Neerlandia. Jaargang 40

[p. 25]

Radio-rede van Minister Slotemaker de Bruine op Oudejaarsdag

Waarde luisteraars, taalgenooten, stamgenooten, meest ook volksgenooten.

Het is fijn gedacht van het Algemeen Nederlandsch Verbond, dat gij op dezen avond een woord uit het moederland in onze moedertaal zoudt moeten hoeren. In Oost- en West-Indië, in Amerika en Afrika. Gij zijt wel zeer verspreid en wij bevinden ons op enorme afstanden van elkaar. Doch voor een oogenblik zijn wij verbonden door een verbazingwekkende uitvinding - waarvoor ik den Schepper aller dingen dank - zoodat de Phohimicrofoon mij in staat stelt, u een hartelijken groet te zenden, mondeling, persoonlijk, rechtstreeks.

Die groet moet een eigen stempel dragen op dezen avond van nadenken en inkeer, van weemoed en danken. Het moet een innerlijk woord zijn, wat niet gemakkelijk is; zeker niet nu ik slechts 10 minuten tijd heb. Toch is de zaak zeer aantrekkelijk.

Eigenlijk moet het een zuiver persoonlijk woord zijn als van mensch tot mensch. Dit is uiteraard niet geheel mogelijk; maar iets er van is toch bereikbaar. In Oost-Indië luisteren naaste verwanten; ik zeg van harte: God zegen jullie.

Ook iets van band kunnen wij gevoelen met onze Nederlanders, die de ambulance in Abessinië vormen. Ik uit de beste wenschen voor het herstel van dr. Belmonte en aan u allen geef ik de verzekering, dat wij in het moederland u vergezellen met warme sympathie bij uw smartelijke, zware, schoone werk. Overigens is de kring van mijn luisteraars thans wel zeer wijd getrokken; toch, nu van avond een gevoel van samenbinding ons aangrijpt, reiken wij elkaar de hand; wij sluiten den kring. Allen hebben wij zware maanden achter ons; sommigen in hun persoonlijk leven; allen alom in het oeconomisch leven. Elkaars zorgen verstaan wij; in een gevoel van samenhoorigheid kunnen wij allen samen dragen. Dit sterkt; laat de ring gesloten zijn!

Toch wordt gij juist vanavond aldus niet bevredigd; het is nog al te ‘menschelijk’; het draait alles om den mensch, zijn daad, bedoelen, kunnen. Wij moeten daarachter of daarboven grijpen. Dat leert onze dag ons ter dege. Het wijsgeerig denken. Ons worstelen met cultuurteleurstellingen, met oeconomischen druk, met internationalen nood; ja, ook de techniek stelt te leur - naast verrukking, die zij vermag te wekken -

[p. 26]

indien zij niet in dienst staat van hooger krachten. Wij tasten naar wat achter of boven den mensch ligt.

De Oudejaarsavond drukt dit stempel zeer zeker op ons. Wat wij zoo allen beseffen of tenminste vaag vermoeden, dat ga ik u zeggen met een symbool.

Onlangs woonde ik als minister van kunsten en wetenschappen een eerste vertooning in Nederland bij van Ariane et Barbe Bleue. De tekst is van Maeterlinck; de muziek van Lucas. Ik erken, dat ik heb geluisterd en geschouwd niet ambtelijk maar als mensch; wat wilde dit ons zeggen? Maeterlinck is te diep om ons enkel als kinderen 'n sprookje Blauwbaard te vertellen; wat dan? Ik zie het. Of.... ik verbeeld mij, het te zien; ook dan nog is het goed. Daar stond een onvergetelijk tafereel: De vrouwen blijken niet te zijn omgebracht; zij verblijven in onderaardsche gewelven, kil, vochtig, waar nooit zon schijnt. Ariane, de jongste pas verworven vrouw van Barbe Bleue daalt daarheen af; zij verhaalt er van de zonnewereld, die allengs vergeten was, van warmte, van licht. Zij stijgt de treden op, slaat zwarte paneelera stuk; daar vertoont zich licht, een rose zonsopgang! Dan staat haar scherp geteekende silhouet boven het duistere verblijf tegen de rijzende zon. Zij wijst! Zóó sluit het doek.

Wij allen verkeeren in een duister, kil, vochtig verblijf; persoonlijk gevoelen wij dat wellicht vanavond heel diep; allen ervaren wij het met het oog op den wereldtoestand. Wij moeten ons laten verwijzen naar de zon, boven en buiten de menschheid.

Ik weet, dat mijn luisteraars deze ééne zelfde gedachte op zeer onderscheiden wijze vullen. Van mij weet gij, hoe ik haar vul; ik denk acht dagen terug en zie den geboortedag - alom gevierd, waar het Christendom zijn invloed spreidt - van Hem, om Wien het lied zingt: Daar is uit 's werelds duist're wolken, Een licht der lichten opgegaan. Gevuld moet de gedachte zijn.

In dezen geest spreek ik, nu ik afscheid van u neem, den oud-vaderlandschen groet: Zalig uiteinde! Veel heil en zegen in het nieuwe jaar!