Neerlandia. Jaargang 38

Nederl. Indië

Indische Brieven.
III.

Prins Hendrik overleden.... Na de telegrammen over 's prinsen ongesteldheid kwam het overlijdensbericht toch nog onverwacht.

Indië, niet minder dan bij den dood van de Koningin-Moeder, heeft oprechte deelneming betuigd bij dit heengaan van een der leden van ons Vorstenhuis. Weer op andere wijze, evenals in Holland zoo stellen we ons hier voor, geholpen door hetgeen de kranten over rouwbetoon en deelneming vermelden. Maar het nationaal gevoel en medeleven is er toch weer.

Wijlen Prins Hendrik zien we - vooral onder de belichting van allerlei min of meer uitvoerige levensbeschrijvingen, maar ook uit eigen persoonlijke herinneringen als journalist in Holland - als den mensch, wiens kenmerkende karaktereigenschappen waren eenvoud en vriendelijkheid, èn als den weldoener op verschillend gebied. Door zijn positie als Prins-Gemaal aangewezen om buiten het staatkundig bedrijf te blijven, zocht de Prins zich een eigen terrein, méér dan één, op, dat der weldadigheid in den ruimsten zin; het Roode Kruis in de eerste plaats getuigt er van, maar ook het reddingwezen, de zieken-verpleging, verder, op aangrenzend gebied, de jeugdvorming, met name de Padvindersbeweging.

Maar dit weet gij in Holland even goed; doch ik maak er, terloops, melding van om te doen uitkomen, hoe ook hier in Indië het beeld van Prins Hendrik aldus voor ons leefde; nu weer, bij dit overlijden, versterkt en in duidelijke belichting gesteld.

Uit mijn Hollandsche jaren herinner ik mij levendig menige reis van Prins Hendrik, o.a. om de organisatie van het reddingswezen op de Noord-Hollandsche en Friesche eilanden persoonlijk in oogenschouw te nemen. Het was algemeen bekend, dat de Prins zich het best gevoelde als hij zoo zonder ceremonieel er op uit kon gaan, in eenvoudigen omgang, terwijl men, wat logies betreft de bescheiden gelegenheid welke zoo'n hotelletje op een der eilanden bood, voor lief moest nemen. En dat ging best!

Overdag dan er op uit, het strand langs, met de beschikbare voertuigen, dikwijls van allereenvoudigste makelij; óf een stevige wandeling.

Zoo, naar zijn karakter van den prettigen, eenvoudigen mensch leerden we den Prins ook kennen op excursies van de Nederlandsche Heide-Maatschappij en zoo ook op bijeenkomsten van het Roode Kruis, waar de Prins dan soms zelf als voorzitter de leiding had.

Ook de Padvindersbeweging bewaart dergelijke herinneringen aan hem.

Het kan niet anders, of wat ik ook in een vorigen brief opmerkte, komt thans weer op; dat we ineens ons zooveel dichter bij Holland voelen, alsof ons voorstellingsvermogen verscherpt is, verhelderd tevens, zoodat we van hetgeen er zich nu afspeelt te duidelijker een voorstelling vormen, geholpen door wat er aan eigen herinneringen

[p. 137]

aan het moederland, onwillekeurig ten deele, weer naar boven en naar voren komt.

Dat is een der voornaamste redenen, dat de Phohi voor ons van zoo groote waarde is en waarom we er wat atmosferische storingen geduldig bij nemen, op den koop toe.

Hierin ligt de nationale beteekenis van de Phohi voor Indië; beseft men dat in Holland wel voldoende, vraag ik me af.

Morgen, 10 Juli, zal het 350 jaar geleden zijn, dat Willem de Zwijger te Delft werd vermoord door Balthazar Gerards.

Dit gaf de Nirom te Soerabaja aanleiding om voor den avond van dien dag een speciaal herdenkingsprogramma samen te stellen met fragmenten uit het bekende vaderlandsche tooneelstuk van Eduard Veterman, ‘Vader des Vaderlands’.

Het zal nog moeten worden afgewacht of dit stuk zich leent om als ‘hoorspel’ te worden gegeven; zij het dan enkele gedeelten er van.

Als tooneelstuk werd het hier indertijd opgevoerd door de Officierstooneelvereeniging, welke vereeniging in haar naam haar oorsprong bewaart, echter reeds lang niet meer uit het tooneelspel beoefenende officieren bestaat, maar uit burgers, die op uitstekende wijze de kunstzinnige reputatie van de O.T.V. weten te handhaven.

De uitzending van verschillende gedeelten van het stuk van Veterman als hoorspel zal door alle Nirom-zenders op Java worden overgenomen, en daar die zenders ook buiten Java worden gehoord, kan gezegd worden, dat deze nationale herdenking in het grootste deel van Ned.-Indië zal kunnen worden gevolgd.

Einde dezer week geeft de O.T.V. een tweetal volksvoorstellingen van ‘Vader des Vaderlands’.

Ik moet, zij 't dan kort, nog van een andere nationale gebeurtenis melding maken, want zoo wil ik noemen het onderzoek naar het graf van Coen te Batavia, waarvoor, onder leiding van mr. P.C. Bloys van Treslong Prins, te Batavia opgravingen zijn gedaan, binnen een paar pakhuizen aan de Kali Besar Oost, op welk terrein vroeger de Hollandsche kerk heeft gestaan, waar Coen werd begraven.

Het voorloopig resultaat is geweest, dat het opgegraven gebeente vermoedelijk als dat van Jan Pieterszoon Coen, den stichter van Batavia, kan worden beschouwd.

En thans is een van gouvernementswege ingestelde commissie bezig met wetenschappelijk de zaak nader te bestudeeren en te onderzoeken.

Daarover later nog wel eens.

W.C. VAN MEURS.