Neerlandia. Jaargang 27

De Nederlanders in Amerika.

In de verdediging gedrongen.

Het schijnt mij niet onnoodig ten bate onzer Nederlandsche belangen hier in Amerika U eens een eenigszins breeder beschouwing - zij het ook in algemeene trekken - te geven van den toestand ten aanzien der vooruitzichten der Nederlandsche zaak.

Gedurende den wereldoorlog is er - vooral ook door Engelsche propaganda - een algemeene geest van tegenzin in den vreemdeling, een sterke ‘anti-foreign’ beweging in Amerika opgetreden. Deze beweging staat op het dwaze standpunt, dat eigenlijk Engelsche afstamming, Engelsche taal, gebruiken en zeden als Amerikaansch moeten gelden. Wel is er eenige terugslag gekomen tegen dit algemeen verbreid gezichtspunt, maar het heeft nog steeds grooten en schadelijken invloed op de groote massa niet-Engelsche Amerikanen, vooral op de nieuwere landverhuizersgroepen.

Ofschoon niet grondwettig (constitutioneel) werden toch door verschillende staten wetten doorgedreven, die het gebruik van vreemde talen in school en kerk verboden en die zelfs beoogden 't spraakgebruik en de pers van het ‘foreign’ gedoe stop te zetten. Verzet hiertegen werd geleid door Noren, Zweden, Polen enz., die het recht op hun taal wilden handhaven.

In het rechtsgeding veroorzaakt door een proefgeval (‘test case’) werden door het Hooge Gerechtshof deze wetten ‘unconstitutional’ verklaard en dus was taalvrijheid voor de wet gewonnen. Daardoor genoot onze Nederlandsche groep - ofschoon geheel lijdzaam in deze zaak - ook weer het voordeel van wettige taalvrijheid De werkelijke vrijheid voor het niet-Amerikaansche (niet-Engelsche) is echter door de publieke meening en de leiders der Americanization sterk aan banden gelegd.

De landverhuizersgroepen, bijna geheel van den strijd em het bestaan afhankelijk, van huis uit geen volgroeide kultuurdragers der verschillende nationaliteiten, zijn misschien niet altijd alléén, noch bewust, ter wille van de smeer de Amerikaansche kandeleer gaan likken. Maar het feit is, dat ze zich beijverd hebben om Amerikaan te zijn in den voor Amerika zeer te betreuren zin, dat ze Angelsaksisch wenschen te worden met verzaking van eigen aard, hunne nationale en raseigenaardigheden. Zoo wordt er in het geroemd vrij(?) Amerika een minderwaardig helotenras gekweekt onder de denkbeeldige opperheerschappij van het Angelsaksische.

Het is pijnlijk, te gevoelen, dat de vertegenwoordigers van ons hoogbeschaafd kultuurland, onze Nederlandsche landverhuizersgroep zóó schromelijk is gaan lijden aan dezen dwazen Amerikanisatiegeest, die willekeurig de natuurlijke banden verscheurt, die allen toch min of meer doen hechten aan geboorteland, stam en overlevering. Onze Vondel teekent het treffend, wanneer hij zegt:

‘Tusschen bloed en bloedverwant is een band
Van natuur, niet licht te breken.
Van een boom scheurt nimmer tak zonder krak.
Zonder zucht, of jammerteeken.’

Het zou echter een overhaaste en oppervlakkige gevolgtrekking zijn te besluiten, dat onze Nederlanders hier niet kernecht zijn, of dat de Nederlandsche beschavingsvormen in den strijd met andere vormen den toets niet kunnen doorstaan, wanneer we met leede oogen onze landgenooten hier hun eigen aard zien verzaken en veelal hunne eigenaardigheden afleggen. Het feit ligt echter onomstootelijk voor ons en verdient meer bekendheid, om eene geheele inzinking van Nederlandsch bewustzijn hier te voorkomen.

De heer Oosterheerdt, vertegenwoordiger van ‘Nederland in den Vreemde’, een goed opmerker, schreef onlangs de ontmoedigende woorden:

‘Overigens zijn onze Nederlandsche stamverwanten hier geducht aan het inzinken, en hebben zelfs menschen, die eigenlijk niets dan Hollandsch verstaan, weinig liefde meer over voor het oude vaderland en de koningin. De ervaring is een bittere leermeesteres.’

[p. 142]

Op mijn brief, waarin ik schreef, dat het me speet, dit te vernemen, maar dat ik zelf het feit gevoelde, herhaalde hij in een anderen brief:

‘Het spijt mij, dat U de Nederlandsche inzinking hier te lande zoo tegenvalt, maar ik geloof, dat de feiten niet te ontkennen zijn. Mijn bezoek aan den staat Michigan heeft mijne meening hieromtrent nog versterkt: het opkomend geslacht is onbekend met en dood voor Nederland, en de ouderen sterven af of beteekenen niets.’

't Is helaas! maar al te waar. Eenige andere aanhalingen der leiders onder de Nederlanders dienaangaande, zijn hier wel ter zake:

‘Onze leidsmannen zijn Engelsch-drijvers geworden.’ ‘Our people are going to be americanized at any and all costs.’ ‘Wij moeten ons opmaken en bouwen.’ ‘Wij hebben tot nog toe langs de kust gevaren, doch wij gaan nu het ruime sop kiezen van het Amerikaansche volksleven,’ enz., enz.

Men is dus in de Nederlandsch-Amerikaansche groep op weg Nederland en het Nederlandsche te vergeten. Het is geen opwekkend iets deze geestesrichting te ervaren, zulk een teruggaan van het echt Nederlandsche. Kerk, school, pers, boekhandel en Nederlandsch-Amerikaansche betrekkingen zullen het gevoelig ondervinden.... Ook is het een onberekenbaar verlies voor het nieuwe vaderland Amerika.

‘Want die verbasterd en ontaard,
Zichzelf en 't zijne heeft versmeten,
Is d'oorsprong noch de vrijheid waard,
Die hij voordien eens heeft bezeten.’

Zóó schreef ik eens jaren geleden in eene overtuiging, die mij niet alleen is bijgebleven, maar die zich sedert steeds verdiept heeft.

We moeten duidelijk tot de erkenning komen, dat de Nederlandsche zaak in 't algemeen in Amerika zeer ten achter is geraakt. Allerlei kleine landjes zijn hier tegenwoordig beter bekend en bemind dan ons oude, eenige Holland, waar de nieuwe Westersche beschaving hare wieg en bescherming vond. De ‘cradle of liberty’ is hier vrijwel onbekend en onbemind. En wat erger is, ons Nederlandsch element is vrij wel ongevoelig voor het Nederlandsche. Zooals ik opmerkte, zijn de leiders en de groote schare Amerikaansch-gezind geworden en wenschen Nederlandschen oorsprong en overlevering te vergeten. Het feit, dat de Nederlandsche zaak hier zoo is achterop geraakt gedurende en vooral ook na den oorlog, is niet aan ernstigen twijfel onderhevig. Dit is juist een reden te meer, om in plaats van ontmoedigd neer te zitten aan te pakken en werkzaam op te treden Ons Nederlandsch element heeft hier dubbel behoefte aan medewerking en stamverband in den geest van het Algemeen Nederlandsch Verbond! Nooit meer dan heden is verband en samenwerking voor de Nederlanders in Amerika noodzakelijk! Het Oosten mist de regelende kracht van den heer Kees Beeling, stichter van den Nederlandschen landdag, maar de ijverige bemoeiingen van den heer Gebhardt hebben de jonge Groep Noord-Amerika in het leven geroepen, waaruit hopen we, veel frissche kracht moge opbloeien. Ook hebben we nog steeds voor het middenwesten de vaardige pen van den bekwamen voorstander onzer Nederlandsche zaak, den heer G. van Beek, redakteur van de Hollandsche Amerikaan te Kalamazoo, Michigan. Wij, kernechte Nederlanders moeten en mogen 't niet opgeven. Wanhopen aan onze Nederlandsche zaak is wanhopen aan onszelven! Met volle behartiging van de woorden van het Verbondsbestuur:

‘De jonge Groep Noord-Amerika zal een krachtige steun zijn voor de daar wonende Nederlanders en Vlamingen, die trouw willen blijven aan onzen stam, zich deel willen blijven voelen van het volk, waaruit zij voortkwamen, al handelen zij verstandig om ter wille van hun dagelijksch brood, zich niet afzijdig te houden van de samenleving in hun tweede vaderland.’

zullen allen van Nederlandschen stam nieuwen moed scheppen uit de behoefte aan wederopleven en streven.

Alle Nederlanders moeten hier werken en werven voor meer licht, liefde en leven. Onderlinge kibbelarij moet worden vergeten, peuterige kleinheid terzij gezet, verdeeldheid gebannen, het krijgsplan geestdriftig worden gevolgd in het diepe besef, dat wij gemeenschappelijk Nederland naar buiten dragen ten bate - zooals wij het verstaan - der gansche menschheid! Het wordt dan een heilige zaak, waarin niet-Nederlanders dikwijls eerbiedig zullen willen volgen, maar het wordt dan ook eene beproeving onzer deugden Gelukkig echter - een oud-Nederlander heeft het gezegd - ‘Deugd verheugt.’

Zullen wij Nederlanders onze Nederlandsche deugdzaamheid niet eens beproeven ten bate van 't Verbond - vooral wij Nederlanders in den Vreemde?

Thompson, Conn., 22 Aug. '23.

A.v.C.P. HUIZINGA.