Neerlandia. Jaargang 17

Platenatlas Z.-A's Geschiedenis.

't Is natuurlijk een van de machtigste middelen tot bevestiging der nationaliteit: de geschiedenis. Zuid-Afrika weet dat, maar is niet in de meest gunstige omstandigheden om het in praktijk te brengen. Het is nog niet volkomen vrij om de geschiedenis van het eigen volk met anders dan Engelschen bril te lezen. Dat is wel averechts nationaal. En toch, het schoolboek, waarnaar door velen daar ginder zoo lang is uitgezien, dat aan Zuid-Afrika onpartijdig zijn verleden openlegt, bestaat sedert 1910: Geschiedenis van Zuid-Afrika, voor schoolgebruik, door Dr. E.C. Godée-Molsbergen. Dat is een voortreffelijk boek van een eerlijk wetenschappelijk historicus, die zich beijverd heeft geen uiting neer te schrijven die niet volgens zijn geweten de toets der waarheid kan doorstaan. 't Is te eerlijk zelfs; vandaar dat he in Transvaal al van de lijst der schoolboeken is geschrapt. Boerenkost is geen Engelsche pap.

Om belangstelling te wekken en levendig te houden, niet alleen bij de schooljeugd maar ook bij ouderen, in het gezin, verscheen onlangs bij S.L. van Looy te Amsterdam: Zuid-Afrika's Geschiedenis in Beeld. Platenatlas verzameld en toegelicht door Dr. E.C. Godée-Molsbergen en Joh. Visscher. Uitgegeven onder toezicht van de Nederlandsch Zuid-Afrikaansche Vereeniging.

Het is een prachtige verzameling van voor het meerendeel zeer zeldzame prenten, met bijschrift in Nederlandsch en Engelsch. Ieder, in en buiten ons land, die belang stelt in de geschiedenis van Z.-A. dient het zich zoo mogelijk aan te schaffen; het is een bezit ook bij ons, voor 't gezin. Deze atlas, geheel in den trant van de bekende Nederlandsche Historieprenten van Van Rijn en Kernkamp, en Nederlands Vroegste Geschiedenis in Beeld van Holwerda, is als zoodanig van hoog gehalte. De prijs is f 3.-.

't Is niet de geschiedenis van Z.-Afrika sedert de vestiging der Hollanders aan de Kaap, die hier in beeld is gebracht, maar zooveel doenlijk van de vroegste tijden af. Zeer merkwaardig bv. is een model van de muren van Zimbabwe, gebouwd tot bescherming van de vóór-historische kolonie van Sjeba, in het tegenwoordig Rhodesia. Dan bv. een kaart van Z.-Afrika van 1351, waar de vorm van het werelddeel werkelijk doet denken aan den echten, ofschoon eerst anderhalve eeuw later Bartolomeu Dias Afrika omvoer. Poststeenen, waaronder vóór de stichting van het Fort aan de Kaap, door de gelanden brieven werden gelegd, die door later landenden werden meegenomen en bezorgd; in de Poolstreken zijn ze nog de brievenbussen. Op zulk een steen leest men:

Hier onder leggen brieven
Van d Comand D v Lee en vice
Comdr P Croock met de schepen
Nassau Fre Hendrik Nimmegen
Wesel en de Galias Adeler den
9 April 1632 van Battavia
Gearriveert V. trocken den

15 ditto.

[p. 187]

Aldus dacht men zich Zuid-Afrika omstreeks 1640, al hadden Nederlanders reeds Hollandsche namen gegeven aan enkele baaien Men geloofde aan het bestaan van vele rijke steden in rijken als Monomotapa in het binnenland. In de zee zijn meeuwen en tromben afgebeeld. In den rechter onderhoek de vorm van de baai Sao Bras (thans Mosselbaai).

Het 17e eeuwsche Burger-Weeshuis te Amsterdam. Uit dit weeshuis o.a. werden weesmeisjes naar Zuid-Afrika gezonden, waar zij trouwden en zoo stammoeders werden van het Afrikaansche volk.

[p. 188]

Portretten van Hervormers, van voormannen uit onzen onafhankelijkheidstrijd; prenten uit oud-Hollandsch kerkelijk en huiselijk leven; portretten van onze groote ontdekkingsreizigers; de O.-I. Compagnie en zoo geleidelijk Jan van Riebeek en voorstellingen uit Z.-Afrika's geschiedenis, naast eenige uit de onze en die van Engeland, voorzoover namen, toestanden en gebeurtenissen onmisbaar zijn voor goed begrip. Altijd belangrijk!

Drie afbeeldingen nemen wij over. Dat van het telegram onzer Koningin als welkomstgroet aan President Kruger bij diens aankomst te Parijs, nadat ‘De Gelderland’ hem, den ouden balling, naar Europa had overgebracht. De aanbieding van dien kruiser voor dat doel, is noch in Europa noch in Afrika vergeten. C'est le seul homme parmi les rois, getuigde

Begroetingstelegram van Koningin Wilhelmina aan President Kruger, 23 November 1900.

van Koningin Wilhelmina in die nog niet vergeten dagen van benauwing en geestdrift, heel Frankrijk. Onbestendigheid in officieele vriendschap is bestendig; de waardeering van die daad blijft.