Neerlandia. Jaargang 32

Zuid-Afrika

Echo's van die Klippe.

Koningin Emma.

Die Weste schrijft het volgende waardeerende stukje over de Nederlandsche Koningin-Moeder. Zoo'n bewijs van medeleven wordt in Nederland op hoogen prijs gesteld.

Koningin-moeder Emma van Nederland het Donderdag haar sewentigste verjaardag herdenk.
In Januarie 1929 sal dit vyftig jaar gelede wees, dat Adelheid Emma Wilhelmina, Prinses van Waldeck en Pyrmont, weduwe van Koning Willem III van Nederland, vir die eerste maal Nederlandse grondgebied betree het, en daar die Koningin-moeder meer waarde heg aan hierdie feit as aan 'n huidebetoging by geleentheid van haar sewentigste verjaardag, organiseer die vroue van Nederland die aanbieding van 'n huldeblyk by daardie groot geleentheid.
Die Koningin-moeder staan baie hoog aangeskryf in die agting en liefde van die Nederlandse volk. Sy is 'n baie toegewyde moeder gewees wat Koningin Wilhelmina in 'n streng Nederlandse gees opgevoed het. Na die dood van Koning Willem III in 1890 het sy die regentskap aanvaar, wat sy ag jaar lank tot heil van die land uitgeoefen het. Haar strewe is altyd onvermoeid in die rigting van die bevordering van die belange van die Nederlandse volk gewees. Geen wonder dus dat sy naas Koningin Wilhelmina en Prinses Juliana die grootste plek in die agting van haar volk wegdra nie.

Souvereiniteit?

Dr. E.E. van Rooyen acht de opvatting van Senator C.J. Langenhoven, als zou de Z.A. Unie sedert de Rijksconferentie van 1928 souverein zijn, ‘glad te optimisties’. Zoolang Engeland niet bereid is meer te geven dan zelfbestuur binnen het Britsche Rijk, is er van volkomen zelfstandigheid geen sprake. Dr. v.R. wijst er in Die Burger op, dat de Unie bijv. geen zeggenschap heeft over de vlootbasis Simonsbaai noch over Basoetoeland, niettegenstaande dat land in het hart van de Unie ligt.

‘Die uitgeslape imperialiste wat op die konferensie van 1926 die lakens uitgedeel het, het vir hulleself 'n lang lepel gemaak, waarmee hulle, as die omstandighede dit vereis, in die melk van dominiale onafhankelikheid en soewereiniteit na hartelus sal brok. En ipso facto sal die hooggeroemde soewereiniteit van alle wesenlike krag en betekenis beroof word.’

De schrijver acht het verkeerd, zich den waren toestand te verhelen, daar ‘die entoesiasme wat sedert 1926 vir die teenswoordige skyn-soewereiniteit van S.A. botgevier word, die aspirasies wat mettertyd

[p. 158]

vir Suid-Afrika 'n reële soewereiniteit kon en sou bring, gesmoor en uitgedoof word.’

In zijn laatste kroniek in hetzelfde blad houdt niettemin de heer Langenhoven vol, dat practisch de regeering der Zuidafrikaansche Unie een zeer zelfstandig lichaam is. De vertegenwoordiger van den koning is aan het Zuidafrikaansche volk en aan niemand anders grondwettige gehoorzaamheid schuldig. Naar binnen is de koning van Engeland aan dat volk meer gehoorzaamheid verschuldigd dan dat volk aan hem. Naar buiten is hij, als hoofd van de Britsche regeering, volgens schr. niet meer koning van Zuid-Afrika.

Wat de vlag betreft, merkt de heer Langenhoven op, dat de wet, die aan de Union Jack zijn beperkte plaats aanwees, door het Z.A. volk zelf gemaakt is en dat dit volk dus ook het recht heeft, die vlag te wijzigen of weer af te schaffen.

‘Dieselfde gesag wat die strikkie opgesit het kan die strikkie afhaal; wat die Union Jack gehys het, kan hom neerhaal. Die punt is nie soseer wat die gesag gedoen het nie, maar dat daar 'n gesag was om dit te doen. Al had ons Parlement ook besluit om die Union Jack te neem, ten volle en alleen, dan was die besluit self 'n daad van soewereiniteit. Nooit in die verlede het Suid-Afrika as 'n geheel of enige deel daarvan wat nie 'n republiek was, sy eie vlag gehys nie. Ook nooit te vore het enige deel van Suid-Afrika deur die stem van sy volk die Union Jack hier gehys nie. Hy was hier gehys deur 'n vreemde gesag. Nou het ons hom, die eerste maal in ons geskiedenis, self gehys en self gese tot hoevér en met welke betekenis.’

Op de Britsche Rijksconferentie is plechtig verklaard, dat: ‘Elk dominium nu en altoos alleen zelf zal moeten uitmaken, in hoever en in welken vorm het medewerking wil verkenen.’ (Every Dominion is now and must always remain the sole judge of the nature and extent of its co-operation). Het dominium kan niet de vijand van het Rijk zijn. ‘Maar hij kan more sy rug vir hom draai as hij wil. Wellig juis omdat hij kan sal hij nie wil nie.’ Het dominium heeft, ingeval het Rijk in oorlog geraakt geenerlei verplichting tot bijstand, daar het zelfs niet als offensief of defensief bondgenoot kan worden beschouwd, volgens den heer Langenhoven. ‘Ons sal ons hulp gee of nie gee nie soos ons wil.’

De vraag of Engeland zich in de toekomst aan zijn verklaring zal houden, heeft volgens den schrijver met het vraagstuk zelf niet te maken.

‘Engeland kan ons met wapengeweld - of met die stem van ons eie meerderheid, as daar so 'n meerderheid is of kom - onder sy gesag terugneem of terugdwing. Dit kon hy ook gedoen het as ons 'n republiek was - hy hét dit met die Vrystaat en die Transvaal gedoen. Maar dis goed vir my om te weet, dat die pen waarmee ek hier skryf myne is, al kan 'n dief hom steel of 'n rower hom met geweld afneem. Aan onreg staan State netsoos enkele mense maar altyd bloot. Maar wat ons hier bespreek het, is nie sake van onreg nie maar sake van reg. En wat ons nou, na 'n eeu van onreg, met reg verkry het, sal ons te eerder behou as ons die liefde het om te waardeer en die trots om te handhaaf.’