Neerlandia. Jaargang 38

Nova Zembla. - Heldendrama van Veterman.

Het lijkt ons niet juist gezien van den schrijver van dit historisch tooneelstuk om het als een heldendrama aan te kondigen. De indruk, dien men ervan mee naar huis draagt, is niet in de eerste plaats die van diep ontzag voor de helden van Nova Zembla, voor hun stalen energie, hun ongeloofelijk uithoudingsvermogen. Het was niet mogelijk ons in zoo kort bestek alle ellende van het verblijf in het onwrikbare ijs en de sneeuwstormen van het Noorden en de eenzaamheid van den eindeloozen poolnacht te laten meebeleven. En omdat wij den vijand niet kennen, begrijpen wij ook de zwaarte van den strijd niet.

En toch, er gaat iets uit van dit tooneelwerk, iets dat ons Nederlandsch hart sneller doet kloppen, iets dat een gevoelige snaar in ons doet trillen.

Wij zien een episode uit het leven van onze voorouders voor onze verbeelding oprijzen, onder een sterker belichting dan de gewone kennis der Vaderlandsche geschiedenis ons vermag te geven. De mannen en vrouwen uit dien bloeitijd van durf en ondernemingsgeest, voor wie wij in onze kinderjaren een zekere schoolsche vereering ingeprent hebben gekregen, staan opeens als levende, denkende, voelende strijdende menschen voor ons.

Wij worden verplaatst in de 17de eeuwsche kamer van Oldenbarneveldt, in de studeercel van Plancius, in de taveerne aan de haven en in de hut op Nova Zembla. Het begint werkelijkheid voor ons te worden. Onze schoolsche vereering wordt omgezet in een meer persoonlijk begrijpen van wat er in die oude Hollanders moet hebben geleefd. En dan komt er toch wel een gevoel van rechtmatigen trots in ons op, dat het onze mannen zijn geweest, die den naam van Holland over de zeeën hebben gedragen en die den grondslag hebben gelegd voor de grootheid van ons volk.

Toch zou het feit op zich zelf, dat in dit stuk een historisch gegeven is verwerkt, niet voldoende zijn om onze belangstelling te wekken. Er komt iets anders bij, wij krijgen door de wijze, waarop Veterman de gebeurtenissen heeft gerangschikt en de verschillende handelende personen heeft geteekend, een dieperen kijk op de moeilijkheden die te overwinnen waren en de vaderlandsliefde, die in staat bleek elken tegenslag en tegenstand krachteloos te maken.

Het besef dat groote ondernemingen niet tot stand komen door eigenbelang en baatzucht, dat grootsche daden alleen verricht kunnen worden, wanneer ze worden gedragen door een krachtig idealisme en niet door winstbejag - dat besef wordt bij het zien van ‘Nova Zembla’ in ons versterkt.

Ieder lid van het Alg. Ned. Verbond en vooral den jongeren onder hen, raden wij aan dit stuk te gaan zien; wij zouden bijna willen zeggen: het is voor hen geschreven. Niet in de eerste plaats omdat wij het als een kunstwerk beschouwen, bevelen wij het aan, maar om de eenvoudige idealistische strekking en omdat het streven van het Verbond - versterking van het Nationaal bewustzijn - er in hooge mate door bevorderd wordt.

v.H.