Neerlandia. Jaargang 17

Commissie tot bevordering van het gebruik van zuiver Nederlandsch.

Weest Nederlanders, ook in Uw taal!

De Commissie strijdt niet tegen het gebruik van vreemde woorden en uitdrukkingen, die niet of moeilijk vertaald kunnen worden;

strijdt niet tegen het juist en verplichte gebruik van vreemde talen;

maar

wekt elken Nederlander op tot het gebruik van Nederlandsche woorden en uitdrukkingen, die in den regel even goed zijn als de vreemde, waaraan men uit achteloosheid of gemakzucht is gewoon geraakt;

wekt elken Nederlander op, om in brieven, aankondigingen, rekeningen, winkelopschriften enz. de voorkeur te geven aan het Nederlandsch;

ook ontvangt zij gaarne mededeelingen omtrent het misbruik van vreemde woorden en uitdrukkingen.

Prof. Dr. J. Verdam, Leiden, voorzitter.

Marc. Emants, 's-Gravenhage, onder-voorz.

W.F. Gerdes Oosterbeek, 's-Gravenhage, secretaris.

Mej. Dr. C.C. van de Graft, Utrecht.

Dr. M.A. van Weel, 's-Gravenhage.

Zetel der Commissie: 2e Schuytstraat 247, 's-Gravenhage.

Brievenbus.

Mededeelingen voor onze Commissie zende men niet naar het Hoofdkantoor te Dordrecht, maar aan het Secretariaat; inzenders wordt beleefd verzocht naam en woonplaats te vermelden.

F.W.B. te H. - Uw opmerkingen betreffende Hotel Central te 's-Gravenhage beamen wij volkomen: het is ergerlijk, zooals daar het Nederlandsch geloochend wordt. Tot onze spijt is dat bij den bouw van het hotel aan onze aandacht ontsnapt. Wij hopen voortaan beter op onzen post te zijn. Uw mededeeling omtrent Zweden doet bij ons de vraag rijzen, of U omtrent de maatregelen, daar tegen het gebruik van vreemde woorden genomen, niet eens een en ander in Neerlandia kan vertellen.

Mr. A.V. te R. - Zoolang het Nederl. publiek meer smaak vindt in buitenlandsche prullen dan in degelijke Nederlandsche stukken, zal aan de taal van de programma's weinig te doen zijn.

J.C.F. te Z. - Dat de klanten van winkeliers het meest er toe kunnen bijdragen, dat de hofstad niet ‘La Haye’ wordt genoemd, bewijst, dat een hoedenkoopman hier ter stede, die vroeger slechts hoeden in ‘La Haye’ of ‘The Hague’ verkocht, door hun invloed thans ook hoeden te ‘'s-Gravenhage’ verkoopt.

P. de J. te A'dam. - Product en quotient zijn nog altijd gangbaar. Weet U soms goede Nederlandsche woorden er voor?

Schl. te 's-Gravenh. - Wat U mededeelt was ons bekend, maar wij weten nog niet, wat wij er aan kunnen doen.

Krasse maatregelen.

In de onlangs te Erfurt gehouden ‘Alldeutsche(n) Verbandstag’ werd na een rede van Prof. Trantmann uit Bonn, die o.a. een rijksbureau verlangde (Sprachamt) ter verduitsing van vreemde woorden, het volgende besluit genomen:

‘Der Alldeutsche Verband stellt das fortwährende Anwachsen des Miszbrauches fest, dasz Gasthöfe, kaufmännische Geschäfte und gewerbliche Unternehmungen sich fremde Namen geben, ihre Schilder und

[p. 152]

Schaufenster mit fremden Worten beschreiben und ihre Waren und Erzeugnisse mit fremdsprachigen Ausdrücken benennen. Er bedauert solches Gebaren, das nicht nur einen Mangel an deutscher Gesinnung und guter Erziehung bei vielen Deutschen verrät, sondern auch unser Ansehen beim Auslande herabsetzt.

Da der Kampf, der von deutschbewuszter Seite durch Belehrung und Ermahnung gegen dieses Uebel geführt wird, so gut wie fruchtlos bleibt, so erachtet es der Alldeutsche Verband, der auch in Sprachlichen Dingen die Art und die Ehre unseres Volkes gewahrt zu sehen wünscht, für seine Pflicht, die deutschen Regierungen um Masznahmen gegen die schreienden sprachlichen Miszstände zu ersuchen. Für das wirksamste und allein würdige Mittel hält der Alldeutsche Verband den Erlasz von Gesetzen, die bestimmen, dasz Jeder, der sich mit Firmenaufschriften, geschäftlichen Anzeigen und ähnlichen Kundmachungen an die Oeffentlichkeit, wendet, im Deutschen Reiche deutsch zu schreiben hat.’

Introducé.

Het Handelsblad drukte onlangs het volgende rijmpje af:

Naar aanleiding van een bericht, waarin sprake is van introducé en introducée:

Wie spitst het brein, een Hollandsch woord te zoeken

Voor 't zoogenaamd Fransch woord ‘introducé’?

Dat in geen Fransche woordenboeken

Zich vinden laat... Dus weg er mee!

Het Fransch van een Hollander.

Onder dit opschrift lezen wij in de Vlaamsche Gazet:

Een Hollander, die in het Nederlandsche paviljoen (van de Gentsche tentoonstelling) turnartikelen en schoolmeubelen uitstalt, heeft het goed gevonden zich bespottelijk te maken met in Haagsch Fransch gestelde uitnoodigingen rond te sturen, om belangstellenden naar zijn uitstalling te lokken. Ziehier een uittreksel uit dat meesterstuk:

‘Nous prenons la liberté de demander Votre attention pour notre Stand a l'Exposition de Gand, section hollandaise, ou nous exposons des bancs-pupitre très prefectionnes, aplicables à tout taille et pourront à tout âge.’

Waarop een leuke Vlaming eveneens in Hottentotten-Fransch o.m. 't volgende antwoordde:

‘C'est moi croire à Gand 110.000 personnes parlant néerlandais. C'est vous Hollandais être un peu plus malin que de respecter leur langue si vous voulez leur argent. C'est vous préférer langue nègre, c'est moi garder mon argent.’

Wat zeggen wil: ‘Ik geloof dat er te Gent 110.000 personen zijn, die Nederlandsch spreken. Gij, Hollander, zoudt verstandiger handelen met hunne (en uwe) taal te gebruiken, indien gij hun geld wilt. Vermits gij Kakebroeck verkiest, houd ik mijn geld.’

Uit een brief van Mr. Van Meurs te Rijswijk:
‘In het Nieuws van den Dag van 21 Mei l.l. las ik deze aankondiging:
Ondergeteekenden vervullen hiermede den treurigen plicht U kennis te geven van het overlijden van
......................................................
in den ouderdom van... jaar.
........., ......... 1913.
De uitvoerders van de uiterste wilsbeschikking:
......................................................
......................................................

Het is de eerste maal in al de tijd dat ik het blad lees (ongeveer 25 jaar), dat ik er het woord in lees dat ons Burgerlik Wetboek (art. 1052) bevat. Het anders altijd gebruikte woord ‘executeurs-testamentair’ komt in geen enkele wet voor.

Het gaat hier dus mee als met het woord ‘slachthuis’. Nog nooit heb ik iemand in de tram naar Den Haag, als hij het had over de gebouwen aan de linkerkant over iets anders horen spreken, dan over het ‘abattoir’, hoewel dit woord amtelik niet bestaat.

Welk een zonderling volk zijn wij toch.

In het Algemeen Handelsblad van 20 Mei l.l. biedt de Ned. Ind. Handelsbank haar ‘loketkluis (safe deposit)’ aan.

Dit is de eerste maal dat ik een Nederlands woord voor het Engelse gebruikt zag, al is de bank nog verplicht, het Engelse woord er tussen haakjes bij te zetten.’

De Commissie acht het door een bankier te Leiden gebruikt wordend woord: ‘bewaarkluis’ nog beter.

Onze aandacht wordt gevestigd op een reclamebord met: koetswerken voor automobielen, onder opmerking, dat het koetswerk moet zijn. Wij zagen bij de firma W. van Rijswijk te 's-Gravenhage ook het goed Hollandsche opschrift koetswerk.