Neerlandia. Jaargang 18

Suriname

Leeszaal en bibliotheek.

In de Memorie van Antwoord van den Minister van Koloniën op de Koloniale Huishoudelijke Begrooting van Suriname over het dienstjaar 1914 lees ik bij

eeredienst en onderwijs o.m.

‘Naar aanleiding van de door eenige leden betoogde wenschelijkheid van het openen van leeszalen en uitbreiding der bibliotheek te Paramaribo, doet de Minister opmerken dat aan de Koloniale Bibliotheek reeds een openbare leeszaal verbonden is. De Gouverneur is er steeds op bedacht zoowel de bibliotheek als deze leeszaal zoo goed mogelijk te doen inrichten en beheeren. Een leeszaal van de Afdeeling Suriname van het Algemeen Nederlandsch Verbond moest wegens gebrek aan belangstelling worden gesloten.’

Het is naar aanleiding daarvan dat ik mij genoopt voel over deze laatste mededeeling eenige inlichtingen te geven, welke, naar ik vertrouw, door het Hoofdbestuur ter plaatse waar zij thuis behooren, zullen worden overgebracht.

Wegens gebrek aan belangstelling is de leeszaal van 't Algemeen Nederlandsch Verbond niet gesloten. De Minister is op dit punt niet voldoende ingelicht en blijkbaar heeft men gemeend dat het voorstel van het bestuur van de Groep Suriname van 't Algemeen Nederlandsch Verbond tot opheffing - volgens dit bestuur wegens gebrek aan belangstelling - ook sloeg op de leeszaal en boekerij.

De geschiedenis is in 't kort aldus:

Van een leeszaal van 't Algemeen Nederlandsch Verbond kan voor 't eerst gesproken worden toen het A.N.V. een Groepskantoor inrichtte in de loge Concordia op 6 Juni 1907¹⁾. Dit kantoor was iederen avond geopend van 6-8 uur.

Een uitvoerig artikel van het bestuur verscheen in ‘Onze West’ van 26 Juni 1907 over ‘Het bibliotheekwezen van de Groep Suriname van het A.N.V.’

De boekerij - toen zeer beperkt - breidde zich langzamerhand uit. Eveneens door welwillend door de Boeken-Commissie in Rotterdam voor het doel afgestane leesboeken. Op de leestafel lagen steeds belangwekkende geschriften, verslagen, kranten, tijdschriften enz. Ook het Gouvernement van Suriname stond geschriften af en zeide bruikleen toe van een afdruk der uit te geven geschriften, hetgeen geschiedde tot op zekeren tijd. Op de door mij beschreven veiling

1) Zie de photo's in Neerlandia van Aug. 1907 No. 8 en Aug. 1908 No. 8.

[p. 139]

van 24 November 1913 is alles aan den meestbiedende verkocht!

In het jaarverslag van 1907 lezen wij dat het bestuur van 't A.N.V. den Gouverneur van Suriname het verzoek deed om tot de benoeming van een Commissie over te gaan tot hervorming der Koloniale Bibliotheek.

Tot 1 Mei 1909 was kantoor en leeszaal in de loge Concordia. Op dien datum werd het verplaatst naar de beneden lokalen van de ‘Emmaschool’ kosteloos door het Gouvernement in bruikleen afgestaan. De leeszaal was toen iederen Donderdag open van 6-8 's avonds. Op 10 Mei 1909 were dit gebruik weder ingetrokken, aangezien die lokalen voor het onderwijs zelf benoodigd waren.

Toen was het A.N.V. zonder huis en zonder leeszaal. Eerst in 1910 mocht het gelukken een nieuw tehuis te vinden en wel in de Heerenstraat (benedenwoning van Mr. Van Praag)^2)..

Dit werd geopend 1 Juni 1910. In de boekerij van de Groep werden toen opgenomen de boeken vroeger onder beheer van de Collectantenvereeniging der Nederd. Herv. Kerk, door het A.N.V. gekocht. Een 2100-tal banden was het A.N.V. toen rijk.

Nogmaals wekte het bestuur in de bladen op 25 Jult de belangstelling op (in een artikel van zijn 2en secretaris, den heer Menkman).

Een boekenlijst verscheen inmiddels.

Van 1 Augustus 1910 af werden leeszaal en boekerij iederen dag voor het publiek (leden en nietleden) opengesteld van 5-8 uur n.m.

In December 1910 verscheen het 2e rondschrijven van 't A.N.V. aan de burgerij over de openbare leeszaal en boekerij.

De belangstelling nam geregeld toe en de leeslust was niet onbevredigend.

De loop kwam.

En niet minder was dit het geval toen op 1 Juli de leeszaal nogmaals werd verplaatst in haar laatste woning in de Gravenstraat met ingang van 1 Juli 1911.

De helder verlichte en netjes ingerichte leeszaal trok.

Het aantal personen dat boeken ter lezing haalde was bevredigend.

De goede ligging in het midden der stad en in een drukke straat wekte op tot bezoek en iederen avond was de leestafel bezet.

Wel kan men zeggen dat dit onderdeel van het A.N.V. tot zijn recht was gekomen en geslaagd was.

Waarom die leeszaal nu gesloten is?

Wel eenvoudig. Niet uit gebrek aan belangstelling - al waren de kosten vrij aanzienlijk - maar omdat het bestuur van de Groep Surina me de geheele Groep wenschte op te heffen^1)., de bezittingen verkocht om deschulden te betalen en vanzelf het huis sloot.

Alleen het bekende uithangbord:

Algemeen Nederlandsch Verbond.
Groep Suriname

hangt nog steeds boven de deur van de woning. Dit verzuimde men onder den hamer te brengen. Den bewoner is het misschien niet eens opgevallen. Het is alsof dit teeken moet blijven bestaan om de bevolking te herinneren aan het A.N.V.! Zou dit een goed voorteeken zijn?

* _* *

Ten slotte een enkel woord over de Koloniale Bibliotheek. Hare geschiedenis vindt men beschreven in ‘de Boekzaal’ 3e jaargang No. 7, 30 Juli 1909.

De Commissie, door het A.N.V. verzocht, werd in 1907 benoemd bij Gouv. Res. van 21 October 1907, No. 10069, ‘tot verbetering van den ongunstigen toestand, waarin de Koloniale Bibliotheek, wat de lokaliteit aangaat, verkeert.’ Ondergeteekende had daarin als secretaris zitting. Na indiening van het verslag duurde het eenige jaren alvorens enkele hervormingen tot stand kwamen.

Het beheer is bij Gouv. Res. van 11 April 1911, No. 5, opgedragen aan een Commissie, waarvan de inspecteur van het onderwijs voorzitter is. Ondergeteekende was eenigen tijd secretaris, doch heeft op 27 December 1912 die betrekking neergelegd om redenen, onafhankelijk van zijn wil.

De Commissie, uit 3 leden bestaande, telt er nu nog 2, aangezien er een naar Europa is vertrokken.

Ongetwijfeld doet die Commissie wat zij kan. Wat ontbreekt is... geld.

En de eerste eischen om de bibliotheek aan haar doel te doen beantwoorden zijn: 1^o. het vestigen op een goed gelegen punt in de stad; 2^o. een aantrekkelijke leeszaal te maken, waar het luchtig is; 3^o. een bruikbare catalogus samen te stellen en 4^o. de inrichting te openen op geschikte uren evenals die van 't A.N.V. van 5-8 of 6-9 uur 's avonds.

Als deze vrome wenschen worden vervuld, waarnaar zeker èn Gouverneur èn Commissie van Beheer streven, dan zal de door eenige leden der Kamer betoogde wenschelijkheid zeker in vervulling treden.

In de eerste plaats dan is het noodig dat daarvoor een crediet wordt toegestaan. Van het slagen ben ik zeker.

FRED. OUDSCHANS DENTZ.

Paramaribo, 14 April 1914.

2). Zie mijn artikel in Neerlandia No. 1 van Jan. 1914.

1). Zie de photo's in Neerlandia No. 1 van Jan. 1911.