Neerlandia. Jaargang 34

Kultuurdag.

‘“Kultuurdag’ wordt hier sterk gevierd’”, zoo schrijft onze vertegenwoordiger uit Kaapstad. ‘Het Verbond neemt ook hierbij de leiding.’ Dat is verblijdend nieuws; van den Kultuurdag hangt veel af.

Men herinnert zich, dat de ‘Uniale Taal- en Kultuurkonferensie’ van December 1.1. te Bloemfontein onder andere besluiten de wenschelijkheid uitsprak van een ‘kultuurdag’ tot aanmoediging van het handhaven en opbouwen der Afrikaansche kultuur en met het doel. 5000 p.st. bijeen te brengen, om dat doel te bevorderen. Welnu, bij dit beroep op hun daadwerkelijken steun zijn de Dietschers in Zuid-Afrika niet in hun schulp gekropen; het heeft integendeel overal geestdrift ontmoet. Een spreker op een bijeenkomst te Kaapstad verklaart, nooit verwacht te hebben, ‘dat zijn landgenooten in zulk een gloed en geestdrift konden geraken over de Afrikaansche taal en cultuur.’

In verschillende deelen der Unie werden zulke vergaderingen gehouden. De sprekers wezen op de diepe beteekenis van dezen dag, nl., dat het volk moet worden gebracht tot een besef van saamhoorigheid en van de noodzakelijkheid eener eendrachtige verdediging en uitbreiding der Afrikaansche cultuur. Prof. E.C. Pienaar noemde in een toespraak bij het feest te Stellenbosch deze viering zelve reeds een cultuurdaad van beteekenis. Dr. D.F. Malan deed o.m. uitkomen, dat men den voorgangers niet mocht verwijten, lang aan Nederlandsch te hebben vastgehouden, ‘daar hulle die kultuurfakkel vir ons brandende gehou het, en sonder hulle voorbereiding was ons geen volk met eie taal en kuituur nie’. De kultuurdag leidde een nieuw tijdperk in van Afrika's volksbestaan, zeide hij.

Het Algemeen Ned. Verbond, de Oranjeklub en andere vereenigingen, hebben op den avond van den dag een concert ingericht in de stadszaal, onder bescherming van den minister-president Genl. Hertzog en andere hooge personen. De beiaardier Jan Luyt Jr. bespeelde daags na den kultuurdag te Kaapstad, de klokken van het stadhuis, uitsluitend met Afrikaansche liederen. Van de 5000 p.st. moet reeds heel wat bijeen zijn.

Te Paarl beantwoordde dr. F.E.J. Malherbe de vraag: Wat is kultuur? Hij noemde cultuur meer geestelijk, beschaving meer vormelijk. Cultuur raakt de kern onzer persoonlijkheid. Multatuli was een ‘alleszins onvoorbeeldig burger’, maar hij verrichtte de eerste cultuurdaad in den suffen tijd van 1870 tot 1880. De Tachtigers waren antimaatschappelijk, doch hebben de Nederlandsche cultuur ‘hoog opgestooten in de vaart der volken’. Eenheid van werkelijk geestelijke waarden treft men zelfs bij de Bantoes aan. Wie hun niets brengt als modern-Engelsche vormen en een vormelijk Christendom, ontneemt hun de eigen cultuur en geeft hun niets daarvoor in de plaats. Beschaving is in dien zin hun ondergang.

De hoogste beschaving der menschheid, die wij cultuur noemen, is niet zoo gemakkelijk en vlug binnen te halen als de beschaving uit Amerika. Het is een langzame volgroeïïng. Wat in eeuwen verzuimd werd ‘eerst onder een materieel Nederlandsch bestuur, later onder de Engelsche schijnbeschaving’, zei spr., kan niet in luttele jaren worden ingehaald. Men kan geen cultuur met een groote regeling in het leven roepen, doch haar voorbereiden door te streven naar volledige menschelijkheid, geestesverlevendiging, levensverheffing; ook door naar anderen te zien en van anderen te leeren.

Aldus dr. Malherbe. Zulke uitingen staan niet meer alleen. Ook prof. T.M. Forsyth bijv. besprak onlangs, in een lezing in de jaarvergadering van den Vrijstaatschen tak der Zuidafr.-vereeniging voor de bevordering der wetenschap over de ‘Crisis in onze huidige beschaving’, de gevaren, die de cultuur bedreigen en zette daarbij de taak van het tegenwoordige geslacht uiteen: de overblijfselen der cultuur te vergaren en daarvan den grondslag te vormen voor toekomstige ontwikkeling. ‘Want sonder 'n vernude¹⁾ godsdienstige drijfveer of 'n vernude verhewe lewensblik is grootse kunswerke, digkuns of oorspronklike en skeppende dink onmoontlik’, zeide de hoogleeraar. ‘Die keuse waarvoor ons tans staan is samenwerking of chaos.... Al die beste verstandkragten van die wereld, ja van alle volke en lande is nodig vir die oplossing van die wereldvraagstukke.’

Bezielende woorden van dezen aard doen zien, dat ook Zuid-Afrika zich aansluit bij de voortrekkers eener nieuwe wereldcultuur en doen van den met zooveel geestdrift gevierden ‘kultuurdag’ de beste uitkomsten verwachten.

1) Vernieuwde.