De Openbare Leeszaal en Boekerij in Tulbagh.
Evenzeer als op Java een groot aantal landhuizen en oude gebouwen uit den Compagniestijd voorkomt, voor welker behoud en herstel in den laatsten tijd veel belangstelling is ontwaakt, bezit de oude Kaapprovincie talrijke oude gebouwen uit de 18de en 19de eeuw, die aan den Hollandschen tijd herinneren, met eigen bouwstijl, den roem van het verleden. Om maar enkele te noemen, die een historischen naam hebben, behoeven we slechts te wijzen op ‘Groote Schuur’, eens het eigendom van Cecil Rhodes, thans de ambtswoning van den eersten minister van de Unie en ‘Constantia’, de vermaarde wijnplaats, eens het eigendom van Simon van der Stel. Vooral in den omtrek van Paarl en Tulbagh zijn er tal van oude gebouwen, waarvoor niet altijd de belangstelling bestaat, die ze uit een historisch oogpunt verdienen. Thans heeft men in Tulbagh in de Kaap een voorbeeld gegeven aan andere dorpen door een dier oude gebouwen, dat dreigde verloren te gaan, te redden. Er is voldoende geld ingezameld, om het aan te koopen en te herstellen in zijn vroegeren staat.
Nadat het aan het einde der 18de eeuw gebouwd was, had de eerste overdracht op 16 Januari 1805 plaats aan ‘den burger Christiaan Willem Broodryk, de geheele koopschat ter somma van twaalf honderd guldens Kaapsch ten genoegen in Contante geld voldaan ende betaald te zyn, den laatsten penning by den eersten.’ Later werd Frans van Wijk eigenaar, wiens echtgenoote, Meintje, een bakkerij erin hield en bier verkocht. Na haar dood ging het fraaie huis in handen van verschillende eigenaars over, om ten slotte eigendom te worden van P.J. Marais, die het plan opvatte het tot kantoorgebouw te verbouwen. Drie ondernemende dames, Mevr. Pieter de Klerk, Lady Beek en Mej. Daisy Theron hebben toen het bestuur van de openbare bibliotheek bewogen, het oude woonhuis aan te koopen en met £ 600 ingezameld geld konden aankoop en herstelling worden ten uitvoer gebracht. Het oude woonhuis is thans voor bibliotheekgebouw ingericht, dat mevrouw Conradi, de echtgenoote van den administrateur der provincie, geopend heeft. Tulbagh kan niet alleen trotsch zijn op een groote verzameling boeken, maar die boeken hebben nu ook een waardige huisvesting gevonden.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd