden, die te bekampen waren, schrijven ook wij met ootmoed op dezen mijlpaal:

Eben Haëzer.

JACOB VOORSLUIJS. Carambehy, Nov. '36.