Neerlandia. Jaargang 18

[p. 218]

Amerika

Leonard Charles van Noppen.

Vit den Lande van Overzee.

In de Juli-aflevering van dit tijdschrift hebben wij het een en ander medegedeeld omtrent de stichting van het Koningin Wilhelmina Lectoraat aan Columbia University en omtrent de werkzaamheid van den heer Leonard Charles van Noppen, den eersten lector aan de eerste universiteit, waar een leerstoel voor de Nederlandsche geschiedenis en letterkunde is gevestigd.

Bij het schrijven van het vorige artikel had de heer Van Noppen zijn taak eerst kortelings aanvaard en reeds kon hij met voldoening wijzen op de resultaten, welke door hem gedurende dien korten tijd werden bereikt, op de herleefde belangstelling voor de Nederlandsche geschiedenis en het Nederlandsche geestesleven, welke door zijne lezingen in de ontwikkelde kringen was ontstaan. De geschiedenis der laatste maanden heeft de verwachtingen, welke toen door het bestuur van het Koningin Wilhelmina Lectoraat gebouwd werden op de door Van Noppen te houden voordrachten en op zijne ijverige propagan da, niet alleen niet teleurgesteld, maar de tot nu be reikte resultaten hebben deze verwachtingen verre overtroffen.

In antwoord op het door het bestuur aan de zestig Amerikaansche universiteiten en ‘colleges’ gerichte schrijven, zijn niet minder dan 14 van deze instellingen met Professor Van Noppen tot overeenstemming gekomen omtrent het houden van een of meer lezingen in het komende winterseizoen en het voorjaar van 1915. Onder deze universiteiten en ‘colleges’ moet wel in de eerste plaats genoemd worden Rutgers College te New Brunswick in den staat New Jersey, aan welke school wij reeds in ons vorig schrijven eenige woorden hebben gewijd. Aan deze door Hollanders gestichte school is de belangstelling voor Nederland opnieuw ontwaakt. Als eerste bewijs hiervoor moge dienen een schrijven door den bibliothecaris der school tot Professor Van Noppen gericht, waarin diens bemiddeling wordt ingeroepen voor het verzamelen van materiaal in Nederland, betrekking hebbende op de stichting en de vroegste geschiedenis van Rutgers College.

Zoowel aan deze school als aan de University of Michigan worden voorts pogingen in het werk gesteld om te komen tot de oprichting van eigen leerstoelon in het Nederlandsch. De laatste universiteit werd in het voorjaar bezocht door Professor Snouck Hurgronje, wiens voordracht ‘arised much interest’ en o.a. leidde tot de oprichting van een ‘Holland Society’ onder de studenten. Van de plannen tot oprichting van een Hollandschen leerstoel aan de University of Michigan bleek het bestuur van het Koningin Wilhelmina Lectoraat voor het eerst uit een brief van Professor Martin D'Ooge, hoogleeraar aan die universiteit, aan den heer Van Noppen. In dit schrijven deelt deze hoogleeraar mede, dat er ongeveer 75 studenten van Hollandsche geboorte of afkomst aan de hoogeschool zijn en vertelt hij verder, dat de president van de universiteit, Professor Hutchins, er zeer veel voor voelt propaganda te maken voor de oprichting van een Hollandschen leerstoel. In een later schrijven biedt Professor D'Ooge zijne bemiddeling aan om Van Noppen in verbinding te brengen met de vermogende Nederlanders in Grand Rapids, waar, gelijk den lezers van dit tijdschrift niet onbekend zal zijn, een zeer belangrijke Nederlandsche kolonie gevestigd is. Hij hoopt, dat de lezing van Professor Van Noppen den stoot zal geven aan eene krachtige beweging in Michigan voor de oprichting van het Nederlandsche lectoraat, hetwelk door hem en den president der hoogeschool verlangd wordt. Ten slotte ontving het bestuur van het Koningin Wilhelmina Lectoraat in een schrijven van den president der universiteit van 30 Juni j.l. de officieele bevestiging, dat er stappen gedaan zijn om tot de oprichting van een Nederlandsch lectoraat in Michigan te komen en dat het bestuur der universiteit zich voorstelt het Nederlandsch comité van tijd tot tijd op de hoogte te houden van de vorderingen, die de zaak maakt. Het schrijven eindigt aldus: ‘The authorities of the University feel that with the large number of people of Dutch extraction living in Michigan, it is eminently appropriate that the State University recognize the importance of their language, literature and history.’

In verband met dit schrijven meenen wij gegronde hoop te mogen koesteren, dat de Nederlandsche taal en het Nederlandsche geestesleven weldra in den Staat Michigan die waardeering zullen vinden, waarop zij

[p. 219]

alleen reeds daarom recht hebben uit hoofde van het groote bestanddeel van de bevolking van dien Staat, dat van Nederlandsche afkomst is.

De beweging, die in Rutgers College en de University of Michigan ontstaan is voor de oprichting van nieuwe Nederlandsche leerstoelen en waarbij zich, naar wij gegronde hoop hebben om aan te nemen, weldra ook andere wetenschappelijke instellingen zullen aansluiten, maakt het echter noodzakelijk, dat op den duur mannen naast Van Noppen komen te staan, die diens plaats op een bepaald oogenblik kunnen innemen of bij uitbreiding van het aantal lectoraten, aan andere universiteiten of ‘colleges’ voordrachten zullen houden. Het is in verband hiermede, dat wij er nog eens op wijzen, dat het voor de verdere ontwikkeling der plannen van het bestuur van het Koningin Wilhelmina Lectoraat onontbeerlijk is, dat jonge Amerikaansche geleerden, die warm en geestdriftig voelen voor de Nederlandsche taal en cultuur, in de gelegenheid worden gesteld, tijdelijk in ons land, in het bijzonder te Leiden, te komen studeeren. Het doet ons genoegen te kunnen meedeelen, dat een der leerlingen van den heer Van Nopper, de heer Hamilton Vreelandt, zich door de kosten van de reis en van het verblijf hier te lande nie heeft laten weerhouden en van Juni tot September j.l. te Leiden gestudeerd heeft. Het was zijne bedoeling over Hugo de Groot als internationaal rechtsgeleerde te schrijven. Men heeft gedurende zijn verblijf hier te lande zooveel mogelijk getracht hem hierbij behulpzaam te zijn.

Intusschen is, wat voor den heer Hamilton Vreelandt mogelijk was, niet mogelijk voor iedereen en zullen vele der beste leerlingen van den heer Van

Rutgers College te New Brunswick, New Jersey, gesticht door Hollanders in 1766.

Noppen voorloopig uit financiëele overwegingen van een reis naar Holland moeten afzien. Het is in verband hiermede, dat door Professor Van Noppen in zijne brieven bij herhaling is aangedrongen op het ter beschikking stellen van eenige beurzen, die enkele zijner leerlingen - waaronder een, dien hij noemt ‘the brightest student out of 14000 at Columbia’ - de gelegenheid zouden geven hunne studiën in Holland voort te zetten en mettertijd krachtige propagandisten te worden voor de zaak, welke door het Koningin Wilhelmina Lectoraat wordt voorgestaan. De heer Van Noppen is bovendien overtuigd, dat, indien er van onzen kant gedurende eenige jaren een of meer beurzen worden beschikbaar gesteld, dit voorbeeld in Amerika navolging zal vinden, en dat een geregeld bezoek van Amerikanen aan ons land met het oog op de Nederlandsche cultuur, niet tot de onmogelijkheden behoort. Intusschen heeft het bestuur van het Koningin Wilhelmina Lectoraat voorloopig, bij gebrek aan fondsen, niets kunnen doen. Professor Kalff ontving twee aanvragen van studenten aan Columbia University om reisbeurzen van £ 1000.- elk. Het bestuur van het Koningin Wilhelmina Lectoraat heeft zich echter genoodzaakt gezien aan Professor Van Noppen te telegrafeeren in verband met deze en andere aanvragen, dat hiervoor geen fondsen aanwezig zijn.

Met het oog op het financiëel krachtiger maken van het lectoraat en het daarmede bevorderen van de verschaffing van beurzen, doet Van Noppen moeite ook een Amerikaansche Commissie tot steun van het lectoraat bijeen te krijgen en is hij o.a. in onderhandeling met een paar bekende kapitalisten, die zullen worden aangezocht in deze commissie zitting te nemen.

[p. 220]

Ten einde in het algemeen een medewerker te verkrijgen, die van zeer groot nut zou kunnen zijn, hebben de voorzitter en de secretaris van het Koningin Wilhelmina Lectoraat een bezoek gebracht aan den Amerikaanschen gezant te 's-Gravenhage, den heer Van Dyke. Bij deze gelegenheid werd het bestuur door den heer Van Dyke, die zeer veel belangstelling voor de zaak toonde, allerbeminnelijkst ontvangen. Hij beloofde zijn krachtige medewerking overal, waar deze van nut kan zijn. Intusschen spreekt het vanzelf, dat in de tegenwoordige omstandigheden de gezant der V.S.v.A. de handen te zeer vol heeft met andere bezigheden dan dat voor het oogenblik van die zijde veel steun zou te verwachten zijn.

In verband met de verhouding van het Koningin Wilhelmina Lectoraat tot de Nederlandsche Regeering, voornamelijk wat zijne rekenplichtigheid betreft, werd in de bestuursvergadering van 16 Juli besloten, zich tot den Minister van Buitenlandsche Zaken te wenden, met het verzoek een Regeeringsvertegenwoordiger aan het bestuur toe te voegen. Als zoodanig werd door Zijne Excellentie benoemd de heer Mr. D.W. Baron van Heeekeren, referendaris, chef der 1e afdeeling van het departement van buitenlandsche zaken, zoodat het bestuur thans als volgt, is samengesteld: Prof. Dr. G. Kalff, Leiden, voorzitter; Wouter Nijhoff, J.W. IJzerman, J. Heldring, penningmeester, allen 's-Gravenhage; Dr. H.J. Kiewiet de Jonge, secretaris, Dordrecht en Mr. D.W. Baron van Heeckeren, Regeeringsvertegenwoordiger, 's-Gravenhage.

Wat de werkzaamheid van Professor Van Noppen in Amerika betreft, verdient nog vermelding, dat het bestuur van het Koningin Wilhelmina Lectoraat van verschillende zijden de schriftelijke bewijzen ontving hoezeer de voordrachten van Van Noppen in Amerika in den smaak vielen. Zoo schrijft b.v. een der studenten, die de voordrachten van Van Noppen gevolgd had: ‘I am delighted to have had you discover for me a field in which I see there is a rich fund of material, of which I had not dreamed before - and furthermore several of my student-friends have expressed their interest, now first aroused, in that same field.’ Professor Rudolf Tombo, hoogleeraar in de Duitsche literatuur aan Columbia University meende niet te moeten volstaan met zijn waardeering tegenover Van Noppen uit te spreken, maar schreef een geestdriftigen brief aan Professor Kalff, waaruit wij o.a. het volgende aanhalen: ‘I have attended every meeting of the Germanistic Society of America since its foundation, and while we have had a considerable number of interesting lectures, there was not one which elicited as warm and sincere an interest and appreciation on the part of the audience as the talk on Lucifer, given us by Mr. Van Noppen.’

Ook op ander gebied heeft Van Noppen zich voor de Nederlandsche zaak verdienstelijk gemaakt. Op zijn voorgang zou den 13den October in St. Marks Episcopal Church te Nieuw-York de onthulling plaats hebben van een borstbeeld van Petrus Stuyvesant, Hollandsch gouverneur van Nieuw-Amsterdam van 1643-1668, die in deze kerk begraven ligt. De aanbieding zou geschieden door den Nederlandschen gezant Ridder van Rappard en Van Noppen zal bij deze gelegenheid eene redevoering houden over den invloed van Holland op Amerika.

Van de universiteiten en ‘colleges’, die Professor Van Noppen uitnoodigden tot het houden van een voordracht hebben nog enkele, n.l. Vassar College (Staat Nieuw-York), de University of Cincinnati in den gelijknamigen staat, Oberlin College (Staat Ohio), Yale University (Staat Connecticut), The Brooklyn Institute of Arts and Sciences, Northwestern University (Evanston/Chigago) en Leland Stanford Junior University (Staat California), in antwoord op het rondschrijven zich bovendien tot het bestuur van het Koningin Wilhelmina Lectoraat gewend, ten einde van hunne belangstelling in de zaak te doen blijken.

Besluiten wij dit artikel met de mededeeling, dat Professor Van Noppen de toekomst van de Nederlandsche zaak in Amerika zeer rooskleurig inziet en dat hij meent gegronde hoop te mogen koesteren, dat het volgend jaar ten minste een vijftal nieuwe leerstoelen voor de Nederlandsche taal en cultuur in Amerika zullen worden opgericht.