Neerlandia. Jaargang 37

Boeken-commissie

Afdeeling Boekverspreiding van het A.N.V.
Jaarverslag 1932.

Het jubileumjaar was een jaar van groote ontplooiing. In 1932 werden toch 360 kisten leesstof verzonden, het grootste aantal sedert de oprichting der Boekencommissie in 1902.

De uitbreiding van de werkzaamheden sedert de Boekencommissie naar het Verbondsmiddenpunt, in Laan 34, te 's-Gravenhage, werd verplaatst, blijkt wel uit de volgende getallen:

1929	1930	1931	1932
110	147	200	360
	5000 kg.	6816 kg.	10508 kg.

Verzending had plaats naar:

Argentinië 4, Brazilië 3, Canada 1, Curaçao 1, Duitschland 25, Frankrijk 2, Nederland 14, Nederlandsch-Indië 5, Vereenigde Staten van Noord-Amerika 1, Vlaanderen 261, Zeemanshuizen 21, Zuid-Afrika 21 en Zwitserland 1 kisten.

Die voor Argentinië waren bestemd: 2 voor de boekerij van de Nederlandsche Vereeniging te Buenos Aires en 2 voor de Zuidafrikaansche Boeren te Chubut, die voor Brazilië voor de boekerij van de Nederlandsche Vereeniging te Rio de Janeiro, die voor Canada voor de boekerij van de McGill University te Montreal, waarvoor ons een aanvrage door bemiddeling van het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen bereikte. Die voor Curaçao voor het Christelijk Protestantsch Militair Tehuis. De Nederlandsche Bond in Duitschland ontving 25 kisten ten behoeve van verschillende bij den Bond aangesloten vereenigingen. Onze vertegenwoordiger te Watten (Fransch Vlaanderen) kreeg 2 kisten. Van kisten in Nederland waren bestemd: 8 voor de lichtschepen ‘Maas’, ‘Noord-Hinder’, ‘Schouwenbank’, ‘Haaks’ en ‘Terschellingerbank’, 2 voor de Stichting Verblijf van den oud-Indisch en Militair te Nijmegen, 1 voor de Nutsbibliotheek te Hilligersberg, 1 voor het jeugdgebouw van de Herv. gemeente te Erica (Drente) en 2 voor het Haagsch Crisiscomité ten behoeve van het ontspanningslokaal in Ons Huis te 's-Gravenhage. Die voor Nederlandsch-Indië werden aan zendelingen gezonden te Bengkajang (Borneo), Manokwari (Nieuw Guinea), Modjowarno (Java) en Sanjana (Celebes).

De kist met boeken voor de Vereenigde Staten van N.A. was voor de boekerij bestemd, welke de Ned. Consul te Mineapolis heeft ingericht.

Van de 261 kisten naar Vlaanderen gezonden, waren 26 voor de Vlaamsche Opvoedingscentrale te Cappellen bestemd, 11 voor Universiteitsbibliotheken. Evangeliehuizen en dergelijke en 224 voor de onderafdeeling Het werk der Nederlandsche Boeken en Tijdschriften te Antwerpen.

Het aantal kisten naar deze onderafdeeling gezonden bedroeg 224 tegen 78 in 1931, het aantal boeken nam van 806 tot 2709 toe. Daarvan ontvingen 78 Vlaamsche Huizen, Kringen, Leesgezelschappen, Bonden en Onderwijzers hun deel.

Van Laan 34 uit werden 16717 maand- en weekbladen naar Antwerpen gezonden. 1072 volledige jaargangen van tijdschriften. Het aantal verschillende bladen, dat iedere maand naar Vlaanderen gaat, bedraagt 268. Behalve enkele bijzondere punten als de V.L.O.C., (Vlaamsche Opvoedings Centrale), Evangeliehuizen en Universiteitsbibliotheken werd alles naar de centrale punten te Antwerpen gezonden, welke regeling goed voldeed.

De heer Fossev, die met het beheer is belast, ontving in zijn woonhuis in 1932 een gewicht aan kisten van 6462 kg. tegen 26135 het jaar te voren. Het is te begrijpen, dat die hoeveelheid niet langer in zijn eigen woonhuis kon worden ontvangen en opgeslagen, zoodat hij verplicht was een magazijntje te huren achter zijn woning, dat voor dat doel zeer geschikt en weinig kostbaar is.

De onderafdeeling dekte de kosten van ontvangst en verspreiding door vrijwillige bijdragen. De uitgaven bedroegen nagenoeg 5000 francs.

Het tweede punt in Vlaanderen, waarheen leesstof gezonden wordt, is de Vlaamsche Opvaedingscentrale te Cappellen. Daarheen gaan zoowel onderwijs- en studieboeken als ontspanningslectuur. Het afgeloopen jaar was deze centrale in staat 991 boeken te verspreiden, die in 377 paketten werden verzonden. In 'n maandblad, De Vlok, worden de titels der boeken bekend gemaakt.

De uitdeeling geschiedde als volgt: in de lste groep (werklieden, bedienden en staatsagenten) aan 52 personen; in de 2de groep (onderwijzers en leeraars) aan 93 personen en in de 3de groep (studenten, apothekers, geneesheeren, boekerijen, redacteuren, kunstenaars en advocaten) aan 81 personen, tezamen aan 226 personen.

Gerangschikt naar provinciën was de verdeeling: Antwerpen 144, West-Vlaanderen 78, Oost-Vlaanderen 74, Brabant 69 en Limburg 12 zendingen. Ook hier konden de kosten door vrijwillige bijdragen geheel worden bestreden en een woord van hulde en dank aan de leiders op beide plaatsen is dan ook zeker welverdiend.

De Nederlandsche Zeemanshuizen te Londen, Ham-

[p. 32]

burg en Genua, de Deutsche Evang.-Seemannsmission te Altona en het Sailor's Home te Aberdeen ontvingen kisten boeken, terwijl de Engelsche en Duitsche zeemanshuizen te Rotterdam en Amsterdam (Missions to Seamen en Deutsche Seemannsmission) bedacht werden met de Engelsche en Duitsche boeken en tijdschriften, welke men ons toezond en waaraan wij een nuttige bestemming konden geven, gedachtig aan de gastvrijheid, welke onze Nederlandsche zeelieden geregeld en al vele jaren in Engelsche en Duitsche havenplaatsen in de Tehuizen aldaar ondervinden.

Van de 21 kisten naar Zuid-Afrika gezonden gingen er 15 naar Transvaal, 3 naar den O.V.S., 2 naar de Kaapprovincie en 1 naar Natal. Voor de boekerij van het Nederlandsch Cultuurhistorisch Instituut te Pretoria waren er 13 bestemd, voor de boekerij van de Universiteit van den Witwaterrand te Johannesburg 1, voor de Hoër Skool te Zwartruggens, Meisjes Hoër Skool La Rochelle te Paarl, Afrikaansche Leeskamer en Ambachtskool te Uitenhage, de Van-Everdingen A.N.V.-boekerij te B1oemfontein, en de Afrikaansche Kunst en Kultuurvereeniging (S.A.S. & H.) te Durban ieder een kist, terwijl wij aan het hoofdkwartier van de Voortrekkers (dat zijn de Padvinders) te Bloemfontein 2 kisten boeken en Padvinderstijdschriften zonden.

Bovendien verzonden wij over de post pakken leerboeken aan: den Inspecteur van Scholen van het N.W. gedeelte van Wisconsin (op verzoek van den Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen), aan den Consul der Nederlanden te Duisburg voor een Nederlandschen leergang te Oberhausen voor Nederlanders, die niet in staat waren zelf de aanschaffing van boeken te bekostigen, en aan F. Cammish, 10 River Grove, Gipsyville, Hull, Engeland, een Engelsche postbode, die de Nederlandsche taal heeft geleerd en om leerboeken verlegen was.

Met al deze zendingen hebben wij veel dank en waardeering ingeoogst; de talrijke ingekomen brieven, welke wij ontvingen, getuigen daarvan. In het geheel hebben in 1932 ongeveer 10.000 boeken uit onzen voorraad een nuttige bestemming elders in de wereld gevonden.

Vaste medewerkers. Het aantal breidde zich uit. Konden wij in het vorige vers1agjaar nog slechts melding maken van Rijswijk en Delft, in den loop van 1932 hebben verschillende personen zich welwillend beschikbaar gesteld om leesstof in ontvangst te nemen en naar Laan 34 te zenden. Deze zijn thans:

Voor Voorburg: F.M. Schoof (tel. 779320), Vijverhof 8;

Voor Rijswijk en Delft: R.W. Stern, Miquelstraat 156, 's-Gravenhage;

Voor Wassenaar: Mevrouw A. Bremer-Buekers, Duinvoetlaan 12, park de Kieviet, (telefoon 716137);

Voor Dordrecht: C. van Son, Aardappelmarkt 19, (telefoon 4207), Secr. der pl. Afd. A.N.V.;

Voor Utrecht: L. van Wijk, Mariendaalstraat 28;

Voor Amsterdam: C.K. Kesler, Secr. der pl. Afd., Kamer 121, Kol. Instituut, Mauritskade 62;

Voor Soestdijk: H. Broekhuis, gep. Majoor O.I.L., Mendelsohnstraat 14;

Voor Leiden en Oegstgeest: F.M. van de Velde, Koninginnelaan 8, Oegstgeest.

Voor Groningen: Mej. H.M.M. Nijhoff, Ubbo Emmiussingel 55.

Wij spreken de verwachting uit, dat dit aantal nog mag toenemen. Vooral de afdeelingen van het A.N.V. konden beter medewerken dan tot nu het geval is.

In het afgeloopen jaar had de Afdeeling, gedurende eenige maanden gewaardeerde hulp van den heer P.J. van Dodeweerd, die vooral in verband met de tentoonstelling bij het 30-jarig bestaan hulp verleende en door wiens tusschenkomst een groot aantal boeken ten geschenke werden ontvangen.

Leden. Het ledenaantal is nog gering en bedraagt slechts 112 personen en instellingen, waarvan 4 leden voor het leven. Van de leden zijn er 3 van de 5 groepen van het A.N.V., en 10 van. de 34 afdeelingen van groep Nederland. Geen zelfstandige afdeeling van het A.N.V. draagt nog aan de Afdeeling B.V. bij.

Ophaaldienst in Den Haag. Deze is sedert Juli 1932 in eigen beheer genomen, waardoor een belangrijke besparing verkregen is. Het aantal vaste adressen waar maandelijks leesstof kan worden opgehaald, bedraagt ongeveer 120 en ontwikkelt zich geleidelijk. Teneinde het werk na de ontvangst te vergemakkelijken, werd eind December aan alle adressen een gedrukte opwekking met wenken gezonden.

Velen hebben aan deze wenken reeds gevolg gegeven. Mogen zij anderen opwekken mede te werken aan de maandelijksche inzameling, want wij kunnen nog heel wat meer tijdschriften gebruiken. Men meene niet, dat slechts een paar week- of maandbladen de moeite van ophalen niet waard zijn. Alles is welkom!

Maandzendingen. Behalve de groote voorraad tijdschriften, welke naar Vlaanderen gezonden worden, doen wij aan een 30-tal Zeemanshuizen, Militaire Tehuizen en instellingen in den vreemde geregeld over de post een pakje tijdschriften toekomen. Dit aantal nam in 1932 van 20 tot 30 toe. Ofschoon daaraan nog al kosten verbonden zijn (ongeveer 10 gulden in de maand), achten wij deze zendingen van te veel belang om er op te bezuinigen. Op de ontvangst wordt, blijkens ontvangen brieven, veel prijs gesteld en het moet vooral voor den zeeman een verkwikking zijn, wanneer hij in vreemde havens aangekomen, in het zeemanshuis al dadelijk leesstof aantreft van eigen land en in eigen landstaal.

Van de Pers ontving de afdeeling veel medewerking en het verheugt ons te kunnen zeggen, dat een beroep op gastvrijheid van vele bladen om het werk der Afd. bekend te maken, waarvoor de schoonmaaktijd en St. Nicolaas en Kerstmis een goede gelegenheid waren, niet vergeefs is geweest.

Het is niet mogelijk in een kort verslag allen te noemen, die ons hebben gesteund gedurende het jaar 1932, zoodat wij hier in het algemeen onzen hartelijken dank uitspreken aan zoovelen, die ons met boeken, tijdschriften, geldelijke gaven of op eenigerlei wijze hebben gesteund. Daaronder behooren ook de verschillende reederijen, die kosteloos of tegen halven prijs onze kisten naar vreemde havens hebben doen vervoeren. Door de vele schenkingen zijn wij wederom in staat geweest zonder aankoopen aan alle aanvragen te voldoen.

Het Dertigjarig bestaan. Op 18 October was het 30 jaren geleden, dat de Boekencommissie van 't A.N.V. werd opgericht. Wij hebben van het ontstaan, den groei en het arbeidsveld in Neerlandia van October een en ander medegedeeld. Van dit artikel, aangevuld met enkele bijzonderheden, is een vlugschrift samengesteld, dat als propagandaboekje bij ons te verkrijgen is. Voor deze gelegenheid had het Dagelijksch Bestuur van het Verbond medewerkers en bestuursleden op 17 October in het Hoofdkantoor vereenigd om aanwezig te zijn bij de opening van een tentoonstelling, welke de geschiedenis van de Boekencommissie in beeld bracht.

[p. 33]

Gedurende de week van 18 tot 24 October brachten meer dan 100 belangstellenden uit 8 verschillende plaatsen een bezoek aan de tentoonstelling in Laan 34 en het Stammuseum van het Verbond. De Afdeeling Boekverspreiding won door dit jubileum tal van vrienden, Nieuwe leden, kreeg nieuwe adressen voor maandelijks af te halen leesstof en ontving aan bijzondere giften ter bestrijding van haren arbeid een bedrag van F. 121.65½. Uit de gelukwenschen, welke uit tal van oorden der wereld ontvangen werden, bleek wel, hoe hoog het werk van de Afdeeling op prijs werd gesteld. Als merkwaardigheid kan worden vermeld, dat op 18 October de 3000ste kist boeken sedert de oprichting verzonden werd. Aan het eind van 1932 was het aantal reeds 3105.

Geldelijke toestand. Salarissen niet in aanmerking genomen, gaf de Boekencommissie in 1931 uit F. 771,05½, in 1932 F. 1143,78. De inkomsten bedroegen in 1932 F 605,09½, tegen F 613,81 in het jaar tevoren. De hoogere uitgaven zijn een gevolg van inrichting en verbetering van het Boekenhuis in Laan 34, drukken van een propagandaboekje bij gelegenheid van haar 30-jarig bestaan, kosten van de Afdeeling te Antwerpen, de Tentoonstelling op 18 October en de uitbreiding der werkzaamheden, welke grooter uitgaven aan vrachten, kistenaankoop, porti enz. noodzakelijk maakte.

Belangstelling in Zuid-Afrika. Het 30-jarig bestaan van de Afdeeling ondervond in Zuid-Afrika ook veel belangstelling van verschillende bladen, die er op wezen, wat de Boekencommissie, die feitelijk voor Zuid-Afrika was opgericht, voor het Afrikaansche volk heeft gedaan, welk werk thans, op bescheidener schaal, maar met evenveel hart en belangstelling, wordt voortgezet. Wij willen ons verslag eindigen met aanhaling van de vriendelijke woorden van een artikel in ‘Die Huisgenoot’ van 11 November 1932 luidende: ‘Wie sal die invloed kan vaststel wat die organisatie gedurende die dertig jaar op die bevordering en instandhouding van die Afrikaanse kultuur gehad het? Alleen die gevoel dat daar in 'n stamverwante land belangstelling vir ons kultuurstrijd was, het seker menigeen aangespoor tot volharding en tot nuwe moed. En waar die hulp vandag minder nodig is as in die verlede moet ons nie vergeet wat dit in die jare van verval beteken het nie en pas dit ons om die vriende van die Nederlandse Boekekommissie in dankbare herinnering te hou.’

FRED. OUDSCHANS DENTZ, Leider.