Neerlandia. Jaargang 32

[p. 88]

Nederlanders in den vreemde.
X.

Turkije.

De consul te Constantinopel deelt mee, dat er in zijn gebied 65 Nederlanders en 5 Nederlandsch-indische onderdanen zijn buiten de ambtenaren van het gezantschap en van het consulaat. De voornaamste beroepen, die zij uitoefenen zijn, die van koopman en handelsbediende; er zijn Roomsch-Katholieke geestelijken onder, een leeraar en een rechtsgeleerde. Vereenigingen van Nederlanders zijn er niet.

De in Nederland geboren Nederlanders onderhouden hun moedertaal door die onderling bij voorkeur te spreken en door Nederlandsche boeken en tijdschriften te lezen. Door huwelijken met niet-Nederlanders zijn er gezinnen, die hun Nederlandsch karakter niet bewaren. Over het algemeen bestaat er voor de kinderen weinig gelegenheid om Nederlandsch te spreken.

Te Stamboel is gevestigd de vertegenwoordiger van het A.N.V., de heer H. Goemans.

Zuid-Slavië.

Aan de berichten der consulaire ambtenaren te Belgrado en Zagreb (Agram) ontkenen wij, dat voor zoover bekend is, een negental Nederlanders woont in het koninkrijk der Serven, Kroaten en Slovenen, werkzaam in landbouw en nijverheid. Voor zoover zij niet nog maar kort in het land zijn, ziet het er met het blijven spreken van Nederlandsch in deze gezinnen en in het algemeen met het bewaren van het Nederlandsch karakter ongunstig uit, daar in bijna alle gevallen de Nederlanders getrouwd zijn met vrouwen van Duitsche nationaliteit. Eenige Nederlandsche handelshuizen als de Holland-Amerikalijn hebben hier vertegenwoordigers, echter in alle gevallen Zuid-Slaven.

Zwitserland.

De in Zwitserland aanwezige consulaire ambtenaren, te Bazel, Bern, Davos Platz, Genève, Lugano en Zürich, hebben allen de gevraagde inlichtingen verstrekt.

Er zijn veel Nederlandsche vereenigingen in Zwitserland: in Bazel is de ‘Vereeniging Nederland’, die den gezelligen omgang onder haar ongeveer 35 leden en hun gezinnen zoekt te bevorderen; in Davos heeft men ‘den Nederlandschen kring’, ook een gezelligheidsvereeniging, een ‘Nederlandsche IJsclub’ en te St. Moritz een Hollandsche Sportclub; voorts is te Montreux een ‘Hollandsche Club’ met omstreeks 30 leden, die den onderlingen band wil versterken, terwijl in Zürich bestaan ‘de Nederlandsche Vereeniging te Zürich’, met ongeveer 100 leden en de Nederlandsche studentenvereeniging ‘Hollandia’ met ongeveer 50 leden.

Het grootste aantal Nederlanders verblijft in het kanton Graubünden, waar de in 1879 opgerichte ‘Nederlandsche vereeniging tot behartiging der belangen van Nederlandsche longlijders’ gevestigd te Amsterdam haar herstellingsoord heeft. In Davos wordt het aantal Nederlanders tusschen drie- en vijfhonderd geschat; sommigen hebben daar een blijvend bestaan gevonden o.a. als pensionhouder, apothekersassistent, sigarenwinkelier; de meeste Nederlanders verblijven hier uit den aard der zaak slechts tijdelijk. Zij zoeken elkaars omgang, blijven hun taal spreken, ook hun kinderen, en in het algemeen hun Nederlandsch karakter bewaren. Er zijn in Davos een Nederlandsche onderwijzer en onderwijzeres, die in Nederlandsche families privaatlessen geven. In Zuoz is een Lyceum Alpinum, waar een Nederlandsche leeraar aan de talrijke Nederlandsche jongens les in Nederlandsche taal en geschiedenis geeft. Het Nederlandsch herstellingsoord te Davos heeft een boekerij van bijna 2000, meest Nederlandsche boeken, die ook aan landgenooten buiten de inrichting uitgeleend worden. Einde 1926 is, voorloopig voor twee jaren, een Nederlandsch predikant uitgezonden, om te werken onder de Nederlandsche patienten te Davos.

In Lugano (Tessino) zijn ongeveer 65 Nederlanders, meest gepensionneerden en genezing zoekenden. Ofschoon tot nu toe pogingen, om een band te leggen, mislukten, blijft het Nederlandsch karakter in deze gezinnen bewaard.

Een groot aantal Nederlanders, ongeveer 300, van zeer uiteenloopende beroepen, bevindt zich in het gebied van het te Zürich gevestigde consulaat. Meerendeels zijn zij niet vermogend. Bij de kinderen bestaat een groote neiging, om de landstaal, de Zwitsersche streektaal, over te nemen. De consul spreekt van een groote behoefte aan Nederlandsche boeken.

Het kanton Bern herbergt behalve de tijdelijke zomer- en wintergasten omstreeks een honderdtal Nederlanders, vrouwen en kinderen inbegrepen, welke zeer verspreid wonen. Voorzoover zij een beroep uitoefenen, treft men onder hen aan handwerkslieden als kleermakers, horlogemakers, schilders e.a., toonkunstenaars, kooplieden. Aan het hoofd van het Leger des Heils in Zwitserland staat een Nederlander, terwijl de rabbijn der Joodsche gemeente te Biel eveneens een Nederlander is.

Naturalisatie als Zwitser komt zelden voor.

De consul te Bazel schat het aantal Nederlanders in zijn gebied op omstreeks 100 gezinshoofden en zelfstandige personen, werkzaam o.a. als vertegenwoordigers van Nederlandsche en andere handelshuizen, handelsbedienden, scheikundigen en ingenieurs.

Het vereenigingsleven wordt gaarne gezocht. Onderling worden Nederlandsche boeken geleend.

Een zeer groot aantal Nederlanders bevindt zich sinds een tiental jaren in de kantons Genève, Waadt, Wallis, Neuchâtel en Freiburg; de blijvende bevolking wordt op 1800 tot 2000 Nederlanders geschat. Bijna geen hunner oefent een beroep uit: een paar dozijn drijft handel, een twintigtal is aan den Volkenbond verbonden, terwijl een honderdtal een handwerk uitoefent. Alleen voor de kinderen dezer laatsten, die in het bedrijf van hun vader werken, bestaat het vooruitzicht, dat zij daar te lande hun brood zullen kunnen verdienen. De band met het vaderland is juist hier het minst hecht. Deze Nederlanders zijn het langst in den vreemde gevestigd en meestal met Zwitsersche vrouwen getrouwd; hier en daar bestaat drang tot het aannemen der Zwitsersche nationaliteit. In de andere kringen wordt het Nederlandsch karakter meer bewaard. Daar alle beroepen in Zwitserland voor vreemdelingen gesloten zijn, kunnen deze kinderen daar geen loopbaan kiezen.

Te Versoix in het kanton Genève bestaat gelegenheid voor onderwijs in de Nederlandsche taal aan het instituut Monnier door den directeur, dr. W. Gunning.