Neerlandia. Jaargang 33

Taalwacht

Hulp van een S.D.A.P.-er.

De heer A.B. Kleerekoper kwam onlangs in een zijner ‘oproerige krabbels’ in het geweer voor de Taalwacht van het A.N.V. Hier volgt zijn betoog:

‘De duivel hale de vreemde woorden. Ik gebruik ze nooit, sprekende noch schrijvende. Zeker in het Nederlandsch zijn ze onverdedigbaar, omdat deze taal zoo rijk is. Wijlen Tydeman heb ik eens hooren zeggen, dat het eenige, vreemde woord waarvoor hij geen Nederlandsche vertaling wist, “unverfroren” was. Waarom, begreep ik toen niet. “Driest” doet het heel goed!

Vooral in onzen kring zijn de vreemde woorden een vlegelarij, omdat men op de vingers kan uittellen, dat ze door velen niet begrepen worden. Als ik mij tot iemand richt, dan moet ik het niet zóó doen, dat hij niet weten kan waarover ik het heb. Dat is een beleedigende, en dus onoirbare bejegening.

En daar krijg ik nu een krantje “Taalwacht” geheeten, en uitgaande van het Algemeen Nederlandsch Verbond, waarin allen, die schrijven en spreken, worden vermaand om toch de taal zuiver te houden. Prachtig! Maar, helaas, zelfs hier dekt de daad de preek niet. Ik vond de volgende vreemde woorden:

Redakties - Propaganda - Autoriteiten - Partikulieren - Musea.

Bedoeld was: Opstellers - Verbreiding - Gezagdragers - Ambtelooze burgers - Openbare Kunstverzamelingen.

Dat deze termen misschien onduidelijker zijn dan de vreemde woorden zelf, bewijst slechts, hoe oud reeds het misbruik is....

Bovendien is het nauwkeurige zoeken van het Nederlandsche woord, dat men hebben moet, een prachtige oefening voor den geest, want woorden zijn teekenen voor begrippen (vandaar: beteekenis), en eerst wie goed begrepen heeft, kan zich juist uitdrukken.

Openen wij derhalve de jacht op de leelijke, domme, vreemde woorden!’

(Het Volk).

*_**

Er bestaat een boekje, genaamd: ‘Regels voor de titelbeschrijving, vastgesteld door de Rijkscommissie van advies inzake het Bibliotheekwezen.’ Deze Rijkscommissie van advies geeft als eersten regel het volgende fraais:

‘§ 1. TAAL. De titelbeschrijving wordt geacht in de nederlandsche taal te zijn gesteld. Bibliografische aanduidingen en aanteekeningen zijn derhalve in het nederlandsch te geven.’

Een onzer dagbladen gaf eenigen tijd geleden een afbeelding van de openingsplechtigheid der waterleiding ‘De Tien Gemeenten’. Onder die afbeelding staat onder meer: ‘De heer van Karnebeek houdt na het overhalen van den handel een toespraak.’

Waartoe moest de handel worden overgehaald? Om mee te betalen, of zoo iets?

K.E.O.

Zich voorstellen.

Wanneer men hiermede bedoelt ‘zich eene voorstelling van iets vormen’, dan geloof ik, dat het geene zonde tegen de Nederlandsche taal is, maar het komt mij voor, dat ‘zich voorstellen’ in den zin van ‘voornemens zijn’, gelijk tegenwoordig sterk in zwang is, bepaald een gallicisme is. Ik heb er het woordenboek van Kuipers op nageslagen en dit geeft het in de laatstbedoelde beteekenis als Nederlandsch op, maar toch kan ik er niet recht vrede mede hebben. Vergis ik mij, dan zal, naar ik hoop, Dr. Beets mij terechtwijzen.

J.S.v.V.

Zielig.

De Nederlandsche Spoorwegen en de Nederlandsche taal.

Wanneer de administratie van de Spoorwegen te weinig berekende kosten in rekening brengt, doet zij dit, zooals mij dezer dagen bleek, op een biljet met het hoofd ‘Naneming’ 't Is zielig!

Amersfoort, 27 Maart 1929.

L. STADIG.

(Nieuwe Rotterd. Courant).

Weer een van die woorden, waarop zoo duidelijk het stempel ‘made in Germany’ staat! 't Is er een van het soort als benutten, voorradig.

[p. 99]

Een lid der Haagsche Jongeliedenafdeeling heeft ons gevraagd, in Neerlandia de aandacht te vestigen op de volgende, door hem gevonden woorden en zinnen. Het schuin gedrukte is onjuist Nederlandsch!

p(ro) m(emorie), t(er) h(erinnering); uniform, ambts-, dienstkleeding; opstelling (Hgd. aufstellung, specificatie), opsomming; sight-seeing-car, touring-car, gezelschaps-, toer-, reisauto; meest belangrijke, goede, belangrijkste, beste; eenigst firmant, eenig firmant; eerder, eer, vroeger; de koninklijke bewilliging is nog niet af, goedkeuring.... verleend; handzaam, handig; hoog-, laagbouw, hooge, lage bouw; 25-jarige herdenking van een feest, feest tot viering van een 25-jarig huwelijk, enz.; N.V. Zuid-Hollandsche ....bank,.... maatschappij; Zuid hollandsche (volgens De Vries en Te Winkel).

‘Verbaliseerd’.

In onze nieuwsbladen worden wij nu en dan vergast op het verleden deelwoord ‘verbaliseerd’. Wie even nadenkt, ziet in, dat die vorm verkeerd is. Verbaliseeren toch is afkomstig van het Fransche verbaliser, afgeleid van het Latijnsche verbum (woord). Van het voorvoegsel ver - dat wij in verhooren, verbinden, verkrijgen, enz. aantreffen - is hierbij geen sprake. Het verleden deelwoord van verbaliseeren kan dus nooit anders zijn dan geverbaliseerd.

C.B.