Neerlandia. Jaargang 28

Zuid-Afrika

Stamnuus uit Suid-Afrika.

'n Nasionalistiese Weekblad in Engels.

Van 12 April af verskyn in Kaapstad by die Nasionale Pers, Bpk., 'n Engelse weekblad wat die Nasionalistiese politiek sal voorstaan. Deur verskeie afdelinge van die bevolking wat nie voldoende Afrikaans ken om die Dietse blaaie gemaklik te kan lees nie, is reeds lang behoefte gevoel aan 'n tweetalige uitgawe of 'n Engelse bylae van ‘Die Burger’. Die Engelse begin meer en meer besef, dat hulle verplig is om rekening te hou met die krag en die strewe van die Dietse Afrikanervolk. Weens die politieke samewerking tussen die Nasionaliste en die Arbeiders is dié besef en dié behoefte sterker geword.

Die ‘South African Nation’, soas die nuwe weekblad heet, sal noodwendig 'n ander karakter moet dra as ‘Die Burger’, stel ek my voor, want hy sal Engelse en Engelssprekendes as lesers hê en sal met hulle gedagtegang moet rekening hou. Dat die lot van hierdie Engelse weekblad, behalwe wat die beheer daarvan betref, nie aan die van ‘Die Burger’ verbonde is nie, is beslis 'n baie gelukkige oplossing. ‘Die Burger’ hoef dus niks van sy Dietsafrikaanse beginsels te laat vaar nie, wat die geval sou gewees het, as hy in twee tale verskyn het. Gelukkig behou hy nou sy uitsluitend Dietse karakter en bly hy die mondstuk by uitstek van die Afrikanervolk wat hom onder sorg en druk in die donker dae van die oorlog en onder die naweë van die opstand die lig laat sien het met groot persoonlike en geldelike opofferings en met 'n geloof wat 'n waarborg is vir die handhawing van ons volk. Destyds het algemeen in Suid-Afrika nog die mening geheers, dat 'n Hollandse dagblad onmoontlik daar kon bestaan. ‘Die Burger’ en ‘De Volkstem’ (wat min of meer op dieselfde tyd ieder dag begin verskyn het) het hierdie mening gedugtig geloënstraf.

Die Nasionale Pers bring met die uitgawe van die ‘South African Nation’ die tweestroom-politiek van Genl. Hertzog in die praktyk. Dit gaan uit van die gedagte, dat die twee dele van die Europese bevolking tesame 'n Suidafrikaanse vaderlandsliefde kan ontwikkel, sonderdat die een die ander in sy beskawingsideale en kulturele bestaan hoef aan te tas. Die blad sal seker 'n betere verstandhouding tussen die twee bevolkingsstrome bevorder sonder om die Dietse belange in gevaar te bring. Die hoofopsteller is 'n flinke jonge advokaat van Dietse huis en Dietse gees. Hy sal ook die Afrikaanse nasionale gedagte ver in die buiteland en veral in die Britse geweste kan dra.

[p. 74]

Ons Dietse belange bly beveilig en daarom kan ons hierdie Engelse blad welkom heet en hom van ons beste wense verseker.

Gelykheid in feite!

Die hr. J. Pellisier, Kaapstad, deel onder datum 19 Maart in een van die Afrikaanse koerante die volgende feite meer oor die talrykheid van eentalige amtenare in die Algemene Postkantoor in Kaapstad:

Die tweetalige klerke, sê hy, word nie behoorlik bevorder nie, terwyl die eentaliges vlug vorentoe gestoot word. By die toonbanke, waar die klerke die publiek moet bedien is die toestand as volg.

Die afdeling Briewe vir Vreemdelinge: Die twee dames is albei eentalig.

Aflewering van Aangeteekende Stukke: eentalig.

Verkoop van posseëls: albei klerke eentalig.

Inligtingdiens: die klerke ken nie eens ja of nee nie.

By uitreiking van poswissels, by uitbetaling van posorders, by spaarbank-uitbetaling, by spaarbank-ontvangste, by uitbetaling van pensioene, by telefoon-ontvangste is dit alles eentalig. By Telegramme is uit die vier klerke slegs een tweetalig.

Die rede is nie, dat die tweetalige klerk nie bevoeg is nie, maar hulle is Afrikaners en word oor die hoof gesien. By bevordering kry die eentaliges, die Engelse. die voorkeur.

Daar word teenswoordig in Suid-Afrika veel geskrywe oor die gevaar van die skepping van 'n verstandelike proletariaat. Die gevaar hoef daar nie te bestaan nie, as die ontwikkelde Afrikaners maar kans kry in die staatsdiens en die beste betrekkings nie stelselmatig gevul word deur ‘Home-born experience’ nie!

Daar behoort beter samewerking te kom tussen die staat en die opleiding aan die uniwersiteite.

Volksraadslid vir 55 jaar.

Die hr. J.X. Merriman het weens swakte van gesondheid verlof van afwesigheid gekry vir hierdie sitting van die Volksraad. Dit is die 55ste jaar, dat hy onafgebroke deelneem aan die wetgeving van Suid-Afrika. Hy het sy politieke loopbaan in 1869 begin met sy intrede in die Kaapse Wetgevende Vergadering. En geen lid was ooit getrouer in sy pligsvervulling as hy nie. Die hr. Merriman was meermale minister en was net voor die stigting van die Unie Eerste Minister van die Kaapkolonie. Hy het in sy ampsvervulling veel teenstand verwek, maar dit word algemoen erken, dat hy altyd onbaatsugtig en eerlik was, dat hy nooit sy eie belang gesoek het nie, maar altyd gestreef het na die welvaart van die land en volk wat hy moes dien. Hy was die beste en die suinigste Minister van Finansies wat Suid-Afrika nog ooit gehad het. In 1910 het hy die eerste aanspraak gehad op die betrekking van Eerste Minister van die Unie. Maar die samestelling van 'n kabinet is aan wyle Genl. Botha opgedra en Merriman het dan ook geweier om onder Botha te dien. Hoewel hy steeds die politiek van Genl. Botha en Smuts getrou gesteun het, het hy nooit versuim om, waar dit nodig was, hulle beleid sterk te veroordeel nie, veral wat die geldelike beheer betref. Maar hy het nooit teen hulle gestem nie. Daarom het hy veel van sy invloed verloor. Sy politieke woorde en dade het na 1910 nie meer presies ooreengestem nie. As hy in 1914 Eerst Minister was, sou die geskiedenis van Suid-Afrika seker anders gewees het, want die Afrikaners sou hom nie in die oorlogspolitiek so getrou as vir Genl. Botha gesteun het nie. Dit was dan ook die vraag of hy die Unie kragdadig aan die oorlog sou laat deelneem het.

Die hoë agting waarin hy algemeen gehou word, het hy volkome verdien deur sy hoë inbors, openhartigheid en eerlikheid. Hy kan tereg genoem word die vader van die Suidafrikaanse Volksraad.

Ons wil die hr. Merriman van harte beterskap en herstel toewens en die rus op sy ou dag wat hy in sy lange werksame lewe nie gesmaak het nie.

Ph.R. BOTHA.