Neerlandia. Jaargang 29

Waardeering.

De Indische dagbladen leveren slechts zelden stof voor een rubriek ‘Holland op z'n best’; gesmaal en gevit schijnt meer in den smaak van de lezers te vallen dan waardeering. Vandaar dat het ons zoo'n genoegen deed in de Indische Courant (W.J.E. = West Java Editie), een geestdriftig stuk aan te treffen naar aanleiding van een bezoek aan de ‘prise d'eau’ van Pamerajan in Banten, het gewest waarin Rangkas Bitoeng ligt, de plaats, waar eenmaal Havelaar woonde". Deze waterdam is een der grootste werken op Java; ontworpen naar een Britsch-Indisch stelsel.

‘Stelt u voor’ - zoo begint de beschrijving - ‘twee hooge vierkante torens aan weerszijden van de Tji Oedjoeng, welke daar een breedte heeft van bijna 150 M.

In de rivier een dam, waarover een prachtig verkeerspad voor voertuigen gelegd werd, en waarin 12 sluizen zijn gebouwd.

Boven tusschen de torens een breede gaanderij, waar de windassen staan en vanwaar men een schitterend uitzicht heeft over het land.

‘Hier zien we niet alleen een kunstwerk, waarop de irrigatiedienst trotsch mag zijn, maar tevens een kunstwerk, dat architectonisch hooge waarde heeft.

‘Op het eerste gezicht denkt men een tempel te naderen, in plaats van een stuwdam.’

En dan vervolgt ze:

‘Als men boven op die gaanderij staat en neerziet op het toestroomende water, dat wordt opgestuwd door den stuwdam van Pamerajan, en hoort hoe het water klokkend en bruisend aan den linkeroever wordt opgeslurpt in de groote afvoerleiding, en ge weet dan, dat met secundaire werkjes en verbeteringen in nevengebieden, dank zij dit kunstwerk, straks ongeveer 50.000 bouws grond zal worden bevloeid. 50.000 bouws, dat is 360.000.000 M², dan voelt ge trots voor uw land, dat dit millioenenwerk heeft gewrocht, ondanks bijna onoverwinnelijke moeilijkheden.

‘Want de bevloeiïng van 50.000 bouws beteekent een absolute bebouwing van Noord-Banten, een opkomst van

[p. 10]

dit arme land, een opkomst van de bevolking; zij beteekent niet alleen rijst, maar ook geld, ook vertier, want passers zullen verrijzen, en het verkeer zal toenemen, en het credietwezen zal er bloeien en de veestapel zich uitbreiden, terwille van het noodige ploegvee; nieuwe dessa's zullen verrijzen, overal waar de gronden bevloeibaar worden.

‘En niet alleen dat; want de irrigatiedienst zorgt niet alleen voor den aanvoer van het bevloeiïngswater, maar ook voor den afvoer naar zee van het vele overtollige water, dat in den regentijd Noord-Banten maakt tot een moeras, waar de malaria hevig heerscht, waar de wilde varkens verscholen in de moerassen den geringen oogst nog trachten te vernielen,

‘De bochtige, ondiepe, bij de monding verzande riviertjes en beekjes worden geregulariseerd, uitgediept, van dijken voorzien: nieuwe afvoerkanalen, vele boven het niveau van het land, worden aangelegd om al het overtollige water zoo spoedig mogelijk af te voeren, en het lage land daarvan te ontlasten.

‘Maar al deze werken zijn maar niet zóó gekomen. Daarvoor is gevochten: en het hart is den menschen wel eens in de schoenen gezonken.

‘Als men de geschiedenis, eigenlijk een lijdensgeschiegeschiedenis, over de Tji-Oedjoengwerken leest, dan krijgt men nog meer respect voor die werkers, die met taaie echt Hollandsche vasthoudendheid volgehouden en tenslotte resultaten bereikt hebben’