Neerlandia. Jaargang 40

Taalwacht

Een woordvondst

Een der leuzen van ons Verbond is, zooals bekend, ‘Gebruik goed Nederlandsche woorden, als ge er Uwe gedachten mee kunt vertolken, even goed als of beter dan door vreemde’. Natuurlijk is ook in dit opzicht overdrijving uit den booze. We moeten geen gekunstelde woorden gaan ‘maken’, die toch geen ingang vinden en dan nog anderen trachten over te halen ons voorbeeld te volgen.

Wel echter moeten we blijven bedenken, dat het Nederlandsch gelukkig een levende taal is, een taal dus die verrijkt kan worden met woorden die in den volksmond ontstaan. En op zulk een woord wil ik nu even de aandacht vestigen.

Aan het einde der 19de eeuw, toen het rijwiel de wereld begon te veroveren, en vooral ingang vond in onze lage landen, ontstond hier het woord ‘fiets’, dat thans niet meer te verdringen is en een echt Nederlandsch woord kan worden genoemd, waarin men de ‘snelheid’ hoort, waarvan het ongetwijfeld de uitdrukking wil zijn (auto en vliegtuig waren nog geen mededingers).^*)

Toen ook ontstond het tweepersoonsrijwiel (‘I cannot afford a carriage, but you'll look sweet on the seat of a bicycle built for two’), dat echter allengs zeldzamer werd, doch in den laatsten tijd blijkbaar weer in de mode komt, maar hier nog steeds met het vreemde woord ‘tandem’ werd genoemd.

Ook mijn dochter wenschte natuurlijk mee te doen aan de nieuwe mode en verraste ons onlangs door op zoo'n voertuig de reis te maken van Utrecht naar Den Haag. En nu was het tevens een verrassing voor mij te vernemen, dat ze onderweg op verschillende plaatsen den uitroep had vernomen: kijk jongens, een ‘tweefiets’.

Laat ons nu dit korte teekenende echt Nederlandsche woord eens vasthouden. De ‘tandem’ was bijna vergeten. Laat ons nu dien naam ook vergeten en het tweepersoonsrijwiel onder den nieuwen naam ‘tweefiets’ weer welkom heeten.

Dus in de aanstaande vacantie uitstapjes op de ‘tweefiets’.

R.

*) Nader verneem ik, dat het woord ‘fiets’ ontstaan is uit een vooral in het oosten des lands indertijd gebruikte afschuwelijke verbastering van het Fransche ‘velocipède’, luidende ‘fiesepee’. Niettemin is het thans ingeburgerd als gebruikelijke benaming voor het rijwiel (letterlijke vertaling van het Duitsche ‘Fahrrad’?) in onze spreektaal.