Neerlandia. Jaargang 25

Nederlandsche belangen in het Buitenland.¹⁾

II.

In het eerste artikel over de gegevens, ons verstrekt naar aanleiding van onze bekende vragenlijst, hebben we vooral de stoffelijke be-

1) Zie voor I het November-Nr. 1919.

[p. 2]

langen op den voorgrond gebracht: handel, landbouw en nijverheid.

Thans komen aan de beurt

School, Kerken Wetenschap.

Het Nederlandsch onderwijs in het buitenland is een vraagstuk van het allergrootste belang voor het onderhouden van het Nederlandsche cultuurleven. Wat de Nederlandsche stoomvaartlijnen voor onze stoffelijke welvaart zijn, dat zijn de Nederlandsche scholen, cursussen en leerstoelen voor onzen geestelijken voorspoed in de wereld.

Ons Verbond heeft herhaaldelijk zijn medewerking aan deze belangen verleend. Wij herinneren aan den leerstoel in New-York (Koningin Wilhelmina-lectoraat), eerst bezet door, Leonard Charles van Noppen, nu door Dr. A.J. Barnouw; aan de proef door Dr. T. de Vries te Chicago genomen, aan de proef met een Nederlandsche school te Antwerpen, waarover het geschrift van wijlen Dr. M. Rudelsheim (uitg. 15 van het A.N.V.) bijzonderheden geeft, aan den leerstoel te Londen, bezet door Prof. Dr. A. Geyl; aan den steun door het A.N.V. verleend aan het Nederlandsch Onderwijs in verschillende streken van Zuid-Afrika, Argentinië, Smyrna, Brussel enz.

Uit de ingekomen wenschen blijkt, dat het A.N.V. vrijwel de voornaamste plaatsen in het buitenland, waar aan Nederl. onderwijs behoefte werd gevoeld, kende en er naar vermogen het zijne aan deed.

Een Nederlandsche school of voor het minst cursus wordt verlangd in Berlijn, Leipzig en Frankfort (Berlijn en Frankfort hebben reeds een lectoraat in Ned. taal en letterkunde, Bonn een professoraat), ook Angola met zijn nederzettingen van Afrikaansche boeren, heeft er behoefte aan.

Uit Zuid-Afrika, b.v. uit Bloemfontein en Schoongezicht kwamen aanvragen in waaruit blijkt, dat Christelijke onderwijzers onmiddellijk een plaats kunnen vinden, vooral wanneer ze de hoofdacte, acte voor Engelsch en voor land- en tuinbouw hebben.¹⁾

Berichten uit Noord-Amerika geven weinig hoop dat het Nederlandsch onderwijs zich er op den duur zal kunnen staande houden. Naast de leerstoelen in New-York en de Ned. cursussen in St. Arbor, Grand Rapids en andere plaatsen, verlangt men een leerstoel aan de Hoogeschool te Boston.

Het Ned. kerkelijk leven in Noord-Amerika is altijd nog van grooten invloed, de Calvinistische emigranten en hun afstammelingen verloochenen hun afkomst niet, de Nederlandsche bijbel is evenals in Zuid-Afrika, een palladium voor onze taal in die oude oorden van Hollandsche nederzettingen.

Op wetenschappelijk gebied heeft Nederland een zeer goeden naam in het buitenland. In verscheiden brieven wordt er op gewezen van welk groot belang lezingen van geleerden als de professoren De Vries, Lorentz, Kapteyn, Snouck Hurgronje, De Groot, Eerdmans, Eekhof e.a., zijn. Deze worden echter vooral voor den vreemdeling gegeven. Zuid-Afrika blijkt in dezen verstoken en bezoeken als die van Prof. Van Hamel, Dr. Kiewiet de Jonge en Prof. Pont zijn te zeldzaam.

Uit Zuid-Afrika komt ook de vraag naar Nederlandsche dokters, met name voor Venterstad en Carolina, waar er groote behoefte aan is. Men dringt er op aan, dat het A.N.V. zijn invloed zal aanwenden om goede Hollandsche of Afrikaansche geneesheeren uit de velen, die in Nederland studeeren, den weg naar Transvaal te wijzen. Hooge verdiensten worden gewaarborgd. Een jaar geleden noemde men ons van 20 tot 25000 gld. per jaar.

Nu Zuid-Afrika ook dokters toelaat, die niet den Engelschen graad hebben, m.a.w. nu ook de graden, behaald aan erkende Europeesche Universiteiten geldig zijn, zijn de kansen voor bekwame Nederlandsche dokters zeer gunstig en kunnen deze in het zich snel zelfstandig ontwikkelend Zuid-Afrika een dankbaren en voordeeligen werkkring vinden.

Het verzoek uit Carolina toch ging vergezeld van deze opmerking: ‘De economische toestanden in Z.-A. hebben zich enorm verbeterd in alle opzichten, en Z.-A. is een uitstekend veld voor emigratie van Nederlanders, mits zij goed geleerd zijn, of hun ambacht of beroep goed kennen.’

Zooals wij in het eerste artikel dezer rubriek reeds meedeelden, is het hoofdkantoor te Dordrecht steeds gaarne bereid de belanghebbenden met betrouwbare adressen in verbinding te brengen.

1) Even voor het afdrukken van dit nummer bereikte ons van bevoegde zijde het volgend bericht:
Het tekort aan onderwijzers heeft hier buitensporige afmetingen aangenomen. In den Oranje-Vrijstaat b.v. zijn er voor het a.s. kwartaal niet minder dan 606 vacatures, terwijl daar reeds ongeveer 800 ongediplomeerde onderwijzers werkzaam zijn. Hier is dus een uitstekende opening voor Nederlanders. Het aantal uitkomende onderwijzers is van geen beteekenis. Kennis van Engelsch en Afrikaansch verdient voor onderwijzers aanbeveling, is zelfs bijna onmisbaar. De onderwijzers-salarissen zullen binnenkort waarschijnlijk worden verhoogd.