Neerlandia. Jaargang 28

[p. 53]

Zuid-Afrika

Stamnuus uit Suid-Afrika.

Afrikaans in die Volksraad.

In 'n oorsig van die volksraadsverrigtings van 19 Februarie lees ek in ‘Die Burger’ die volgende:

Hoe heerlik sou dit nie vir wyle Jan Hofmeyr gewees het, as hy vandag die sitting van die Volksraad kon bywoon nie! In die tagtiger jare het hy so 'n swaar en harde stryd moes voer om ook Hollands as gebruikstaal in die Parlement deur te kry, en vandag? Vanmiddag is daar niks as Afrikaans in die Volksraad gepraat nie. Selfs ook die formele werk, soas vrae en antwoorde, ens., is hoofsaaklik in Hollands verrig. Aan die beurt was die bespreking van die tabaksbelasting en al die sprekers het Afrikaans gepraat. Hulle name is: Nel, Claassens, Le Roux, De Waal, Alberts, Grobler, Dreijer, Burton (Minister), Muller, Van Heerden, Conroy, Lemmer, Cilliers, Mostert, Heyns, De Villiers, Nieuwenhuize, Jordaan, Roux.

So moet dit wees!

Landverhuising. Wenke van handelskommissaris Spilhaus.

In die verslag oor die vrugte van sy werk as handelskommissaris van die Unie in Holland het die hr. Karl Spilhaus ook die volgende opmerkings gemaak:

Eerste-klas persone van die landboustand - derde en vierde seuns van Hollandse boere - verlaat Holland iedere jaar in groot getalle, gewoonlik met 'n seker matige bedrag van kapitaal, waarmee hulle elders 'n begin kan maak. Ek is daarin geslaag om skikkings te tref vir sommige van dié persone om na Suid-Afrika toe te gaan en boerdery te begin, en werk in hierdie rigting kan aanmerklik ontwikkel word. Dit is egter nutteloos om verdere pogings aan te wend aan hierdie kant, tensy een of ander vereniging kan opgerig word in Suid-Afrika om onafhanklike vertroubare inligtings te verskaf wat deur moontlike landverhuisers verwag word. Die wenk wat ek waag om in hierdie verband te gee, is, dat daar 'n invloedryke komitee in Suid-Afrika sal gevorm word om met 'n dergelyke komitee in Holland saam te werk....

Hollandse banke en die Suidafrikaanse handel.

In die bowegenoemde verslag van die hr. Spilhaus sê hy onder Bankwese:

Die belangrykheid, uit 'n handelsoogpunt, van takke van die voornaamste Suidafrikaanse banke op die Vasteland te hê, kan nouliks te hoog geskat word. Ongelukkig blyk dit egter, dat die neiging van ons banke is om hulleself te verlaat op agente in die buiteland wat nie dieselfde weldadige uitwerking het nie. Vóór die oorlog het die Standard Bank 'n tak in Hamburg gehad en toe dit gesluit moes word, is 'n tak in Rotterdam in die plaats daarvan geopen. Die is ook onlangs gesluit en die Standard Bank is dus nou sonder 'n tak op die Vasteland. Van die kant van Suid-Afrika beskou is dit diep te betreur. Die Nasionale Bank het nog 'n takkantoor te Antwerpe; die Nederlandsche Bank voor Zuid-Afrika het sy eie hoofkantoor in Amsterdam en die Transvaalsche Bank en Handelsvereeniging met hoofkantoor in Amsterdam, het 'n tak in Hamburg. Al die so ewe gemelde kantore het die grootste hulp aan die kantoor van die handelskommissaris bewys en hulle maak duidelik handelsmiddelpunte uit; 'n mens kan slegs verlang, dat daar meer van hulle was.

Die Engelspratery van Afrikaners.

Na aanleiding van die brief van Dr. van Weel in ‘Neêrlandia’ van verlede maand kan ek die lezers verseker, dat die man wat dit meen die Afrikaners kwalik te moet neem, ‘dat zij ook menigmaal Engelsch met elkaar spraken’, slegs daarop uit was om 'n uitweentjie te soek om van 'n Grootnederlandse propaganda ontslae te raak. As Afrikaners teveel Engels praat met mekaar, dan is dit te meer rede vir hom om Groot-Nederlander te wees en as sulks op te tree. Suid-Afrika alleen is nie die draer van die Dietse kultuur nie, ook Holland is dit en is in hierdie opsig nie van sy stamverpligtinge bevry nie.

Maar gelukkig kan ek met die meeste beslistheid verklaar, dat Afrikaners wat nog enigsins trots is op dié naam, - en dit is die grote meerderheid teenswoordig - die praat van Engels met mekaar en ook met andere opsetlik vermy met die grootste nougesetheid, ja tot bekrompenheid toe. Die Afrikaner besef dit veel sterker dan die Hollander watter gevaar Engels oplewer vir die bestaan van sy taal, oorlewering en beskawing en vir die behoud van sy volk. Die laatste jare veral is die klag teen Afrikaners nie dat hulle te slap is in die handhawing en gebruik van wat hulle eie is nie, maar dat hulle te nougeset nasionalisties is selfs teenoor Hollands.

Dit is gewoonlik Hollandse studente wat teenoor Afrikaners van hulle kennis van Engels wil blyk gee en dan nog die verwaandheid het om die Afrikaners te wil teregwys wat die uitspraak van Engels betref.

Dit is nie Afrikaners wat Engelse proefskrifte skrywe nie, maar Hollanders.

Ek het gesê!

PH. R. BOTHA.

Seergeagte Heer Botha!

Ek es reg blij met hierdie antwoord op mij vraag. Ek dag al, dat die ware Afrikaner nie in staat was nie die taak van sij stambroeder te verra. En ek geloof ook met jou dat hierdie egte nationaliste hom nie laat verlei nie, om Engels te spreek, as hom hier studere in die land, die sij gesog hê juis om die Grootnederlandse beskawing in hom op te neem, en, as hom teruggekeer hê in ‘sonnig Suid-Afrika’ daar as die ‘voortrekkers’ er van op te tree.

Ek het ook gesê!

Dr. M.A. VAN WEEL.