Neerlandia. Jaargang 33

Zuid-Afrika

De Tweede Landstaal.

In Natal maakt, naar wij onlangs mochten mededeelen, het Afrikaansch vorderingen, doch langzaam. Volgens de wet moeten de ambtenaren tweetalig zijn. Maar wanneer die wet wordt toegepast in dat zoo verengelschte land, is een deel der bevolking woedend, zegt Die Burger. De Afrikaansch sprekenden verlangen daarentegen, dat hun kinderen beide talen machtig zullen zijn en in landen, waar wel drie of vier talen op de middelbare en bijzondere scholen onderwezen worden, kan niemand dien eisch overdreven noemen. Bovendien bevordert tweetaligheid samenwerking tusschen de beide blanke volksstammen, wat ook tegenover de gekleurde bevolking zoo dringend noodig is.

Steeds krachtiger wordt daarom overal in de Unie aangedrongen op handhaving van art. 137 der Grondwet van 1910, dat het Afrikaansch sprekende deel der bevolking als zijn Magna charta beschouwt en dat zelfs in vele Z. Afrikaansche gerechtshoven maar kariglijk in acht genomen wordt. Art. 137 is de spil der ware eenheid. ‘Staatkundig is ons nou een volk’, schrijft Die Weste, ‘maar ons moet dit ook sielkundig word en sonder dat die twee seksies die taal van mekaar verstaan, sal dit nie verwag kan word dat hulle mekaar se karakter en eienaardig hede sal kan verstaan, begrijp en waardeer nie.’ De schrijver denkt hierbij aan de worsteling der Vlamingen voor hun taal en zelfstandigheid en wijst erop, hoe moeilijk het zelfs voor Nederland is, zijn taal zuiver te houden tegenover de machtige invloeden uit het Oosten.

Waar dit die geval is met 'n nasie, wat sinds eeue vry en onafhanklik gewees het, wat met g'n tweetaligheid te kampe het maar uit 'n eentalige volk bestaan, hoeveel te meer en hoeveel ernstiger moet dan nie die gevare wees wat ons Afrikaanse taal en Afrikaanse volksbestaan bedreig nie. Ons is nog lang nie waar ons moet wees en elke verslapping op hierdie gebied sal die gevaar wat

[p. 8]

ons taal - en volksbestaan - aan alle kante bedreig, vergroot. Dat die gevaar bestaan, sal moeilik ontken word. Ten eerste word ons taal nog maar gepraat deur bietjie meer as die helfte van ons kleine blanke bevolking en seker deur baie minder gelees. Dan is daar die skadelike invloede wat van die langdurige vreemde oorheersing uitgegaan het. Daar is verder die feit, dat amper die helfte van ons blanke bevolking van Engelse afkoms is en die Engelse taal spreek en lees, 'n taal wat in die loop van die eeue tot 'n magtige wereldtaal geword het saam met die staatkundige invloed wat Engeland en die Britse Ryk tans uitoefen. Hieruit sien ons alweer hoe invloede op staatkundig en op taalgebied saamgaan. Daar is die feit, dat Engels sprekendes en Afrikaans sprekendes hier nie soos in Canada in afsonderlike dele van die land woon nie, maar deur en naas mekaar. Ons kom dus op taalgebied voortdurend in voeling en aanraking met die sterk Engelse taal en sy magtige letterkunde. Dit is die grotere en sterkere wat natuurlikerwyse die kleinere en swakkere trag te verskadu en te verdring.
'n Ander nie te onderskatte faktor is die feit dat amper alle besighede in hande is van die Engels sprekendes onder ons bevolking of anders van seksies wat later ingekom het, maar hulle van die Engelse taal in hulle besighede bedien.

En toch - ‘tog moet ons handhaaf’, zoo besluit de schrijver in Die Weste. ‘As ons toelaat dat ons taal vermink en verbaster word, dan laat ons toe en werk ons self daartoe mee, dat ons as volk verbaster.’ Daartoe moet naar zijn overtuiging, het lezen bevorderd worden van Afrikaansche en zelfs Nederlandsche en Vlaamsche boeken, ten einde ‘uit die rijkere bron ons eie woordeskat te verrijk en ons taal suiwerder te hou.’ Ook dr. Viljoen, hoofd van de afd. Onderwijs in de Kaapprovincie, liet zich onlangs in denzelfden geest uit. Op den feestavond van de afd. Kaapstad van het Alg. Ned. Verbond zeide hij: ‘Als dit ooit nodig was om Hollands te lees dan is dit nou die geval.’ Door de erkenning van Afrikaansch als een van de landstalen had het Afrikaansch een groote winst behaald. Maar om de overwinning te bekrachtigen ‘moet ons delf in die onskatbare verlede van die Nederlandse letterkunde. Hoe meer ons put uit die Nederlandse taalskat, hoe skoner en vaster sal Afrikaans word.’

Zulke stemmen van Afrikaners zelf roepen ons in Nederland toe, niet te versagen, maar door het zenden van Nederlandsche en Vlaamsche leesstof onze stamgenooten te steunen in hun strijd voor hun bij de wet gewaarborgde taalrechten.