Neerlandia. Jaargang 29

Oost-Indie.

Het groote werk op Onderwijsgebied.

De jongste geweldige ontwikkeling van het onderwijs in Nederlandsch-Indië verdient in Nederland algemeen bekend te zijn en dat wel in de eerste plaats, omdat het Nederlandsche volk nauwkeurig op de hoogte moet zijn van tropisch Nederland in 't algemeen, maar ook omdat die kennis onvermijdelijk den gepasten nationalen trots zal versterken, voorts eindelijk ook om de banden tusschen Nederland en Indië nauwer toe te halen.

Wat in Indië voor het onderwijs is gedaan, is de vrucht van jarenlangen stelselmatigen zwaren arbeid, in de eerste plaats van Nederlanders, maar ook, onder hun leiding, van zeer vele Indonesiërs.

In het Indische Gemeenebest is het onderwijs een factor van beteekenis geworden voor de verspreiding van kennis en beschaving, onrechtstreeks dus ook voor de bevordering der volkswelvaart.

Niets willende te kort doen aan de waarde van de vroeger verschenen verslagen, geven wij gaarne uiting aan onze groote waardeering voor het in 1924 verschenen ‘Algemeen Verslag van het Indische Onderwijs over 1921 en 1923’, samengesteld door het Bureau van den Onderwijsraad. Het geeft niet alleen een volledig overzicht, maar laat zich ook aangenaam lezen.

Hier volgt een overzicht van de algemeene indeeling van het Indische onderwijsstelsel:

[p. 179]

Karakter der hoofdgeledingen.	Onderwijs met Nederlandsch als voertaal.	Onderwijs met eene inlandsche taal als voertaal.
A. Voorbereidend en Lager Onderwijs.	1. Fröbelscholen en -klassen.	1. Volks-(desa)school.
	2. Europeesche Lagere School.	2. Inlandsche 2de kl. en vervolgschool.
	3. Holl. Inl. en z.g. Speciale school, Schakelschool.	3. Bijzondere school en leergangen
	4. Holl. Chineesche School.	4. School voor Chineezen, Arabieren, Klingaleezen, Mooren, enz.
	5. Bijzondere leergangen.	5. Mohamm. godsdienstscholen.
B. Voortgezet en Uitgebreid Lager Onderwijs.	1. Mulo-afdeelingen der Alg. Middelbare Scholen.
	2. Mulo-scholen.
C. Middelbaar en Voorbereidend Hooger Onderwijs.	1. Hoogere Borgerscholen.
	2. Alg. Middelbare Scholen (V.H.O. Afd. 11 en B).
D. Hooger Onderwijs.	1. Technische Hoogeschool.
E. Vak- en Nijverheidsonderwijs.	1. Kweekschool voor Fröbelonderwijzeressen.	1. Leergangen voor Volksonderwijzers.
a. opleiding van Onderwijskrachten	2. Leergangen voor Europ. Onderwijsacte.
	3. Hoogere Kweekschool voor Inlandsche onderwijzers.	2. Normaalschool voor Inlandsche Onderwijzers.
	4. Kweekschool voor Inl. onderwijzers.
	5. Holl. Chin. Kweekschool.
	6. Instelling voor de studie van inheemsche talen en Land- en Volkenkunde.
b. Opleiding voor vrouwelijke beroepen.	1. Huishoudschool en Industrieschool voor meisjes
c. opleiding voor bestuursrechtelijke en administratieve betrekkingen.	1. Opleiding voor inlandsche ambtenaren.
	2. Bestuursschool.
	3. Rechtsschool.
	4. Gemeentelijke Bureauleergang te Batavia.
d. Opleiding van Geneeskundig personeel.	1. Artsenschool.	1. Opleiding verplegings- en geneeskundig personeel.
	2. Leergang voor Analysten en Controleurs der Volksgezondheid.
	3. Leergang voor Apothekersbedienden.
e. Nijverheidsonderwijs.	1. Ambachtsleergangen.	1. Ambachtsschool.
	2. Leergang voor instrumentmaker en glasblazer.
	3. Technische School (bouw-, werktuig- en mijnbouwkundigen).
	4. Suikerschool.
f. Opleiding voor den handel.	1. Handelsschool en -leergangen.
g. Opleiding voor de Zeevaart.	1. Zeevaartleergang.	1. Kweekschool voor inlandsche schepelingen te Makassar.
		2. Opleiding tot korporaal machinedrijver en stoker-olieman.
h. Opleiding voor den land- en boschbouw en veeteelt.	1. Middelbare Landbouwschool.	1. Landbouwschool en landbouwleergangen.
	2. Cultuurscholen.
	3. Ned. Ind. Veeartsenijschool.
i. Dienstvakscholen.	1. Politieschool te Buitenzorg.
	2. Leergang voor de opleiding van Europ. en Ind. technisch personeel bij den kadastralen dienst te Bandoeng.
	3. Leergangen tot opleiding voor den stationsdienst te Bandoeng en Blitar.
	4. Technische avondleergang van de S.S. te Bandoeng.
	5. Post- en Telegraafschool te Weltevreden en te Soerabaia.
	6. Militaire Scholen, kader- en korpsscholen, hoefsmidschool.
	7. Mijnbouwschool te Sawahloento.

[p. 180]

			Leerkrachten.		Leerlingen.
Op eind '21 was het aantal:			Europ.	Inl.	Eur.	Ind.	Vreemd. Oosterl.	Samen.
Lagere Scholen met Nederlandsch als voertaal	a.	564	1863	863	36449	45667	14317	96433
Lagere scholen met een Inlandsche taal als voertaal	b.	12095	-	21523	-	940280	-	940280
Kweekscholen	c.	231	140	178	-	4752	95	4847
Andere Scholen als a.	d	73	795	58	5592	4647	931	11170
Andere Scholen als b	e.	34	2	3	-	1313	-	1313
		_____	_____	_____	_____	_____	_____	_____
		12997	2800	22625	42041	996659	15343	1054043
			_____
			25425
Op eind '22 was het aantal voor:	a.	599	1990	950	30532	51877	15206	97615
	b.	14289	-	24392	-	1066630	-	1066630
	c.	221	145	160	2	4456	89	4547
	d.	76	744	38	6106	4985	1170	12261
	e.	37	18	60	-	1964	-	1964
		_____	_____	_____	_____	_____	_____	_____
		15222	2897	25600	36640	1129912	16465	1183017
			_____
			28497

Het aantal leerlingen van alle Indische scholen bedroeg aan het eind van 1911 een half millioen; tien jaren later was het millioen overschreden, terwijl het jaar 1923 sloot met 1.183.000 leerlingen. In 1923 is er eenige teruggang - 3½% -, gevolg zeker van den gedrukten economischen toestand, wellicht ook van de verhooging van het schoolgeld.

Het inlandsche element maakte in 1922 98% van de geheele schoolbevolking uit, terwijl lager onderwijs werd genoten door 95,5% der leerlingen van alle scholen.

Het lager onderwijs met Nederlandsch als voertaal werd gevolgd: in 1921 door 96400, in 1922 door 87.600 en in 1923 door 101600 leerlingen. Dit laatste getal is opmerkelijk tegenover den teruggang met 3½% van het aantal leerlingen van alle Indische scholen.

Ook de stijging bij het middelbaar onderwijs is belangrijk. 1921: 16000, 1922: 17500, 1923: 18500 leerlingen.

Het aantal inlandsche scholen groeide van 1921 op 1922 met 2200, en het aantal leerkrachten met 3000 tot 28500.

De ontwikkeling van het lager onderwijs in Indië is niet alleen in de breedte, maar ook in de diepte gegaan.

Aan verbetering der opleiding van de leerkrachten, vooral der Inlandsche, is met vrucht gearbeid. Sedert 1919 is de opleiding van volksschoolonderwijzers verbeterd, nu het niet langer mogelijk is door het afleggen van het hulponderwijsersexamen inlandsch onderwijzer te worden, door welk examen slechts zeer ontoereikende leerkrachten werden verkregen. Het aantal vrouwelijke leerlingen der Indische lagere scholen bedraagt 200000. De opleiding der vrouwelijke leerkrachten geschiedt aan de na 1915 opgerichte kweekscholen en leergangen voor meisjes.

Nieuw zijn de talrijke zuiver inlandsche vervolgscholen, die als kopschoten zeer goed voldoen, en de Hollandsch-inlandsche Schakelscholen, die nog in het tijdperk van proefneming verkeeren, maar aanvankelijk aan de verwachting beantwoorden.

Het fröbelonderwijs is evenzeer reeds flink aangepakt, nu de kweekschool voor fröbelonderwijzeressen te Bandoeng de eerste geslaagden heeft afgeleverd.

Een goede inspectie is verder ingesteld, waaraan ook de landskinderen deelnemen als hoofdopzieners, opzieners en hulpinspecteurs.

Sinds 1922 is ook onderwijs in handenarbeid ingevoerd. De tentoonstellingen van de vervaardigde voorwerpen getuigen, dat men hiermede op den goeden weg is. De onderwijzer Adolf te Siak gaf in 1922 den stoot voor dit onderwijs.

Het huishoudonderwijs wint aan beteekenis, nu het aantal vrouwelijke leerlingen is toegenomen. He staat onder een eigen inspectrice.

Het onderwijs in lichaamsoefeningen is mede ingericht, maar zijn ontwikkeling wordt belemmerd door den eisch van bezuiniging in de Indische staatshuishouding.

Voor de verbetering van schoolboeken en handleidingen voor onderwijzers is in 1922 een Handleidingscommissie ingesteld, die met den in 1919 ingestelden Onderwijsraad samenwerkt.

Het aantal leerlingen van het Middelbaar onderwijs, met inbegrip van het Mulo, maar zonder de Kweekscholen, steeg van 1921 tot 1923 van 11200 tot 16600. Een verdere belangrijke stijging van dit aantal mag worden verwacht, daar de vraag naar geslaagden van dit onderwijs nog altijd het aanbod overtreft.

Kenmerkend voor de toeneming der Volksontwikkeling in Indië is ook dat er thans ongeveer 1700 inlandsche volksboekerijen van het ‘Bureau voor de Volks

[p. 181]

lectuur zijn’, terwijl het aantal uitleeningen thans de 1½ millioen nadert.

Bij de Hollandsch-Inlandsche scholen waren in 1922 134 Nederlandsche boekerijen. Hetzelfde Bureau voorziet verder nog 440 boekerijen van boeken. Dit Bureau heeft een eigen drukkerij en geeft een maand- en een weekblad uit. Niet alleen bij de schoolgaande jeugd, maar ook bij de ouderen verricht dit Bureau zijn zegenrijk werk.

Aan de leergangen van het A.N.V. namen in 1922 6400 leerlingen deel.

Volledigheidshalve zij nog vermeld, dat Indië tal van vakscholen telt, zooals een Hoefsmidsschool. een Opleidingsschool voor schepelingen te Makasser, een Militaire- en politie-school, een Suikerschool, een Stenografenleergang, Cultuurscholen voor land- en boschbouw, een Schattersleergang voor den pandhuisdienst. een opleiding voor apothekersbedienden enz.

Dit korte overzicht moge de overtuiging bijbrengen dat in Indië op onderwijsgebied ten bate van de inlandsche bevolking in de eerste plaats reeds groote dingen zijn tot stand gebracht, waarvan Nederland volkomen te recht zich de eer mag toerekenen al blijft er dan toch ook nog veel te wenschen en te verbeteren over.

E. SCHMULLING.