Neerlandia. Jaargang 34

Vlaanderen.

De Nederlandsche taal op de tentoonstellingen.

Redenen tot kritiek en tot voldoening.

Het voorval met het opschrift Pays-Bas op den gevel van het Nederlandsche paviljoen ter wereldtentoonstelling te Antwerpen heeft de aandacht van menigeen gespitst op de plaats, welke, zoowel te Antwerpen als te Luik, aan onze taal - de gemeenschappelijke taal van Nederland en Vlaanderen, tevens een der ambtelijke talen in België - zou worden ingeruimd. Dit blijkt nu, na wat eerst mocht worden gevreesd, nogal mee te vallen.

Op het reusachtige Nederlandsche paviljoen te Antwerpen, waar, wij herhalen het, Nederland voldoende was geweest - evenals Italia en France, om van het opschrift van het paviljoen der Duitsche Hansasteden maar niet te gewagen, op de gebouwen van ieder dezer landen volstaan - is het aantal opschriften Pays-Bas tot twee beperkt gebleven, terwijl het woord Nederland boven op den grooten toren, bij den hoofdingang van het paviljoen, met een modern, driekleurig (rood-wit-blauw) versieringsmotief en ook nog een aanzienlijk aantal keeren elders op den gevel is aangebracht. Het is duidelijk, dat men, door het veelvuldig gebruik van het woord Nederland, ook daar waar het de bouwkundige harmonie van het alleszins mooie gebouw verbreekt, de eerst begane fout getracht heeft te herstellen.

Binnen in het gebouw is nagenoeg alles tweetalig, eenige malen met het Fransch als eerste taal, terwijl wij ook, in de Nederlandsch-Indische afdeeling, eenige ééntalige Fransche opschriften aantroffen.

Bij de plechtigheid der opening van het paviljoen sprak de Nederlandsche oud-minister, nu commissaris-generaal der regeering, Dr. Posthuma, een grootendeels Nederlandsche rede uit, welke hij echter, aan het slot, bondig in het Fransch samenvatte, zich daarbij ‘verontschuldigend’ over het feit, dat hij eerst Nederlandsch had gesproken.

[p. 90]

De Belgische minister van Arbeid en Nijverheid, Hendrik Heyman, sprak enkel Nederlandsch en achtte dit zóó vanzelfsprekend, dat hij het niet noodig vond - terecht trouwens - zich in het Nederlandsche paviljoen over het gebruik van ons gemeenschappelijk ‘algemeen beschaafd’ te verontschuldigen.

In de Belgische afdeelingen, behalve dan in de groote hallen, is de tweetaligheid, met het Nederlandsch voorop, overal toegepast.

Sommige diensten der tentoonstelling verloochenen evenwel geheel het Nederlandsch en hebben hun personeel van dienstpetten met eentalig Fransche opschriften voorzien. De voorzitter van het Uitvoerend Comité en de Commissaris-generaal der Belgische regeering spreken zelf trouwens zeer gebrekkig Nederlandsch. De eerste hield zijn groote openingsrede, in het bijzijn van de koninklijke familie, op 26 Mei, in de Fransche taal; de tweede sprak tot nu, op de tentoonstelling, nooit anders dan Fransch.

Koning Albert zelf hield te Antwerpen, bij de openingsplechtigheid, een tweetalige Nederlandsch-Fransche rede. Te Luik sprak de vorst uitsluitend Fransch en ook de andere overheidspersonen, die achtereenvolgens het woord namen, deden hetzelfde. Van tweetaligheid was aldaar in de verste verte geen sprake. De Luikenaren zouden het stellig niet hebben geduld. Des te verdienstelijker is dan ook de houding der leiding van de Nederlandsche deelneming te Luik, met dr. Frowein aan het hoofd, die niet geaarzeld heeft, het woord Nederland boven op haar gebouw aan te brengen en binnen ook aan onze taal overal den voorrang te geven.

Behalve in het Nederlandsche paviljoen en in het gebouw der Belgische provinciën, waar de provincie West-Vlaanderen b.v. met ééntalig Nederlandsche statistieken en andere opschriften - die taalkundig wel eens mochten worden herzien - voor den dag komt, troffen wij nergens een Nederlandsch woord aan. Anders is het met vele vreemde paviljoenen te Antwerpen ook al niet gesteld.

Noorwegen, Finland, Denemarken, Polen en Dantzig, heeten er Norvège, Suomi, Finlande, Danemark, Pologne en Ville de Dantzig en de meeste opschriften binnen zijn Fransch, soms met een Engelsche vertaling. Ongetwijfeld weet men in Noord-Europa nog altijd niet, dat Antwerpen in het zuidelijk deel van het Nederlandsche taalgebied ligt en is men, afgaande op de Fransche uitnoodigingen van de Belgische regeering en de eveneens Fransche mededeelingen van het Antwerpsche tentoonstellingscomité, in den waan blijven verkeeren, dat heel België Fransch is en de tentoonstelling te Antwerpen vooral door Fransch sprekenden zal worden bezocht. Op dit gebied is in de Skandinaafsche landen blijkbaar nog een aanzienlijk voorlichtingswerk ter verhooging van het aanzien van onze taal en van onzen stam te verrichten.