Neerlandia. Jaargang 26

Hollandsche boeren op Java.
(Slot.)¹⁾

Nog een enkel woord over

latere kleine pogingen.

Die werden aangewend, de eerste door de Regeering van Ned. Indië ten behoeve van oud-militairen (naar Romeinschen trant); de laatste door vereenigingen, die verarmde Indo-Europeanen aan een bestaan wilden helpen.

Van die drie pogingen kwam niet veel terecht. De nieuwe landbouwers voor het doel al heel weinig geschikt, het doel te onvast; de steun te gering.

Besluit.

De bedoeling van het doen opnemen van mijn kleine artikeltjes over Hollandsche boerderijen op Java - of in Indië in 't algemeen - was alleen om nog eens met nadruk de aandacht te vestigen op de wenschelijkheid, dat vele Nederlanders zich daar blijvend vestigen.

1) Moest wegens plaatsgebrek in de vorige aflevering blijven liggen.

II.

Aan het oprichten van boerderijen naar Hollandschen trant, blijven bezwaren verbonden, welke te overwinnen groote moeite zal kosten; toch kan bij al de tot dusver gedane pogingen gemakkelijk worden aangetoond, waarom zij slechts ten deele of in 't geheel niet slaagden. weshalve men den moed niet mag opgeven.

III.

De eenzijdige bergcultures, waarbij men alle kansen op één kaart - d.i. op één stapelproduct voor de wereldmarkt - zet, waardoor wel vaak groote winst wordt gemaakt, maar even vaak (misschien vaker) millioenen verloren gaan, zouden, misschien voor een deel kunnen worden omgezet in boerderijen met veelzijdige cultures en veeteelt. Fabrieken zouden in centra opgericht kunnen worden, ter verwerking van de op de boerderijen gekweekte producten.

IV.

Zij, die zich daar op ooftteelt willen toeleggen, zouden, gesteund door flink kapitaal, een goede toekomst hebben. Vele uitmuntende Indische vruchten wachten op de geschikte hand en 't noodige kapitaal om een stroom van conserven op de wereldmarkt uit te storten. Men deed daaraan tot dusverre zoo goed als niets.¹⁾

1) Nu lees ik weer een bericht in een Indisch blad, dat te Lembang (boven Bandoeng), een van de heerlijkste plekjes ter aarde, twee gebroeders een aardbeziënplantage van 3 baove hebben aangelegd, die f 1500. - per maand (bruto) opbrengt. Er wonen daar ook gegoede Europeesche boeren, die in veeteelt, aardappelteelt enz. een ruim bestaan hebben.
Ik ontmoette dezer dagen een jonge dame, die in een particulier schooltje de kinderen dier landbouwers les gaf en een flink salaris genoot.

V.

Ik behoef den lezers geen vergiffenis te vragen, omdat ik nu al zoo lang, van maand tot maand iets over dit vraagstuk in 't midden bracht. Ik deed dit in de hoop, dat de ‘aanhouder wint’ en in de overtuiging, dat het voor het achteruitgaande Nederland een uitkomst en voor het voortschrijdende Indië een gewin zal zijn, terwijl de oorspronkelijke bewoner van Indië niet verdrongen behoeft te worden, maar integendeel, er goede vruchten van zal plukken.

VI.

Ik eindig hiermede de reeks mijner eenvoudige artikeltjes over dit onderwerp, maar hoop er elders meer uitvoerig op terug te komen.

's-Gr.

v.L.