Neerlandia. Jaargang 29

Taalcommissie.

Zetel: 's-Gravenhage, Helenastraat 46. Aangeteekende stukken: Charlotte-de-Bourbonstraat.

Mevr. C.N.K. te A. - In een enkel geval kan pikant wel ongeveer de beteekenis van scherpzinnig hebben, b.v. een pikante opmerking. Een pikante saus daarentegen zal u met ons niet scherpzinnig noemen. Zooals in vele dergelijke gevallen is onze taal rijk aan woorden tegenover het Fransch, waaruit pikant toch afkomstig is.

Residence.

Met residentie is het bijna hetzelfde als met pikant: het Nederlandsch laat nu eens toe woning, dan huis, soms verblijf, ook hofstad, misschien nog wel meer! Alles hangt hier ook als bij pikant af van de wijze, waarop het in den zin wordt gebezigd.

Loudspeaker.

De oude, echt Nederlandsche benaming scheepsroeper zou o.i. de voorkeur verdienen boven geluidsterker, geluidversterker, klanksterker. Want scheepsroepers werden en worden ook wel op den vasten wal gebruikt.

[p. 62]

Diepzee.

Ongetwijfeld is diepzee in onze taal gekomen onder invloed van het Hoogduitsch Tiefemeer. Dat het hierdoor een teutonisme zou zijn, kunnen wij niet zonder meer toegeven. Woordvormingen als diepzee laat onze taal toe; wij wijzen hier op grootspraak, vroedvrouw, laagvlakte, van welke woorden het laatste lid der samenstelling toch ook vrouwelijk is. Evenzoo vinden wij halfgod, hoogleeraar, oudgast, sneltrein, nieuwbouw, scherprechter (Haagsche en andere) bleekneuzen, hoogmoed, enz.

Deutschland, Deutschland über alles!

Er is zooeven een Register verschenen op het door de Nederlandsche regeering uitgegeven Jaarboek van het mijnwezen in Nederlandsch-Oost-Indië. Dat boekdeel prijkt met een ‘Autoren-register’ waarmee bedoeld wordt een register naar de namen der schrijvers.

Uit: Het Boek. Afl. Jan-Febr. 1925.

Voorwoord.
(Neerlandia XXIX, 45).

Het bezwaar van Nicolaas Beets tegen voorwoord was natuurlijk niet, zoo verstandig was hij wel, tegen de vorming; het was, dat zag en voelde hij zoo goed als ieder ander, even goed van samenstelling als voorbericht, voorrede, of andere in dit verband in Neerlandia (van Januari l.l.) genoemde woorden. Maar in dezen indringeling hinderden hem de klanken: de twee gelijkluidende oo's in de elkaar opvolgende lettergrepen, die het Duitsche Vorwort (waarin de o's verschillen en waartegen Beets geen bezwaar had), bij overbrenging in het Nederlandsch krijgt. Dat hier dit het bezwaar was, men leze en hoore maar!

Gij hebt mij, lieve Buren,
Uw toonstuk niet te sturen (enz).,
Houdt, daar gij mij door 't oor boort
Met uw afgrijslijk voorwoord,
Uw liedertafels thuis (enz).

‘Germanismen’, Dichtw. II. 16 (1848).

‘Uw’ is hier dan wel is waar eenigszins onbillijk, maar ieder begrijpt de bedoeling: dat afgrijslijke ‘voorwoord’ waar men ons door overneming van u (uit uwe taal) mee opscheept.

Ik kan het geschrevene, als 't noodig heeten mag, uit bijna dagelijksche ondervinding uit mijn jeugd bevestigen. Mijn Vader kon Voorwoord zoo dikwijls niet tegenkomen, of hij sprak de beide samenstellende deelen, afzonderlijk, met nadruk, en het geheel met kennelijk ‘afgrijzen’ uit.

Leiden.

A. BEETS.