Neerlandia. Jaargang 31

[p. 97]

Nederlanders in den vreemde.
II

Italiaansche koloniën.

Voor Erithrea, Somaliland en Tripolis worden geen Nederlanders opgegeven.

Congo.

Voor den Belgischen en den Franschen Congo worden 254 Nederlanders opgegeven, meestal in dienst van handelsondernemingen. Een langer verblijf dan van 2 tot 3, ten hoogste 5 jaar komt niet voor. Vandaar ook dat deze Nederlanders hun eigen karakter blijven behouden. Kinderen, voor welke het Congoklimaat zeer schadelijk is, gaan binnen zeer korten tijd met de moeder naar Nederland om niet meer terug te komen.

Portugeesche koloniën.

Van de consulaire ambtenaren te Beira en San Thome (ook Spaansch Guinea en Fernando Po) is geen antwoord ontvangen.

Te Angola zijn naar schatting 40 Nederlanders.

In Lourenço-Marques is een zestal Nederlanders, die in den handel werkzaam zijn. Slechts één Nederl. gezin is er; daar wordt Nederlandsch gesproken.

Op de Kaap Verdische eilanden in Portugeesch Guinea en op de Bissagos-eilanden zijn geen Nederlanders.

Liberia.

In Liberia zijn ongeveer 18 Nederlanders tijdelijk gevestigd. Meerendeels zijn zij in dienst van de Nieuwe Afrikaansche Handelsvennootschap, gevestigd te Rotterdam; een tweetal is als planter werkzaam bij The Firestone Rubber Cy. Zij zijn over 6 plaatsen verspreid. Hun Nederlandsch karakter blijven zij bewaren; kinderen zijn er niet.

De Nieuwe Afrikaansche handelsvennootschap zorgt voor leesstof, in het bijzonder dag- en weekbladen. In de verschillende nederzettingen zijn Nederlandsche boeken aanwezig.

Engelsche koloniën.

Geen antwoord werd ontvangen van de consulaire ambtenaren te Accra, St. Helena, Freetown en Mahé.

Op Mauritius en in Somaliland worden geen Nederlanders aangetroffen.

De consul te Lagos bericht ons, dat er in zijn gebied, Nigeria en Kameroen, onder Engelsch protectoraat 15 Nederlanders zijn, waarvan 9 zendelingen (7 mannelijke en 2 vrouwelijke) zijn, en 6 werkzaam bij een agentschap van een scheepvaartmaatschappij. Ook doordat zij herhaaldelijk met verlof gaan, blijven zij hun Ned. karakter behouden. Kinderen zijn er niet.

De consul te Swakopmund deelt mee, dat daar, te Walvischbaai en Windhoek met omliggend gebied, slechts enkele Nederlanders verspreid wonen, onder welke handelaren, boeren en handwerkslieden. Sedert midden 1924 waren te Walvisbaai en te Swakopmund een vijftigtal Nederlanders, werkzaam aan de havenwerken van de eerstgenoemde plaats; het grootste gedeelte is al weer teruggekeerd naar het vaderland.

Het is bekend, dat in dit gebied ook een vrij groot aantal personen van Nederlandschen stam verblijf houdt, die burger van de Unie van Zuid-Afrika zijn, en voor een deel vasthouden aan het spreken van de Nederlandsche taal en anderdeels het Afrikaansch hebben overgenomen.

In Luderitzbocht zijn drie Nederlanders: een timmerman, een visscher en een advocaat-procureur, die Nederlandsch blijven spreken en tamelijk wel hun Nederlandsch karakter bewaren.

De consul te Mombasa schat het aantal Nederlanders in zijn gebied op ongeveer 50, met weinig kinderen, welke Nederlanders als zendelingen of in den handel werkzaam zijn.

Zuid-Afrika.

In de Kaapprovincie zijn twee vereenigingen, die voor vermelding in aanmerking komen, beide te Kaapstad gevestigd: de Afdeeling Kaapstad van het A.N.V. en de Afrikaans-Nederlandse Kunsklub.

Het getal der Nederlanders en Oud-Nederlanders wordt op een duizendtal geschat. De overwegende meerderheid is landbouwer; enkelen zijn aannemers, dokters, dagbladschrijver hoogleeraren, drukkers, winkeliers en handelsagenten. In het algemeen blijven de Nederlanders in het eerste geslacht hun Nederlandsch karakter bewaren; dit blijkt uit hun neiging tot aansluiting bij landgenooten en uit het behoud van de eigen taal.

De kinderen gaan gewoonlijk Afrikaansch of Engelsch spreken, al naar zij in een Afrikaansch of Engelsch sprekende buurt wonen.

De vice-consul te Port-Elisabeth geeft voor zijn gebied op 6: Nederlanders 1 bouwmeester, 2 bankdirecteuren, 2 wolhandelaren, 1 timmermanen 1 roomijsfabrikant en deelt mee, dat Hollandsche leesstof in de gemeentelijke boekerij aanwezig is. De vice-consul te Oost-Londen geeft voor zijn gebied 6 geboren Nederlanders op.

Voor Natal wordt het aantal Nederlanders op ongeveer 75 geschat, waarvan in Durban ongeveer 50. Uit hun bijdragen bij de rampen, die Nederland teisteren en het bijwonen van enkele Nederlandsche avonden meent de consul te mogen afleiden, dat zij hun Nederlandsch karakter bewaren. Zij blijven hun moedertaal spreken en over het algemeen hun kinderen ook.

In den Oranje-Vrijstaat wordt het aantal Nederlanders op 200 geschat, werkzaam als onderwijzers, drukkers, timmerlieden en enkele als boeren. Te Bloemfontein is een afdeeling van het A.N.V. gevestigd met ongeveer 24 leden. Veel Nederlanders zijn met niet Nederlanders gehuwd, en hebben daardoor veel van hun eigen karakter verloren. In de zuiver Nederlandsche gezinnen wordt ook nog wel door de kinderen Nederlandsch gesproken.

Voor de geheele Transvaal is het aantal Nederlanders en Oud-Nederlanders moeilijk te schatten;voor Pretoria en voorsteden is de schatting, met inbegrip van vrouwen en kinderen, ongeveer 4000. De voornaamste beroepen, door hen bekleed, zijn: ambtenaren, procureurs, agenten, werklieden in de bouwvakken, winkelbedienden, predikanten, drukkers, uitgevers, melkboeren, handelaren, slagers, bakkers, horlogemakers, bankklerken, aannemers, schoenmakers, apothekers, fotografen, tuinlieden en dagbladschrijvers In Potchefstroom zijn 55 Nederlanders (31 mannen en 24 vrouwen): 13 ambtenaren en predikanten, 13 onderwijzers, 6 handelaren, 5 procureurs en 18 huisvrouwen.

Er is te Pretoria een Nederlandsche vereeniging met ruim 400 leden en de Pretoria Gymnastiek vereeniging met ongeveer 80 leden.

Op aandrang van de Nederlandsche vereeniging heeft de openbare leeszaal te Pretoria sinds eenigen tijd een uitgebreide verzameling Nederlandsche werken aangeschaft en telken jare zal voor dat doel een belangrijk bedrag worden uitgetrokken. Ook in Potchefstroom bevat de plaatselijke boekerij vele Nederlandsche boeken.

(Wordt vervolgd).