Neerlandia. Jaargang 20

Vlaanderen.

De Vlaamsche Beweging te Antwerpen in 1914-1915.

II (Slot).

Gedurende 1915 viel aan algemeene vergaderingen niet te denken. Het bestuur kon echter vergaderen en deed het ook. Dertien maal kwam men bijeen om de werkzaamheden te regelen.

Toen het bestuur klachten ter oore kwamen over wantoestanden op taalgebied, welke in de Stedelijke Meisjesnormaalschool heerschten, stelde het dadelijk een onderzoek in om na te gaan in hoeverre de feiten juist en de klachten gegrond waren. Het onderzoek bracht verschillende dingen aan het licht. Over deze wantoestanden werd een uitvoerig vertoogschrift aan den Antwerpschen Gemeenteraad gezonden.

Na het onthaal, dat het Nederlandsche volk aan de Belgische vluchtelingen had bereid en de gulhartigheid waarmede veel nood en lijden gelenigd werden, vatte het bestuur het plan op een Dankdag voor Nederland in te richten. Het bleef ongelukkig bij het plan, door tegenwerking en omdat de noodige toelating tot de inrichting niet werd verkregen. Aan het Hoofdbestuur van het A.N.V. werd toen een schrijven van dank aan het Nederlandsche volk gestuurd (zie Neerlandia 1915, Juni-nummer, blz. 133).

Neerlandia nam vroeger reeds in haar geheel de briefwisseling met Dr. Dirr op over de eerbiediging der taalwetten.

Het Hoofdbestuur stelde Tak Antwerpen in de gelegenheid geregeld Neerlandia aan zijn leden te doen toekomen, hoewel velen niet bij machte waren hun jaarbijdrage te betalen.

Naar aanleiding daarvan schrijft de heer Van Laar:

De lezing van de sinds Augustus 1914 verschenen nummers heeft bij onze leden veel domme vertelsels, die over het A.N.V. in omloop gebracht werden, doen verdwijnen.

Over Volksopbeuring, waarvoor nu een inzameling op groote schaal wordt gehouden, meldt het verslag:

‘Uit de bladen is U bekend, dat er een vereeniging “Volksopbeuring” gesticht werd met een volledig programma van zedelijke en stoffelijke volksverhefting voor de burgers in het eigen land. Zij zorgt tevens voor de krijgsgevangenen in Duitschland. Vertakkingen van het centrale bureau, te Gent gevestigd, worden overal gesticht. Ook te Antwerpen zal dat eerlang, nog deze maand hopen we, het geval zijn. Het A.N.V. heeft echter niet gewacht tot er een vereeniging gesticht werd om de handen aan het werk te slaan. Voor de krijgsgevangenen in Duitschland schonken wij tot heden in ronde cijters uitgedrukt 1100 boeken en brochures, ingebonden tijdschriften, wetenschappelijke werken, enz., 5100 prentpostkaarten, 150 muziekstukken, 30 portretten van Vlaamsche voormannen, 1675 liederboekjes.

In het arrondissement Antwerpen worden door ons pogingen aangewend om boekerijen te stichten of bestaande bibliotheken aan te vullen. Verschillende aanvragen kwamen reeds toe, waaraan stellig gevolg zal gegeven worden, zoodra wij over het noodige beschikken.

Te Antwerpen zelf droegen wij door het schenken van 134 boeken bij tot de opening van verschillende leeszalen, toegankelijk voor het publiek.

Tevens werden 440 exemplaren verspreid van de Handelingen van het 32ste Taal- en Letterkundig Congres, ze werden geschonken aan Gemeentebesturen, het Provinciaal Bestuur en verschillende bekende maatschappijen.

Wij ontvingen veel boeken en muziekstukken ten geschenke, o.a. van de Boeken-Commissie van het A.N.V. te Rotterdam, die ons tot heden 8 kisten boeken en ingebonden tijdschriften zond en van de heeren Schepen Dr. Victor Desguin, Pol de Mont, Frans Swagers, Jef van Hoof, H. van Hove, G. Faes, G. Janssens, Joris de Bom, Maurits Pinkhof, G. van Oost van Diest en tal van onbekenden. Onzen hartelijken dank uit naam van onze vereeniging in de eerste plaats, maar ook en niet het minst uit naam van onze krijgsgevangen broeders in Duitschland.

Het secretariaat beschikt nog voor deze werking over een netten voorraad, die echter wegsmelt als sneeuw voor de zon. Hoe meer dus geschonken wordt, hoe beter. Vooral tooneelstukjes zijn op het oogenblik gewenscht.

Een bijzondere vermelding verdient hier de heer Cyriel Rousseeu, wiens onvermoeide werkkracht reeds zooveel tot stand bracht voor de verschillende gevangenenkampen. Nooit zullen wij hem dankbaar genoeg kunnen zijn voor al hetgeen hij tot nu deed.’

Wat de Afdeelingen aangaat is het verslag kort, maar welsprekend. De Afdeeling Hooger Onderwijs voor het Volk hervatte hare werkzaamheden. Nooit mocht men zich in een zoo talrijke opkomst verheugen.

Ook Leestafel en Liederavonden zijn met goed gevolg weder in werking gesteld.

[p. 168]

Uit het slot nemen we nog deze verstandige woorden over:

‘Het Algemeen Nederlandsch Verbond, staande boven en buiten alle partijen, groepjes, kliekjes en kapelletjes, heeft een groote rol te vervullen. Laat ons dat immer onthouden. Het A.N.V. neemt de volle verantwoordelijkheid op zich van wat het gedaan heeft. Het is er van overtuigd, dat het goed gedaan heeft Het is er van overtuigd, dat het goed gedaan heeft ten bate van volk en stam. Geen invloeden van buiten af waren daartoe noodig, geen hulp van waar die ook komen kon. Streng zelfstandig, streng persoonlijk werkt het A.N.V. alleen het “doe wel en zie niet om” voor oogen houdende.’

* _* *

Op uitdrukkelijk verzoek van het Dagel. Bestuur van Groep België en dat van Tak Antwerpen, wordt onderstaande motie, welke eerst de vorige maand ter kennis van Neerlandia werd gebracht, opgenomen.

Dezelfde motie werd ook door Tak Brussel en andere Vlaamsche Vereenigingen goedgekeurd.

Het bestuur van Tak Antwerpen voegt aan zijn verzoek de volgende motiveering toe:

‘Wij achten de motie niet in strijd met de statuten van het A.N.V. zooals zulks op de laatste Hoofdbestuursvergadering beweerd werd. De gedachten, welke er in uitgebracht worden, zijn slechts de logische voortzetting van de lijn, langs welke de Vlaamsche Beweging zich steeds ontwikkeld heeft. De bevordering van de belangen van het Vlaamsche volk als gedeelte van een Groot-Nederlandschen stam, was steeds het hoofddoel van het A.N.V. in België. Aan die bevordering werd en wordt geen afbreuk gedaan door de door ons gevolgde gedragslijn.’

Motie.

Het Algemeen Nederlandsch Verbond, Antwerpsche Tak;

Gehoord de uiteenzetting, in de Algemeene Vergadering van 31 Maart 1916 door Dr. A. Jacob gegeven, van het standpunt, dat door hem en René de Clercq bij de richting en de redactie van de Vlaamsche werd ingenomen;

Aangezien daaruit gebleken is, dat, naar hun oordeel, aan den eenen kant, het belang van Belgié onafscheidbaar verbonden is met het behoud en de versterking van het Nederlandsche stamgevoel van het Vlaamsche volk en dat, aan den anderen kant, de verwezenlijking van het belang van dit volk, binnen een onafhankelijk Belgisch Staatsverband, zijn eenigen waarborg vindt in den federalistischen Staatsvorm;

In aanmerking genomen, de hieruit voortvloeiende vaderlandsche strekking van de Vlaamsche Beweging;

Gezien de sterke ontroering, die de tegen de heeren De Clercq en Jacob door de Belgische Regeering genomen maatregel onder de Vlamingen heeft verwekt;

Betuigt zijn algeheele eensgezindheid met hun streven en brengt hen hulde voor hun gevoelens van Vlaamschgezindheid en loyauteit;

Betreurt ten zeerste, dat de Belgische Regeering heeft gemeend den bovengenoemden maatregel te moeten nemen, zonder officieel de redenen daarvoor op te geven, hetgeen bij vele Vlamingen het vermoeden heeft gewekt, dat de heeren De Clercq en Jacob ter oorzake van hun Vlaamschgezinde werking werden getroffen; dat, aan den herhaaldelijk uitgesproken wensch van de vijanden van het Vlaamsche volk, als zou na den oorlog in België van het Vlaamsch niet langer sprake zijn zou zijn tegemoetgekomen; en dat, na het herstel van den vrede, de sedert 1830 gehuldigde verfranschingspolitiek beslister dan ooit zou worden doorgedreven;

Eischt met meer vastberadenheid dan ooit voor Vlaanderen het onderwijs, het rechtswezen, de bestuurs- en de legerinrichting, en alle andere uitingen van het Staatsleven, uitsluitend in het Nederlandsch, en verklaart ook in de toekomst dien eisch, onder alle omstandigheden, krachtdadig te zullen handhaven;

Dringt er intusschen op aan, dat al de Vlamingen, zonder onderscheid van gezindheid of richting, eendrachtig samenwerken, om, met al de wettige en loyale middelen, die hun ten dienste staan, het Vlaamsche volk te overtuigen van de noodzakelijkheid om zich van nu af aan gereed te maken, ten einde den aanval tegen zijn bestaan als zelfstandig volk, dien zijn tegenstanders voorbereiden, af te weren;

En besluit deze dagorde openbaar te maken.