Neerlandia. Jaargang 38

[p. 148]

Nederland

Henric van Veldeken.

Hij hadde St. Servaes verkoren
Te patrone en te beren.

Wij herinneren ons nog de loffelijke gewoonte uit den vooroorlogschen tijd, toen om de twee jaar afwisselend in Nederland en Vlaanderen de Nederlandsche Taal- en Letterkundige Congressen Nederlanders en Stamverwanten bijeenbrachten om hun gezamenlijke belangen te bespreken en... om te verbroederen. En levendig staat ons nog voor den geest, dat op de openingszitting van het voorlaatste, het XXXIste van 28 tot 31 Augustus 1910 te Maastricht gehouden, wijlen prof. dr. Jan te Winkel een geestdriftige rede hield over den middeleeuwschen Limburgschen edelman, die z.i. meer dan Maerlant ‘de vader der dietscen dichtren algader’ genoemd mocht worden, hoewel beiden vormgevers en grondleggers van onze taal waren.

Jacob van Maerlant heeft reeds sedert de vorige eeuw zijn standbeeld in het Brugsche vrije, Henric van Veldeken sedert enkele jaren bij Hasselt een gedenkteeken, Maar de dichter der St. Servaes-legende, van wien Wolfram von Eschenbach sprak als van ‘mînen meister’ had recht op een monument in Maastricht en de rede van prof. Te Winkel was dan ook een warm

Henric van Veldeken, miniatuur uit het Manessiëse handschrift.

Vers 961-983 uit de St. Servaeslegende.

pleidooi voor zulk een openbare erkenning der groote verdienste van den edelman Henric van Veldeken, die in een grensgebied, waar de Fransche en Germaansche beschaving elkaar raakten, een eigen, Nederlandsche taal smeedde.

Wel heeft zich toen na dit, natuurlijk zeer toegejuicht, pleidooi een comité gevormd, ter verwezenlijking van den wensch, maar - Nederland is nu eenmaal traag en vaak niet gelukkig in het oprichten van eereteekenen - het heeft nog tot 10 Sept. 1934 moeten duren (ook hier hebben de wereldoorlog en zijn naweeën veel schuld), alvorens Maastricht zijn Van-Veldekenbeeld kreeg bij de kerk, aan wier heilige de edelman zijn beroemde legende wijdde, op het plein, dat thans ook den naam des dichters draagt.

De onthulling heeft met veel officieel vertoon plaats gehad, al moest de Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, die de plechtigheid verrichtte, zijn leedwezen uitdrukken over het feit, dat de regeering wegens de tijdsomstandigheden geen steun had kunnen verleenen.

Vóór Z.Exc. Mr. Marchant had de voorzitter van het Van-Veldeken comité, Dr. E. Jaspar, het woord gevoerd om te betoogen, dat met dit standbeeld wordt goedgemaakt een veel te lang gepleegd verzuim, jegens een persoonlijkheid, wiens leven en werken heel lang verborgen bleven achter den sluier der eeuwen, maar dank zij de onvermoeide studiën van gezaghebbende literatuurvorschers, thans in het licht is teruggeplaatst als een baanbreker voor de Nederlandsche taal en letterkunde in de tweede helft der twaalfde eeuw. Spr. bracht ook hulde aan den heer L.G. Rogier, den schrijver van het door het comité bekroonde werk over Van Veldeken, die zijn meesterlijke studie ‘Tusschen twee werelden’

[p. 149]

noemde, om aan te duiden, dat de dichterlijke middeleeuwer, die te Maastricht leefde en werkte op de grens van twee groote cultuurstromingen, den grondslag voor een eigen Nederlandsche beschaving legde.

Onze algemeene voorzitter, de heer P.J. de Kanter, heeft na de onthulling en het voegen van een krans bij de lauweren, aan den voet van het standbeeld gelegd, uiting gegeven aan de voldoening, die ook in de kringen van het A.N.V. heerscht over de eer thans aan den beroemden Maastrichtschen burger uit de 12de eeuw bewezen, 't Verbond liet zich trouwens niet onbetuigd en bestuurders onzer Afd. Maastricht hebben een groot aandeel gehad in de voorbereiding. Onze voorzitter wees in zijn rede op de groote waarde eener eigen taal voor het zuiver houden van de eigen nationaliteit, en hij besloot met den wensch: Moge het Nederlandsche volk tot in lengte van dagen opzien tot dit standbeeld met de belofte als een vast aaneengesloten eenheid te allen tijde zoo noodig de zwaarste offers te brengen tot behoud van zijn zelfstandigheid en tot handhaving van zijn cultuur in al haar uitingen en in het bijzonder die belofte ook betreffen trouwe zorg voor onze heerlijke moedertaal, waarin wij onze saamhoorigheid belijden en zooveel schoons is geschreven en gezegd. Dan ook eeren wij op de juiste wijze den edelman, die een der grondleggers onzer beschaving was.

De voorzitter van het comité droeg het gedenkteeken over aan de gemeente en burgemeester Van Oppen aanvaardde het met grooten dank aan allen uit Neerlandsch stamgebied, die door hun offervaardigheid de oprichting mogelijk hebben gemaakt.

De verschillende redevoeringen werden afgewisseld door muziek en zang van vaderlandsche liederen, en de kopstukken der plechtigheid vereenigden zich na afloop aan een noenmaal in Hotel Derlon, waar de eenstemmigheid naklonk, waarmede den tweeden Maandag in September van 1934 - 800 jaar na de geboorte van den Limburgschen dichter - de Nederlandsche stam zich van een, te lang ongedelgd gebleven, eereschuldheeft gekweten.

v.S.

Het beeld van Henric van Veldeken, ontwerp Ch. Vos, voor het gedenkteeken 10 September te Maastricht onthuld.