Neerlandia. Jaargang 33

Vlaamsche toestanden.
XXVI

Er zit ongetwijfeld schot in de beweging der Vlamingen voor rechtsherstel en volksontvoogding, die hen tevens weer een flinke plaats moet bezorgen in de rij der kultuurvolkeren van West-Europa. De Bormsverkiezing te Antwerpen, de uitslagen der verkiezingen voor Kamer, Senaat en provincieraden, de vóór een paar weken zoo schitterend geslaagde tiende algemeene Vlaamsche bedevaart naar de graven aan den IJzer, te Dixmuiden, waar, naar het oordeel der inrichters, het aantal deelnemers het cijfer 100.000 overtrof, zijn evenveel onderwerpen, die aan alle Belgische en vele buitenlandsche bladen stof leverden voor talrijke artikelen en beschouwingen en een verder wegmoffelen of verdagen van het Vlaamsche vraagstuk onmogelijk hebben gemaakt. Dag aan dag spreken de bladen in België, en de Franschtalige bijna meer nog dan de Vlaamsche, van de Vlaamsche kwestie, de verzuchtingen der Vlamingen, hun streven naar onderwijs in de eigen taal, van de lagere school tot de Universiteit toe, en naar het bevestigen der ééntaligheid van het Vlaamsche land met al de daaruit voortspruitende gevolgen: vernederlandsching van het gerecht, de openbare besturen en het leger in dit gedeelte van het Belgische koninkrijk. De meesten zijn het erover eens, dat de broksgewijze oplossing van het Vlaamsche vraagstuk geen bevrediging kan brengen en het ‘schoenlapperswerk’ der halfslachtige en dan nog meestal niet volledig toegepaste taalwetten door een algemeene regeling, een talenstatuut, dat het heele volksleven in Vlaanderen omvat, moet worden vervangen. Zelfs de Waalsche hoofdredacteuren van in sommige Vlaamsche provinciesteden met groote moeite nog in het leven gehouden Fransche krantjes, die, enkele maanden geleden, tot de ontdekking kwamen, dat de Vlamingen op alle gebied reeds sedert lang voldoening hadden en van taalverdrukking in het Vlaamsche land geen sprake meer was, zijn nu plots weer in een anderen toonaard gaan zingen. Het heet thans, dat de Vlamingen, hun taal en hun kultuur reeds veel te lang achteruitgesteld en miskend werden en aan dit alles nu een einde moet komen op voorwaarde evenwel, dat aan de heilige rechten van de zoogenaamde Fransche taalminderheid in Vlaanderen niet worde getornd. Grappig is het wel dezelfde personen, die niet zoo heel lang geleden nog het Nederlandsch een voor het beoefenen der wetenschap geheel ongeschikte taal en de Vlamingen een onbeschaafd volk noemden, nu ineens de lofbazuin te zien opsteken voor den Vlaamschen volksaard, het Vlaamsche verleden, de Vlaamsche toekomst en het te zien opnemen voor de rechten van een kunstmatig in het leven geroepen taalminderheid, terwijl zij tot heden niets dan spot en minachting over hadden voor het miskende recht van de in een staat van geestelijke en stoffelijke minderwaardigheid en ondergeschiktheid gehouden Vlaamsche meerderheid Maar meer nog dan dit alles is voor de kultureele ontwikkeling van het Vlaamsche volk, welke ons, als leden van het A.N.V. nauw aan het harte ligt, van belang, dat het hoofd der regeering zelf, ministerpresident Jaspar, de plechtige verzekering gaf, dat hij de Vlaamsche kwestie tot een oplossing wil brengen, daar, waar tot dusver, van dien kant, nog nooit

[p. 136]

een beginvoorstel kwam met het doel den Vlamingen, op een of ander gebied, werkelijk voldoening en rechtsherstel te verkenen.

Het beginsel der vernederlandsching van de te Gent bestaande Rijksuniversiteit wordt nauwelijks nog betwist, al zal natuurlijk van anti-Vlaamsche zijde al het mogelijke gedaan worden, om het in zijn toepassing, te saboteeren en door middel van allerlei uitzonderings- en zoogenaamde overgangsbepalingen praktisch te ontzenuwen. Doch houden de Vlamingen op dit punt voet bij stuk, dan behalen zij een overwinning, waarvan de geestelijke ontwikkeling der Vlaamsche bevolking vrij spoedig reeds de gelukkige gevolgen zal ondervinden. Ook het middelbaar onderwijs, de hoogere vakscholen en tal van andere onderwijsinstellingen moeten worden vernederlandscht, willen zij geheel aan hun doel beantwoorden en het Vlaamsche volk op een hooger geestelijk vlak brengen, een uitslag die trouwens ten slotte den heelen Nederlandschen stam ten goede moet komen.

Onderwijs, gerecht, leger en openbare besturen, het zijn vier groote lichamen, die de Vlamingen in het Vlaamsche land moeten terugwinnen, willen zij zich werkelijk als volk verder regelmatig kunnen ontwikkelen. Ook in Midden-Afrika, waar het Belgische koninkrijk een gewest bestuurt, tachtig maal zoo groot als het moederland, en grenzend aan het overwegend Dietsche Zuid-Afrika, dient het stambewuste Vlaanderen zich te laten gelden. Beschamend is het, zooals A.B. van der Weerelt in zijn onlangs bij Vermant, te Kortrijk, verschenen zeer lezenswaardig boek ‘Een Vlaming op reis door Kongo’, vaststelde, dat, hoewel de Belgische Kongokolonie grootendeels door Vlamingen wordt gekoloniseerd, de druk der Fransch-Belgische administratie er zoo sterk is, dat de Vlamingen tegen zich zelf in het strijdperk worden gesteld en verplicht worden hun diepste zijn te verloochenen, willen ze niet tegengewerkt en geknakt worden. Het is dus van het hoogste belang voor de toekomst en de beteekenis van onze taal in de wereld, dat de Vlamingen zich, ook op koloniaal gebied, als Vlamingen, d.i. als leden van den Dietschen stam laten gelden. Kunnen zij er in slagen een Vlaamsche koloniale hoogeschool te verkrijgen (de huidig bestaande instelling van dien aard, te Antwerpen, is geheel Fransch en werkt dan ook als een waar verfranschingswerktuig èn op de blanken èn op de inlandsche bevolking in den Belgischen Kongo) en wordt de elf jaar geleden, op het slagveld aan den IJzer en kort daarop, in de Troonrede, plechtig toegezegde ‘gelijkheid in rechte en in feite’ aldaar eveneens werkelijkheid, dan kan een volgend geslacht het nog beleven, dat in het grootste deel van Afrika, van de Kaap de Goede Hoop tot benoorden den Evenaar, onze taal wordt verstaan en gesproken, zooals nu reeds in Oost- en West-Indië het geval is. Ook om deze reden reikt de beteekenis van wat in de eerstkomende maanden in Vlaanderen gaat gebeuren, verder dan de grenzen van het Vlaamsche land en van ons taalgebied in Europa en zal, indien de Vlamingen in voldoende mate winst halen, het aanzien van de Nederlandsche taal en kultuur over den heelen aardbol er eveneens in dezelfde mate versterking bij vinden.

Brussel, Augustus, 1929.

M.J. LIESENBORGHS.