Neerlandia. Jaargang 20

[p. 198]

Mededeelingen en allerlei

Welkome steun.

De burgemeester van Zwolle, de heer I.A. van Roijen, lid van den Raad van Bijstand van Groep Nederland van het A.N.V., verzond aan de ingezetenen zijner gemeente het volgend rondschrijven:

De burgemeester van Utrecht heeft onlangs in een rondschrijven de aandacht van de ingezetenen zijner gemeente gevestigd op de verkeerde gewoonte van velen om zich in winkelopschriften, ter aanduiding van hun beroep en van de bij hen verkrijgbare waren te bedienen van vreemde woorden, ofschoon voor het daarmede bedoelde begrip een goed Nederlandsch woord bestaat.

Het Bestuur van Groep Nederland van het Algem. Nederl. Verbond heeft dit rondschrijven te mijner kennis gebracht en mij verzocht ook in deze gemeente tot de bestrijding der bedoelde gewoonte te willen medewerken. Ik heb gemeend aan dit verzoek te mogen voldoen, omdat ook ik overtuigd ben dat het onnoodig gebruik van vreemde woorden schade doet aan de zuiverheid van onze taal en het op den weg van ieder goed Nederlander ligt, die zuiverheid zooveel in zijn vermogen ligt te bewaren en te versterken. Ik doe derhalve een beroep op de ingezetenen dezer gemeente om, inzonderheid in winkelopschriften en dergelijke, zooveel doenlijk vreemde woorden te vermijden en in plaats daarvan Nederlandsch te bezigen.

Een lijstje van de meest gebruikte vreemde woorden van bedoelde soort en van de Nederlandsche, die ze kunnen vervangen, is hierbij gevoegd.

Maison.

Louis Couperus schrijft in de Haagsche Post van 29 Juli:

Zoo terug in Holland, leer je weer zuiver Hollandsch praten. Het is vreemd hoe je dat daar in den vreemde verleert. Maar nu weet ik weer, dat, als wij ergens thee gaan drinken, we elkaar vragen:

In welk maison zullen wij nu eens gaan?

In Maison Pot of in Maison Barenbeek of in welke andere Maison?

En als je dan uit al de Maisons een Maison hebt gekozen, dan moet je, als je eenigszins drinkbare thee wilt drinken, vragen: ‘één of twee personen thee’, dan krijg je tenminste een trekpotje (meestal niet op een blaadje) en wat ex-kokend water er bij, terwijl, als je argeloos een of twee ‘thee’ bestelt, je een kopje voor je krijgt, waarin wat bruinachtig vocht is ingeschonken. Maar ik weet het nu wel: personenthee, geen andere thee, hoor...

Een verteederende thee herinnering, toen er nog geen thee-‘maisons’ waren, is deze, uit mijn prille jeugd:

Ik ging wel eens mee naar Scheveningen (Badhuis); het ‘terras’ was met een koord afgesloten, of naar de ‘Tent’ in het Bosch en dan bestelde mama thee en dan kregen we, zonder dat we het er bij zeiden personen-thee en mèt die thee... een echt ouderwetsche blikken theestoof, waarin, op een doove kooltje, een theeketel vol ziedend theewater. Het was allercurieust, ouderwetsch, echt Hollandsch theetuinachtig, maar je hadt thee, zoo warm of lauw, zoo sterk of flauw als je zelf maar en naar thee verlangde...

Ik wil zoo een aandoenlijke theestoof niet meer invoeren en het lieve, blikken ding zou absoluut misstaan in ons moderne leven van... Vooruitgang en Cul- of Kultuur. Maar ik zou toch wel de directeurs, directrices, gérants, gérantes en hoe ze meer heeten van onze Maisons in overweging willen geven of ze ‘Personen-thee’ niet met een beetje meer cosmopolitische bevalligheid konden opdienen, dus: voor iedere persoon zijn trekpotje, warm-waterkannetje, melk- of roomkannetje, suikerpotje èn glas water op een blaadje, waar dat gerei precies meetkundig op past, terwijl het blaadje in een chique ‘Maison’ dan nog een geborduurd of omkant kleedje mag hebben.

Want de élégance ligt niet alleen in een Fransch woord, o houders en houderessen van onze ‘Maisons’.

Opwekking.

De heer W.C. van Haeften W. Czn., onder-voorzitter der Utrechtsche Jongel.-Afd. verzoekt opneming der volgende opwekking:

Als dit nommer van Neerlandia verschijnt, is de zomer-vacantie bijna verstreken en roept het gewone werk ons weer terug. We hebben ons gewijd aan dat echt Nederlandsche toerisme te voet en per fiets. Die nationale geest, die ons vervuld heeft, hij blijve met ons in de winteravonden. We nemen ons voor om de bijeenkomsten van het A.N.V. trouwer te bezoeken dan te voren en... aan 't eind van den winter? Toe laat de opkomst goed blijven. We zullen goede propaganda-avonden in elkaar zetten. Helpt allen mede om vele nieuwe leden te bereiken! In 't begin van September vergaderen we. We hebben dan belangrijke dingen. Komt dus en toon, dat ge gevoelt hebt in deze vacantie, dat Nederland hoe klein 't ook lijkt, niet onder behoeft te doen voor andere landen en in Nederland ook Nederlandsche gedachten zijn aan een eenheid en een stamverwantschap met vrienden dichtbij en ver over zee.

Eigen kunst is eigen leven.

De muziekverslaggever van de N.R. Ct. een uitvoering van het Residentieorkest besprekend, schrijtt:

‘Vroeger jaren plachten concertbestuurderen, die Hollandsche solisten voorbijgingen, zich te verontschuldigen met de mededeeling, dat het publiek bij voorkeur solisten uit den vreemde wilde hooren. Misschien is het vroeger zoo geweest, maar dan is nu in elk geval die tijd voorbij.’

Wij achten dien gunstigen omkeer mede een gevolg van den oorlogstoestand en hopen maar, dat het rechtsherstel onzer eigen kunstenaars ook in vredestijd zal worden gehandhaafd.

Het doel bereikt.

De heer J.H. Sprockel, een Curaçaonaar van geboorte, die in Nederland voor een beurs van het Algem. Nederl. Verbond zijn opleiding genoot en zijn studie daarna nog eenige jaren voortzette, is thans benoemd tot onderwijzer 1ste klasse in de kolonie Curaçao.

Onze beste wenschen vergezellen hem bij de reis naar zijn geboorteplaats, waar hem een mooie taak wacht.

Uitvinding van een Nederlander.

Door den heer J.H. Storm Jr. te Amersfoort is octrooi aangevraagd en reeds in de meeste landen verkregen (in Nederland 15 Juni van dit jaar) op eene werkwijze, waarbij de atmospherische luchtdruk als arbeidsbron wordt gebruikt en dus in de plaats treedt van steenkool, petroleum enz. Het beginsel waarop de werkwijze berust, moet hierin bestaan, dat de arbeid noodig om uit een ruimte de lucht gedeeltelijk te verwijderen, wel in verhouding staat

[p. 199]

tot den graad van luchtverdunning, maar niet tot het volume.

Inlichtingen zijn te verkrijgen bij den heer Mr. S.G. van Welderen Baron Rengers te Amersfoort.

Uit Yokohama.

Mevr. Henriette Holst-Hendrix schrijft uit Yokohama d.d. 12 Juni:

‘Misschien vindt U het aardig, in Neerlandia bijgaand kiekje af te drukken. Het stelt voor mijn dochtertje, Eline Holst, oud 5 jaar, in een Volendamsch pakje, zooals zij op 10 Juni in Tokyo op een kinderconcert optrad en Hollandsche liedjes zong. Het waren “Regendropje” en “Konijntje” van Worp, waarvoor zij, hoewel niemand in de volle zaal er een woord van verstond, hartelijk werd toegejuicht. Zij zong ook een Engelsch liedje.

Mijn kinderen - ik heb ook nog een zoon van 4 - zijn, geloof ik, de eenige Nederlandsche kinderen in heel Japan, en in het begin konden wij ze niet er toe krijgen Hollandsch te spreken, daar ze om zich heen bijna altijd Engelsch en Japansch hoorden. Voor 2 jaar nam ik ze mee naar Java en sedert dien tijd spreken ze uitstekend Hollandsch. Ze gaan op een Fransche kloosterschool, waar in het Engelsch wordt onderwezen, en nu spreken ze even makkelijk Engelsch en Japansch als Hollandsch, en ook al een beetje Fransch.’

Rechtmatige spot.

Het Philatelistisch Maandblad schrijft:

‘Wat is 't toch een geluk, als je behalve je moedertaal, ook nog een vreemde hebt geleerd. Dat waardeer je pas als het te pas komt. Wat was bijv. onze administrateur enkele dagen geleden in zijn schik, dat hij in der tijd Fransch heeft geleerd!

Er werd namelijk een Maandblad verzonden aan een dame in Scheveningen, villa zoo en zoo. Dat exemplaar van 't blad kwam echter aan de Administratie terug met het opschrift: Inconnu à cette adresse. Retour à l'envoijeur.

Als je nou geen vreemde talen kent, dan zit je met zoo'n bericht. Maar als je in je jeugd Fransch hebt geleerd, dan kun je lezen wat een Nederlandsche postambtenaar aan een Nederlandschen afzender wil mededeelen. Want dat gebeurt natuurlijk in de in Nederland gesproken taal: Fransch.

Zou het A.N.V. aan de postambtenaren in Scheveningen niet eens een verzoek kunnen richten om lid te worden?

Als dat verzoek in 't Fransch wordt gedaan, dan verstaan ze 't daar wel.’

Milde giften.

De Afdeeling Dordrecht van de Nederl. Zuid-Afrikaansche Vereeniging heeft f 150.- geschonken aan het Studiefonds voor Zuid-Afrikaansche Studenten en f 50.- aan de Boeken-Commissie van het A.N.V., met de bepaling, dat deze som moet worden besteed ten bate van Zuid-Afrika.

Dringend verzoek aan alle leden.

Onze gemachtigde, Jhr. Von Bose, die op alleszins waardige wijze de beginselen van het Algem. Nederl. Verbond in ruimen kring blijtt verspreiden, zou gaarne van de leden opgaaf ontvangen van personen, bij wie zij geneigdheid veronderstellen om lid te worden.

De leden van het A.N.V. kunnen dus het welslagen der propaganda door persoonlijk bezoek zeer in de hand werken, wanneer zij aan het Hoofdkantoor te Dordrecht, Wijnstraat 81, de namen en adressen opgeven van familieleden en kennissen, die daarvoor in aanmerking komen.

Op de vorige verzoeken kwamen reeds opgaven in, die toetreding van eenige nieuwe leden ten gevolge hadden.

Een gilde van wellevendheid.

Een lid van het Verbond schrijft ons:

Laatst sprak ik met een Engelschman, die met zijn vrouw nu al bijna twee jaar in ons land verblijft, en wel in een van onze grootste steden. Hij is ons volk genegen, maar klaagde over den hinder, dien hij en vooral zijn vrouw telkens op straat van jongeren en ouden hebben. Hij is overtuigd, dat het niet is omdat zijn vrouw en hij Engelschen zijn. Trouwens zij onderscheiden zich in hun uiterlijk niet van het overige publiek. Er is niets in hun kleeding, dat in het oog valt. Hij vertelde mij verschillende staatjes van ruwheid waaraan zijn vrouw en een andere Engelsche van zijn kennis hadden bloot gestaan. Hij had in geen ander land nog zoo iets ondervonden. Het is het oude liedje.

Maar mijn Engelsche kennis deed meer dan klagen, hij gaf een middel ter verbetering aan de hand. Met dwang, geloofde hij, met straffen en tucht zou er bij ons volk, gelijk hij het meende te hebben leeren kennen, niets te bereiken zijn - een opvatting, waarin ik niet geheel kan deelen, maar dit zij in het midden gelaten - wel met een gilde van wellevendheid, zooals die er in Engeland zijn.

Die gilden moeten op de scholen gevormd worden. De onderwijzer of onderwijzeres geeft de leiding. Wie lid van het gilde wordt, verbindt zich, zijn medemenschen beleefd te behandelen, hun geen aanstoot te geven, geen overlast aan te doen, hun behulpzaam te zijn. Naar mijn zegsman mij verzekerde, werken die gilden in Engeland uitstekend.

Ik vond in het denkbeeld, dergelijke gilden in ons land in te voeren, zooveel aantrekkelijks, dat ik er besloot de redactie van Neerlandia over te schrijven. Ons onderwijzend personeel overwege het! Als ik 't me goed herinner, zijn in Engeland hier en daar burgemeesters eere-voorzitter van het gilde. Desgewenscht zal mijn Engelsche kennis voor belangsiellenden wel bizonderheden van de inrichting dier gilden kunnen verstrekken.

[p. 200]

Aanbevelenswaardig lijkt mij het denkbeeld van die gilden vooral, omdat het de opvoeding in wellevendheid van de school laat uitgaan. Het is mij altijd voorgekomen, dat de onderwijzers er veel aan kunnen doen om aan onze jeugd betere manieren te leeren, waar zij die niet van huis meebrengen. En ter bevordering daarvan zou bij de opleiding van het onderwijzend personeel zelf aan dat gewichtige deel van zijn taak meer aandacht kunnen worden geschonken. Een uur wellevendheidskunst in de week op onze normaalscholen zou wonderen kunnen doen.

Vereeniging ‘Nederland’ te Kleef.

Het bestuur dezer Vereeniging, aangesloten bij het A.N.V., is aldus samengesteld:

F.C. Henns, 1ste voorzitter; N. Kuyten, 2de voorzitter; J.B. Meijer, secretaris; W. Philips, penningmeester; C. Engel, bibliothecaris.

Het adres van den secretaris is: Emmericherstrasse 172 Kellen b. Kleef.

Reddingsvaartuig.

De burgemeester van Marken heeft een oproeping verspreid ter verkrijging van steun voor de aanschaffing van een reddingsvaartuig, dat in geval van nood, gelijk in den bangen nacht van 14 Jan. j.l. en ook tot vervoer van Markervisschers van den vasten wal naar het eiland, als de nood dringt, dienst zal kunnen doen.

Bij den laatsten watersnood bleek aan zoo'n vaartuig, waarvan de kosten op 5000 gld. worden geschat, dringend behoefte te bestaan.

In het Raadhuis op Marken wordt ten bate der aanschaffing een prentenverzameling ten toon gesteld.

Merkwaardig aandenken.

Uit een brief van den heer H. Picard, secretaris van den Vlaamschen Tak Harderwijk, vernemen wij dat den heer J.H. Staal, oud-secretaris der Burger-Afdeeling Harderwijk, bij zijn vertrek uit de gemeente een pennenhouder is aangeboden, vervaardigd uit een soepbeen en versierd met toepasselijke insnijdingen, een voortbrengsel van interneeringshuisvlijtkunst.

Een prettig aandenken voor ‘dit vriendelijk en tegemoetkomend Verbondslid, de ziel van het Verbond’ te Harderwijk.

Afdeeling Kaapstad.

Volgens een gedrukte aankondiging van 18 Mei stonden die maand verschillende werkzaamheden op het programma dezer Afdeeling, o.m.:

23 Mei: Namiddag-thee, aangeboden door Dr. Lorentz in zijn huis ‘Dottin’ te Kennilworth;

24 Mei: Piknik te Donkerhoek, door den heer en mevr. Loopuyt, aangeboden aan de officieren van de ‘Noord-Brabant’;

26 Mei: Vergadering der Afdeeling, waarbij de officieren van de ‘Noord-Brabant’ waren uitgenoodigd.

Op een nader te bepalen datum: Lezing van Dr. Lorentz met lichtbeelden over zijn ontdekkingsreizen.

Het bestuur dezer Afdeeling bestaat thans uit:

Dr. Fruin, voorzitter; M. Wartena, vice-voorzitter; G. van Heerden, penningmeester; C.J.L. Ruysch van Dugteren, secretaris; mevr. J. Luyt, mevr. Jac. Loopuyt, en de heeren Huisman en Van Aken.

Sprekers voor de Afdeelingen (vervolg).

Mevr. Marie E. Arntzen - Watelbakker, Fred. Hendrikplantsoen 96, Amsterdam.

Dramatische en komische voordrachten.

Henri Dekking, Rotterdam.

Voordacht van oorspronkelijke Nederlandsche dramatiek, dichtkunst, proza, enz.

Zie de 1ste lijst in het Aug.-nr., bladz. 181.

Verschenen:

Vlaand'rens Weezang, door Claudius Severus, Antwerpen. Nieuwjaar 1916.

De Nederlandsche koloniale Politiek, door Jhr. Dr. C.G.S. Sandberg. Uitgaaf: Dietsche Stemmen, Utrecht.

De Nederlandsche Taal voor Vreemdelingen, door C. de Regt. No. 58 der Practische Bibliotheek. Uitg. J.F. van de Ven, Baarn. Prijs 35 cent.