Neerlandia. Jaargang 34

Suriname

Surinaamsche Brieven.
IX

Een der vele raadselen, die niet op te lossen zijn, is voor mij dit: Hoe komen al de Chineezen aan den kost?

Ik geloof niet, dat er veel straathoeken hier in Paramaribo zijn, waar niet een, zoo niet twee Chineesche winkels zijn gevestigd. En komt men meer in de buitenwijken, dan is zoo ongeveer het laatste huis van de bewoonde kom weer een Chineesche winkel. Langs de rivier, op de plantages, overal hebben zij hun nederige stulp met uithangbord: Tapper. Verkoop per glas tot ten hoogste 5 dL.

Men zou haast kunnen zeggen, dat een Chineesche winkel de aanwezigheid van een nederzetting verraadt. Ziet men van de rivier af een palm waaieren en daaronder een breed zinken dak met luifel, ziet men een primitief steigertje en een smal paadje op een kade naar een huisje heen leiden, waarvan de deuren wijd openstaan en waar nog tot laat in den avond een lamp brandt, dan weet men, dat men langs een Chineezenwinkel gaat en dat daarachter of in de buurt, verstopt onder het alles overwelvend groen, menschen moeten wonen.

Een Chineezenwinkel is een Bijenkorf in het klein. Wat men in zulk een zaak met veel studie heeft verworven, dat ziet men hier in een winkel, gegroeid uit de levenservaring en de eischen van den handel.

Ten eerste ligt elke winkel op den hoek van een straat. En daar openen zich wijd naar beide straten de altijd openstaande deuren. Een hooge stoep is hierbij uit den booze. Zoo laag mogelijk verheft de drempel zich boven den beganen grond, zoodat alles naar binnen kan stroomen zonder zich te vermoeien. Dit is van bijzonder veel belang voor de oude ‘Ganga's’, grootmoeders, die zich aan een langen stok voortsleepen en de winkel instrompelen. Komt men dan binnen in 't schemerig halfduister en de van reukverzadigde ruimte, dan opent zich voor ons het gezicht op alle voorraden, die de winkel heeft. Ook hierin meen ik, dat een Bijenkorf ons voorbeeld heeft nagevolgd. Alles tentoonstellen, wat verkocht wordt.

De keuze is onbeperkt. Voor de toonbank staat bevallig gegroepeerd om een groot hakblok heen: een vat met Zoutmetie, (gepekeld rundvleesch); daarnaast zakken met rijst, suiker en zulke voor het leven beslist onmisbare dingen. In het raam, in den wind hangen aan hun staarten te bengelen: gedroogde zalm en andere visch, afgewisseld door strengen van roode Madeira-uien, die ook anderszins een leuke versiering van het plafond vormen. Meestal vindt men in het district ook nog op den voorgrond liggen, groote stapels van slijpsteenen en touw in de uiteenloopendste dikten, afgewisseld door ijzeren kettingen.

Achter de toonbank verheffen zich de winkelkasten, open rekken, waarop men van alles vinden kan. In de stad staan daar in lange rijen blikjes zalm, corned beaf, soda, beschuiten enz. Daarnaast ontbreekt niet een welvoorzien rek met bier, vermouth, cognac en Scotts emulsion.

Maar in het district is de voorraad nog veel vollediger. Daar liggen vreedzaam naast elkaar: lucifers, mansborstrokken, dikke blauwe kralen voor de Boschnegers. Daarnaast heele rijen van borden,

[p. 178]

pannen, bekers. Dan weer kruit in roode flesschen, spijkers, postpapier, margarine, limonadeflesschen, katoen en band, cornstarchpakjes (maizena).

Ik geloof, dat, als men in zoo'n winkel zou vragen: Heb je een bril voor mij, dat men dien daar ook zou kunnen krijgen. En het heerlijkste van al is de toonbank zelf, waarop groote stopflesschen met zuurtjes en drop staan, beschermd door afrastering van kippengaas.

Te midden van dit al leeft de Chinees, 's Morgens vroeg is hij de eerste, die door de bakkersknechten uit den zoeten slaap getrommeld wordt, om zijn nieuwen voorraad brood te ontvangen. En 's avonds is hij de laatste, die, na zijn winkel geveegd te hebben, bedachtzaam met een flinken smak zijn ramen sluit, als op straat alleen nog honden rondzwalken en katten sluipen.

Den heelen dag zit hij daar te midden van zijn schatten, met onbewogen gezicht; ten hoogste trekt hij zich terug in het kleine ingebouwde hokje, dat als kantoor dienst doet en zit hij daar op een Chineesch rekenmachinetje met balletjes als van een telraam te rekenen en te tellen. Als er heel geen klanten willen komen, dan gaat hij in de deur staan en beschouwt kalm het leven, dat langs hem heen sijpelt.

Maar wie ook in den winkel komt, iedereen wordt even rustig bediend. Niet overdreven vriendelijk, maar ook nooit wordt hij boos en vervelend. Met hetzelfde achtelooze gebaar strijkt hij de kwartjes op voor een pakje sigaretten als de drie gulden voor enkele meters katoen. Even bedachtzaam bedient hij de kinderen die komen: ‘Ik koop voor een cent zoetigheid’, als de meid, die voor twee en een halven cent zoutvleesch komt koopen en daarbij eischen stelt en een misbaar maakt, alsof zij het heele vat wou overnemen. Nooit wordt hij boos, als men het pas afgesneden stuk zoute visch beruikt en opmerkingen maakt over den geur en de kleinheid, of als de kwajongens in den winkel hangen en daar wauwelen en zwetsen en niets koopen. Op zijn hoogst komt hij met een bezem dreigen, als de straatjongens bij hem voor de deur gaan zitten of met hout gooien. Dan kan hij van die woeste onverstaanbare klanken uitstooten en met de gebalde vuisten zwaaien, dat de bende verschrikt uit elkaar stuift, om aan den volgenden hoek weer neer te strijken.

Ondoordringbaar en onbeweeglijk is hij, als verachtend

Winkeltje op de Plantage Boxel aan de Surinamerivier

Feestverlichtingen; boven: het gebouw van de Administratie van Financiën; onder: Gouvernementshuis te Paramaribo.

de menschen, die toch bij hem moeten komen, hard werkend en zuinig; een rustig burger in broek en borstrok, wiens trots het is, dat hij haast nooit met de politie in aanraking komt en van wien wij slechts den buitenkant kunnen zien. Al wat zijn hart beweegt, vreugde of smart, haat of genegenheid, hartstocht of verlangen naar den grond van zijn voorvaderen, alles verbergt hij onder het masker van stille onbewogenheid. Een vreemde voor ons, zoo vreemd, dat wij niet eens de gezichten kunnen onthouden, dat wij ze niet kunnen onderscheiden en dat zij voor ons allen heeten: De Chinees op den hoek.