Neerlandia. Jaargang 38

Nederland-Curaçao 1634-1934.
De Tentoonstelling.

Den eersten October van dit jaar wordt de Curaçaotentoonstelling geopend, ingericht door het Algemeen Nederlandsch Verbond, op verzoek der Commissie Nederland - Curaçao 1634-1934. De laatste der reeks herdenkingen van dit jaar, maar voor het publiek zeker niet de minst belangrijke.

De herdenking in de Ridderzaal, het aanbieden aan de Regeering van het Gedenkraam in het Ministerie van Koloniën, de herdenking op Curaçao zelve, hebben langzamerhand het groote publiek wel eenig inzicht in de beteekenis van Curaçao bijgebracht, maar hoeveel Nederlanders weten eigenlijk iets naders van dit Westindische eiland? Wij zijn - en in vele opzichten terecht - trotsch op ons onderwijs, maar bij den gemiddelden Nederlander zal men meer kennis vinden omtrent den geografischen en economischen toestand van het buitenland en van vreemde koloniën, dan van Nederlandsch West-Indië. En dan nog denkt men daarbij feitelijk alleen aan Suriname en vergeet de zes eilanden die, óók als een gordel - zij 't dan ook niet van smaragd - rond de azuren Caraïbische Zee zijn gelegen. Kom, gij Verbondslid die dit leest - Beken U zelf eens eerlijk - hebt gij eigenlijk wel ooit gehoord van Bonaire, weet ge wat daarvan de hoofdplaats is en wist ge dat Saba een Nederlandsch eiland is?

Bij de besprekingen over de voorbereiding der tentoonstelling, heeft de Commissie staaltjes van onwetendheid op dit gebied ontmoet, waarvan het verhaal de lachlust zou opwekken, maar zij zijn toch ook ernstige symptomen van het gebrek aan aandacht, waaraan het Nederlandsche volk zich t.a.v. de Westindische gebieden en in 't bijzonder van de Nederlandsche Antillen heeft schuldig gemaakt.

Is de oorzaak daarvan uitsluitend het feit, dat deze eilanden in rijkdom zoo verre achterstaan bij ons onvolprezen Oostindisch gebied? Misschien dat dan nu die belangstelling zal toenemen, nu Curaçao het eenige gebiedsdeel is van het Rijk, dat op een sluitende begrooting kan bogen. Voor den gemiddelden Nederlander pleegt dit argument nogal kracht te hebben.

‘Laat ons deze schande uit Israël wegdoen’. Laat ons wegdoen deze schande, dat belangrijke kringen van ons volk in zóó groote mate onkundig zijn van een gebiedsdeel, welks bestuur, ontwikkeling en welzijn zijn toevertrouwd aan het Nederlandsche volk Koloniaal bezit is eerst dan gerechtvaardigd en ook eerst dan een ware en blijvende zege voor het Moederland, indien begrepen wordt dat dit bezit naast vele rechten ook den plicht meebrengt tot in de verste uithoeken van het bestuurde gebied de zorg voor land en volk op zich te nemen - ten volle - óók wanneer dit materieele offers zou vragen, grooter dan ooit de materieele opbrengst zal zijn. Koloniaal beheer is niet te vergelijken met de exploitatie van een mijn, die bij onvoldoende opbrengst wordt stopgezet - er zijn menschenrechten en ethische waarden aan verbonden, die wel eens zwaarder kunnen wegen dan de economische.

De opleving van het nationaal bewustzijn in de laatste jaren doet het bijna schijnen of René De Clercqs woorden bewaarheid zullen worden:

Ons volk beeft in zijn hart gezegd:
Maakt schoon Uw deel der aarde.

[p. 126]

Maar ons ‘deel der aarde’ omvat ook de verre gebieden in andere werelddeelen en schoon zal ons deel niet zijn, voordat ook in de verste aderen van het Rijk het kloppende Nederlandsche leven gevoeld wordt, voordat er geen sprake meer zal zijn van veronachtzaming, onverschilligheid, onrecht en achterlijkheid.

Daartoe mede te werken is óók de taak van het Algemeen Nederlandsch Verbond; de zéér groote offers, die het Verbond zich voor deze herdenking - van welke het voor een goed deel de dragende kracht is - getroost heeft, worden daardoor gerechtvaardigd. Laat ook ieder lid in dezen zijn taak beseffen en helpen, de kennis van en de waardeering voor deze gebieden te verbreiden. De eerste stap daartoe is een bezoek aan de tentoonstelling, teneinde eigen kennis te vermeerderen.

Bij de voorbereiding van de tentoonstelling, mocht de commissie van alle zijden medewerking ondervinden.

Dankbaar zij allereerst vermeld, dat H.M. de Koningin welwillend de Gothische zaal en eenige andere zalen in het Paleis Kneuterdijk beschikbaar stelde, zoodat de tentoonstelling in een passende en waardige omgeving kon worden ingericht. Het Gouvernement van Curaçao zorgde voor veel materiaal, van talrijke instellingen werden inzendingen ontvangen en zeer veel particulieren waren bereid hun eigen herinneringen aan de eilanden der Antillen in bruikleen af te staan. In het bijzonder moet ook de medewerking van vele Curaçaoenaars genoemd worden, op wier welwillendheid zelden tevergeefs een beroep werd gedaan. Zoo overtrof het ingezondene tenslotte zelfs belangrijk de verwachtingen der tentoonstellingscommissie zelve.

Het opbouwen der tentoonstelling was geen gemakkelijke taak.

Men bedenke, dat, voor zoover ons bekend, dit de eerste tentoonstelling van zulk een omvang is, geheel aan Curaçao gewijd; op de Westindische tentoonstellingen, tot nu gehouden, kon voor dit gebiedsdeel gewoonlijk

Herdenkingskannetje met de hand beschilderd in grijsblauw en oranje, op de tentoonstelling verkrijgbaar.

slechts een uiterst bescheiden plaats worden ingeruimd.

Dit beteekende dat de commissie niet kon beschikken over tentoonstellingsmateriaal, dat reeds elders gebruikt was, zooals grafieken, afbeeldingen, lijsten van eigenaren van belangrijke voorwerpen, enz., zooals die b.v. voor een tentoonstelling betreffende Ned. Oost-Indië steeds vrij gemakkelijk te raadplegen zijn.

Herdenkingsbord in bruin, oranje en goud, op de tentoonstelling verkrijgbaar.

Niet alleen moest dus een uitvoerig en tijdroovend onderzoek worden ingesteld naar de ‘vindplaatsen’ van beschikbaar materiaal, ook moest er voortdurend op gelet worden - daar het hier een eerste opzet betrof - dat het geheel aan, zij 't ook voorloopig eenvoudige, wetenschappelijke eischen kon voldoen, En zeer veel dat niet verkrijgbaar was (grafieken, voorstellingen, enz.), werd door eigen personeel op het Verbondskantoor vervaardigd. Als leidraad werd aangenomen een volledige sociografische beschrijving van het gebied, waardoor althans de zekerheid bestond, dat ieder onderdeel zooveel mogelijk tot zijn recht kon komen.

Het resultaat van dit alles is zeker niet volmaakt; in latere jaren zullen vele hiaten moeten worden aangevuld en zal een strengere schifting van het materiaal moeten worden toegepast. Maar toch werd een geheel verkregen, dat ongetwijfeld zeer belangwekkend zal zijn en tot voorlichting veel zal kunnen bijdragen.

Wat er te zien zal zijn?

Slechts enkele grepen kunnen hier worden gedaan:

De kartografische aanschouwingsmiddelen zijn, dank zij medewerking van vele zijden, zeer volledig; ook werd op het Verbondskantoor van de groote topografische kaart der Antillen, een zeer groot panorama vervaardigd, dat een sprekenden en blijvenden indruk zal geven van vorm en ligging der eilanden.

Een zeer fraaie geologische inzending verzorgde het geologisch-mineralogisch laboratorium te Utrecht; de flora en fauna, hoe schaarsch ook, werden niet vergeten, eenig materiaal betreffende de oorspronkelijke Indiaansche en de pre-historische bevolking zal aanwezig zijn. Een volledige inzending der R.K. Missie wordt verwacht; een uitvoerig aanschouwelijk geschiedkundig overzicht wordt samengesteld, dat herinneringen opwekt aan den tijd van Columbus en aan de romantiek der boekaniers en der Zilvervloot. Enkele musea stonden hiervoor ook schilderijen af.

Een, naar de commissie zich vleit, inderdaad volledig overzicht van de pers op de Nederlandsche Antillen kon worden samengesteld. Een belangwekkende philatelistische inzending wordt tegemoet gezien. (Op de ten-

[p. 127]

toonstelling zal een postkantoor aanwezig zijn, dat ter verzending afgegeven brieven van een bizonder herdenkingsstempel zal voorzien). Talrijke historische stukken werden toegezegd - zoo enkele stukken uit het Rijksarchief, o.a. het journaal van Le Grand, een zilveren avondmaalstel, in de 17de eeuw gebruikt op St. Eustatius, enz. Een der inzendingen, die wel het meest de aandacht zal trekken, zal zonder twijfel een klein diorama van een baai aan de Zuidkust van Curaçao zijn, met een natuurgetrouwe onderzeesche koralentuin en een met zorg en groote deskundigheid samengestelde kusten zeefauna. Ook een negerhut zal worden opgebouwd, terwijl een tweede diorama een indruk zal geven van het binnenstoomen te Willemstad van eenige Nederlandsche oorlogsschepen. En de onvermoeide K.L.M. zal haar project voor de nieuwe lijn op Curaçao tentoonstellen met een model van het te gebruiken toestel. Dagelijks zullen er rolprenten worden vertoond, een leestafel wordt ingericht en een uitvoerige literatuur betreffende de Antillen zal worden uitgestald.

Al met al een tentoonstelling, die voor velen een openbaring zal zijn van wat Nederland ook in de West verricht heeft en nog verricht.

Moge dit alles bijdragen tot versterking van het Nederlandsche gevoel van eigenwaarde, tot prikkeling der volksgeestkracht en verruiming van het nationaal uitzicht en den nationalen levensstijl, die steeds het kostbaarste gevolg van koloniale werkzaamheid zijn gebleken.

GOEDHUYS.