Neerlandia. Jaargang 25

[p. 85]

De Hollandsche ‘burgerij’ van Ceylon.

Den 28^en April j.l. liepen wij met het s.s. Grotius de haven van Colombo binnen. Tevoren had ik door een draadloos telegram met de Dutch Burgher Union aanraking gezocht en gekregen.

In 1910 had ik bij een bezoek aan Colombo den wakkeren heer Anthonisz ontmoet, een der burgers van Hollandsche afstamming, die werkzaam is bij de archieven, dateerende uit den tijd, dat Ceylon een Hollandsche kolonie was. Als zijn assistente was mej. Pieters uit Amsterdam daar ook ijverig aan het werk. Er viel heel wat geschiedkundig-belangwekkende arbeid te doen. De Britschkoloniale regeering liet met veel wetenschappelijke piëteit de oud-Hollandsche documenten verzamelen en uitgeven. Maar bovendien maakte het tweetal zich verdienstelijk op ander gebied. Zij hielden het vuur van groot-Nederlandsch gevoel, dat Maurits Wagenvoort op zijn doorreis door Ceylon had helpen ontsteken, ijverig brandende. Anthonisz, die, in tegenstelling met de overige, totaal verengelschte burgers, Hollandsch sprak en schreef, was een groote kracht in de Dutch Burgher Union; mej. Pieters gaf Hollandsche cursussen voor de kinderen der burgers.

Ik had destijds het genoegen, een vergadering bij te wonen van ‘the committee’, het bestuur der vereeniging. ‘In the chair’ was dr. van Dordt; aanwezig waren o.m. advocaat De Vos en dr. De Jong. Vele burgers vertoonden een sterk veroosterscht type. Door de verwantschap met de Tamil- or Singhaleesche omgeving maakten zij een eenigszins anderen indruk dan de op Java inheemsche Indo-Europeanen en ook maakte het bezigen van de Engelsche taal en het volgen van Engelsche gewoonten, een verschil. Toch werd men voortdurend aan de analoge verschijning van den Indo-Europeaan herinnerd. De familieband, die de Hollander in een dergelijke omgeving gevoelt, wordt natuurlijk nog sterker beseft als men thuis is in een kolonie als Nederlandsch-Indië, met zijn betrekkelijk talrijke Indo-Europeesche bevolking.

Jammer genoeg is van Nederlandsche zijde tot dusver weinig gedaan om de betrekkingen met deze verwante groep burgers op Ceylon te onderhouden. Het koloniale bestuur van Ceylon heeft hun bestaan als groep erkend door hun een eigen vertegenwoordiging toe te kennen in den Wetgevenden Raad van het eiland. Nederland heeft over 't geheel bijzonder weinig aandacht aan hen gewijd. Niet-Nederlanders, te Colombo als consul aangesteld, bekommerden zich niet om hen, en de Nederlander, die tegenwoordig te Colombo honorair consul is, trekt zich evenmin iets van de stamverwanten aan. Zulk een lauwheid is zeer te betreuren.

Wij, Hollanders, zijn dikwijls laksch en sceptisch als het gaat om de groote vraagstukken van het internationale leven. Maar wie, als tegenstelling, meer warmte zou verwachten, waar intiemere, nationale roerselen zich doen gelden, wordt teleurgesteld. We zijn meestal stug en onverschillig naar beide kanten. Het is mogelijk, met een zuiver, sterk gevoel voor eigen nationaliteit oprecht en krachtig deel te nemen aan het ruimere, meer omvattende internationale streven. De Zwitsers geven hiervan een voorbeeld. Ook de Vlamingen, met hun bekende leuze, dat zij Vlamingen willen zijn, om Europeërs te

[p. 86]

worden. Wat is toch de reden, dat de Hollander niet licht in geestdrift komt, hetzij voor de kleinere nationale, hetzij voor de grootere internationale gemeenschap? Blijft in 't algemeen een praktische gemeenschapszin bij ons al te zeer latent?

In 1910 kon men nog hopen, dat het geregeld aandoen van Colombo door de booten der stoomvaartmaatschappijen ‘Nederland’ en ‘Rotterdamsche Lloyd,’ de banden van Nederland en Indië met de burgers van Ceylon zou versterken.

Mijn bezoek in April 1921 leerde echter, dat deze hoop niet in vervulling is gegaan. Integendeel. Sinds 1910 valt hoofdzakelijk achteruitgang en verval van de Groot-Nederlandsche beweging op Ceylon te constateeren. De Hollandsche leergangen moesten door daling in belangstelling tenslotte gestaakt worden. Zelden bemerkten de burgers zij Vlamingen willen zijn, om Europeërs te schepen. De Nederlandsche maatschappijen doen blijkbaar niets voor het Hollandsche leven op Colombo; zij houden, naar Hollandsche adat, te eenzijdig hun zaken-standpunt in 't oog. Onze taal is van het eiland weggewischt. De Portugeezen, die vóór de Hollanders op het eiland gevestigd waren, hebben nog hun taal behouden; wij hebben een zelfde spoor niet nagelaten.

In de Oud-Hollandsche Wolvendaalchurch, in 1749 gesticht, leest men als een herinnering aan den tijd der Hollandsche heerschappij te Colombo op een grafsteen het volgende gedicht:

Hier in dit klein vertrek
Leyt den vermaerden helt,
Die Scholte die wel eer
Cloekmoedigh sloeg uit 't velt
De trotse Lusitaen
En uit haer sterke stede;
Wiens ziel rust nu bij God
In d' Aerde zijne leede.

Geboore den XII Nov. 1622.

Gest. 3 Dec. 1686.

‘Transit gloria mundi’. Hoe weinig is van het werk der Hollandsche helden hier bekleven. De geest van ‘de trotse Lusitaen’ werd in een blad, dat op de kade verkocht werd, - ‘The Ceylon Morning Leader,’ orgaan der roomsch-katholieken, naar ik hoorde, - opgehemeld ten koste van dien der oude Hollanders. De Hollandsche burgers, ofschoon in de journalistiek vrij talrijk vertegenwoordigd, hebben geen eigen blad, dat, zoo noodig, voor hun belangen zou kunnen opkomen.

Een herinnering aan waardevol Hollandsch werk is blijkbaar nog het meest de beoefening van het hier destijds ingevoerde Romeinsch-Hollandsche recht. De geschriften van Oud-Hollandsche rechtsgeleerden als Grotius, Bijnkershoek en Voetius zijn hier nog in eere gebleven, al worden zij gelezen in Engelsche vertalingen van de Kaap afkomstig.

Ook heeft zich nog een overblijfsel van het oude Hollandsch-hervormde kerkelijke leven gehandhaafd. Maar de persoonlijke banden, die de burgers nog binden aan Nederland en Indië, zijn zwak geworden en dit is een ongunstig verschijnsel.

Het is een verbetering in de plaatselijke organisatie der Hollandsche burgers in vergelijking met 1910, dat zij beschikken over een ruim eigen club-gebouw. Passagiers van Hollandsche schepen, die Colombo aandoen, behooren nimmer een bezoek aan dit gebouw, gelegen in de Cinnamon Gardens, na te laten. Het is versierd met afbeeldingen van Hollandsche historische figuren en Hollandsche stadsgezichten, met reproducties van oud-Hollandsche schilderijen e. dgl.

Het was mij een groot genoegen, mijn ouden vriend Anthonisz terug te vinden, die inmiddels met mej. Pieters in het huwelijk was getreden. Hij is tegenwoordig voorzitter der Dutch Burgher Union. Als archivaris zal hij binnen kort zijn ontslag nemen om te worden vervangen door den heer Reimers. Ook maakten wij kennis met den secretaris der Union A.E. Keuneman (Belair, Serpentine road, Colombo).

De ontvangst was, als vroeger, hartelijk. Men gevoelt hier, dat ondanks alles, vele harten nog warm kloppen voor het oude Holland. Gaarne zouden de burgers meer willen doen voor de bezoekers, die hier met de Hollandsche booten landen, al is het een bezwaar dat meestal het bezoek valt in de ochtenduren, dus als de heeren op hun kantoren en bureau's gebonden zijn. Maar de club staat altijd open en als men tijdig schrijft of telegrafeert, kunnen speciale afspraken worden gemaakt.

De ontmoeting kan voor de Hollandsche bezoekers, behalve als een uiting van nationalen familiezin, dikwijls ook als een verrijking met kennis van waarde worden. Ceylon is een tropische kolonie, in vele opzichten met onze groote Soenda-eilanden te vergelijken. Zoo is b.v. voor ons de politieke beweging aldaar bijzonder belangwekkend. In een artikel van het parlementslid Josiah C. Wedgwood, leest men: ‘Hier, voor het eerst in het geheele Britsche Empire, heeft men een land, door gekleurden bewoond, dat wel een volledige Dominion in het Britsche gemeenebest kan worden.’ Hij verwacht, dat hier spoedig een ten deele parlementair bewind zal worden ingevoerd en dat dan de Britsche staat een eersten belangrijken stap zal zetten op een weg, waardoor hij een bondgenootschap zal worden van Azië en Europa, ‘tezamen gehouden door gemeenschappelijke landsver-

[p. 87]

dediging en grootere gemeenschappelijke vrijheid.’

De Engelsche ingezetenen van Ceylon nemen tegenover de hervormingsactie der Tamils en Singaleezen over 't geheel een behoudend standpunt in en hierbij staan de Hollandsche afstammelingen blijkbaar aan hun zijde. Maar de gebeurtenissen blijven zich ontwikkelen en het zal goed zijn, dat wij op Java van deze ontwikkeling nota nemen. Geen grooter gevaar voor ons tegenwoordig dan een beperkte gezichtskring.

Na mijn laatste bezoek zou ik onze landgenooten om meer dan één reden willen toeroepen: Vergeet Ceylon niet, en vergeet vooral niet de ‘Dutch Burghers’, die daar zijn gevestigd.

A.B. COHEN STUART.