Neerlandia. Jaargang 40

Beschaafde omgangstaal in.....1876

Herhaaldelijk reeds is in de Vlaamsche rubriek van Neerlandia aandacht gevraagd voor het, sedert enkele jaren, weer opflakkerende streven naar een ruimer gebruik, in Vlaanderen, van de beschaafde Nederlandsche omgangstaal. Kort voor den oorlog was, door den betreurden Vlaamschen kamper, dr. O. de Gruyter, alreeds een duidelijk omlijnden vorm aan dit streven gegeven, doch men zou zich vergissen, indien men ging meenen, dat zulks de eerste poging van dien aard was. Immers, reeds in 1876 richtte het College van Burgemeester en Schepenen te Antwerpen (burgemeester was toen Leopold de Wael), op voordracht van de Stedelijke Commissie voor Onderwijs, tot het onderwijzend personeel der officieele scholen een uitvoerig rondschrijven, betreffende ‘de zuivere uitspraak van de Nederlandsche taal’. Daarin werd vooreerst gezegd dat ‘de graad van beschaving bij elk volk afgemeten wordt naar den trap van ontwikkeling, door kunst, letteren en wetenschap bereikt.’ Niemand kan echter op den titel van beschaafd mensch aanspraak maken, indien hij niet beschaafd spreekt, een feit, dat thans, zestig jaar na het verschijnen van den Antwerpschen omzendbrief, evenwel in Vlaanderen, waar het dialekt spreken een ware plaag is gebleven, nog altijd niet algemeen wordt aanvaard.

[p. 225]

‘De Vlamingen’ betoogde burgemeester De Wael verder, ‘moeten, evenals elke andere beschaafde natie, trotsch zijn op hunne moedertaal en hare schoonheden en haren rijkdom doen uitblinken met ze zuiver te spreken en keurig te schrijven. Doch om dit te kunnen doen, moeten zij hunne tale geheel machtig wezen en hieraan is het juist, dat de meesten mank gaan. Zij zijn niet in de gelegenheid geweest hunne eigen taal genoegzaam aan te leeren en te beoefenen, en gebruiken ze nu slechts, als ze over gewone of nietsbeduidende zaken handelen en als het er niet nauw op aankomt of ze zich al of niet van een keurige taal bedienen. Is het niet betreurenswaardig, dat vele Vlamingen, bij het gebruik hunner eigen moedertaal, bijna voor onbeschaafden moeten doorgaan, en om zich eenen toon van deftigheid te geven verplicht zijn eene andere spraak te bezigen?’

De burgemeester verheugt zich verder over het goede voorbeeld door vele onderwijzers en onderwijzeressen op het gebied van het gebruik der beschaafde omgangstaal gegeven, verwacht, dat zij voortaan ook buiten de school daarmede zullen voorgaan en geeft vervolgens eenige met treffende voorbeelden aangevulde wenken, welke ook ten huidigen dage nog niet allemaal verouderd zijn en wel eens mochten worden herhaald ten behoeve van de honderden Vlaamsche onderwijzers, die nog steeds voortgaan met lager onderwijs te geven in het plaatselijk of gewestelijk dialekt.