Heemschut.
(Een noodschot).
Een gelukkig woord voor een gelukkige gedachte en een gelukkig streven.
Het A.N.V. schut zijn geestelijk en maatschappelijk heem maar staat natuurlijk ook schouder aan schouder met de mannen en vrouwen, die het land- en stedenschoon willen behoeden voor schending; die de kunstschatten, welke onze voorvaderen ons hebben nagelaten, ongeschonden in stand willen houden.
Ons volk zou het als de natuurlijkste zaak ter wereld moeten beschouwen, dat historisch schoon niet door menschenhand mag worden bedorven of vernietigd en eigenlijk is het een schande, dat er vereenigingen noodig bleken, als Heemschut, Hendrick de Keizer, Behoud van Natuurmonumenten e.d.
Maar een groot gedeelte van ons volk heeft het historisch besef en den eerbied voor de eigen landschoonheid verloren, en mannen, van wien men dien eerbied nòg zou mogen verwachten, plegen op ontstellend-nuchtere wijze herhaaldelijk aanslagen op Nederlands steden- en landschapschoon.
De noodkreet, die om het voorname, oude, gewijde Delft opstijgt, is het nieuwste bewijs voor het steeds dreigende gevaar.
Hoe is het mogelijk, dat men ‘Oude Delft’ en ‘Noordeinde’, twee der bouwkundig mooiste wijken in de stad van den Vader des Vaderlands en Hugo de Groot onherstelbaar wil bederven door ze tot electrische trambaan te verlagen, waar door een kleinen omweg dat gevaar kan worden afgewend.
Maar er is meer op dit gebied, dat de kunstzinnigen met vreeze vervult.
Het schilderachtige stille Veere dreigt eveneens vernielingsgevaar. Reeds herhaaldelijk heeft schrijver dezes zich geërgerd aan de verminking van dit oude schrijn van bouwkunst door de rechtlijnige watervliegtuigloodsen, die den aanblik van de beroemde Walchersche veste zoo niet verminken dan toch zeker niet ten goede komen.
Wij hoopten, dat die loodsen een tijdelijke oorlogsmaatregel zouden blijken. Maar nu zal daar de Fokkerfabriek zich vestigen en de moderne bouwerij uitbreiden. De verminking wordt dus bestendigd met de zekerheid, dat bij het uitbreken van een oorlog vijandelijke dood- en verderfbrakers boven het stadhuis en de kerk van Veere zullen cirkelen en de oude schoonheid in enkele oogenblikken ten ondergang kunnen doemen.
Mogen we ten slotte nog mede alarm slaan voor het gevaar, dat de monumentale Romaansche Maasbrug van Maastricht bedreigt? Men wil een paar harer middenbogen vereenigen tot een betonnen tusschenstuk en aldus een der oudste en merkwaardigste bouwwerken van West-Europa mishandelen.
Op statige lanen legt men een kapverbod, waarom niet op beroemde oude bouwwerken een vernielverbod? Hier is een schoone taak voor ons Departement van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen.
v.S.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd