Neerlandia. Jaargang 17

[p. 126]

Boeken-Commissie.

Adres van den 1en Secretaris-Penningmeester:

244c Mathenesserlaan,

Rotterdam.

Adres van het Boekenhuis

63 Van der Duynstraat

Rotterdam.

Verkort verslag over 1912.

Algemeene opmerkingen.

Hebben wij in het vorig verslag uitvoerig de geschiedenis van de wording onzer Commissie in 1912 medegedeeld, ditmaal mogen wij er met voldoening op wijzen, dat ons tweede kroonjaar inderdaad niet onopgemerkt voorbijgegaan is.

Niet lang na de verschijning van ons Jaarverslag werden wij al verrast door een nieuwe Koninklijke gift: H.M. de Koningin schonk ons wederom een aanzienlijke som gelds ‘als blijk van belangstelling in het nuttige streven der Commissie’. Op 31 Aug. volgde de benoeming van den 1sten Secretaris-Penningmeester tot Ridder in de orde van Oranje-Nassau.

De vriendelijke woorden, ons toen van veel zijden geworden, geven hoop voor de toekomst, waarin wij nog meer dan vroeger ten nutte van onzen Stam en ter eere van het Verbond hopen werkzaam te mogen wezen!

Met deelneming behoort vervolgens in dit verslag melding gemaakt te worden van den dood van onzen vroegeren voorzitter, den heer Th. Nolen, alhier, die den 25sten Sept. '12 overleed. Medestichter onzer Commissie brachten wij in ons vorig verslag hem hulde voor al, wat hij van den beginne af jaren lang voor ons geweest is, een hulde, die wij hier wenschen te herhalen.

Bij het ter perse gaan van deze regelen trof ons een nieuwe, zware slag: onze uitnemende voorzitter, Kolonel Verhey, is den 4den Mei j.l. overleden. De dood van dezen grooten Vaderlander, even bescheiden als beminnelijk, even oprecht als kloek, met zijn groote wilskracht, zijn rijke ervaring en zijn ruimen blik, man van erkend gezag en invloed, die ons werk hartelijk liefhad en krachtig steunde - is voor ons een onherstelbaar verlies... Hij ruste in vredel...

Voordrachten.

In den loop van '12 en de eerste maanden van '13 trad ondergeteekende veertien maal op voor Afdeelingen van het Verbond, hier te lande en in België, voor Afdeelingen der N.Z.A.V., de Z.A. Studenten-Vereeniging te Amsterdam, de Vereeniging ter bevordering van de belangen des Boekhandels aldaar, en de Afdeeling Volksonderwijs, van het Nut, te Rotterdam.

Begunstigers en bijdragers.

Het was voor een groot gedeelte aan die voordrachten te danken, dat het getal onzer begunstigers en bijdragers weer aanzienlijk toenam, afgezien nog van het zich gelukkig steeds herhalend feit, dat daardoor in de eerste plaats ons werk verduidelijkt en bekend gemaakt werd. Het spijt ons van vele Afdeelingen nimmer taal of teeken te hooren. In vergelijking met den stand van ons ledental bij de verschijning van ons vorig jaarverslag is 't aantal onzer begunstigers (leden A.N.V.) met niet minder dan 71, dat der bijdragers met 45 toegenomen, samen 116 nieuwe leden, waardoor wij nu 246 begunstigers en 98 bijdragers hebben, tezamen dus - het Hoofdbestuur A.N.V. meegerekend - 345 leden. Wij zijn dezen allen ten zeerste dankbaar! Wij kunnen nimmer geld te veel krijgen. Nu moelen we vaak door gebrek aan voldoende middelen weigeren of slechts onvoldoenden steun verleenen.

In Nederland steunen ons in het A.N.V.: 24 van de 35 Burger-Afdeelingen; 5 van de 7 Stud.-Afdeelingen; 3 van de 11 Afdeelingen Jong Nederland - te weten met geld en geregelde toezending van couranten en tijdschriften. Bovendien zenden vele van dezen (met nog enkele andere Afdeelingen) geregeld ook boeken.

Onnoodig te zeggen, dat wij evenzeer blijven aandringen op toezending van geschikte boeken en tijdschriften aan het Boekenhuis. Ons werfboekje, op aanvrage altoos aan het Secretariaat te verkrijgen, en waarvan over eenigen tijd reeds de derde druk verschijnen zal, geeft daaromtrent alle inlichtingen.

Tentoonstellingen.

Belangstellenden hopen wij dit jaar te Amsterdam op de E.N.T.O.S. (Eerste Nederlandsche Tentoonstelling op Scheepvaartgebied) een sprekend beeld te kunnen geven van ons werk, in het bijzonder met het oog op Zeemanshuizen. Het bestuur van de Tentoonstelling was zoo vriendelijk ons hiervoor een vrij aanzienlijke wandruimte kosteloos af te staan. Verbondsleden, die zich beschikbaar willen stellen onze uitstalling nu en dan door mondelinge verklaringen en het uitreiken van exempl. van ons jaarverslag, het werfboekje en onzen bladwijzer^*) meer doeltreffend te helpen maken, zullen op onze dankbaarheid aanspraak kunnen maken: wij wachten hun aanbod gaarne in!

Te Gent hopen wij door het doen ophangen van onze belangrijkste plakkaten en vele andere stukken eveneens van onze belangstelling blijk te geven.

Tot ons leedwezen mochten wij er nog niet in slagen de nieuwe (derde) groote gekleurde plaat, door den druk te vermenigvuldigen. Gebrek aan de noodige geldmiddelen is de oorzaak. Wie stelt het bedrag tot onze beschikking?

*) Dit nieuwe werfm ddel verschijnt gelijk met 't Jaarverslag en is op aanvraag evenzeer als dit en het werfboekje aan het kantoor kosteloos verkrijgbaar.

Zeemanshuizen en Nederl. kolonies.

Het aantal adressen van deze rubriek, waarmede wij betrekkingen aanknoopten, breidde zich opnieuw belangrijk uit. Behalve de reeds in 't vorig verslag genoemde adressen, die er in de eerste maanden van 1912 bijgekomen waren, hadden wij in den loop des jaars en in 1913 tot heden toe in te schrijven: Bloemfontein, Meester-Cornelis, Ermelo (Transvaal), Emmerik (2), Padang, Brisbane, Bandoeng, Sydney (N.S. Can.), Hamburg, Cappellen (België), Liverpool, Leipzig, Methil, St. Omer (2), Antwerpen, Duinkerken, Jena, Hasselt, Aarlen, Moerbeke Waes, Bethlehem, Kaapstad, Eecke, Hartebeestfontein (Tr.), Amboina, Caïro, Christiania, Charleroi, Malan (2), Nijlstroom, Londen, Beiroet, Hamburg (3), Altona (2), Bingen, Bremen en San Diego (Cal.). Daardoor is het totaal adressen - hierin zijn België en O.- en W.-Indië begrepen - gestegen tot 263. Deze zijn als volgt verdeeld: 67 Zeemans- of Schippershuizen, 16 Militaire Tehuizen of Vereenigingen voor Militairen, 52 kolonies in den vreemde, 36 Afdeelingen A.N.V. buiten Nederland, 5 adressen in Belg. Congo, 25 in N. O.- en W.-Indië, 28 Nederl. Vereenigingen in den vreemde en 34 andere adressen. De honderden plaatsen in Zuid-Afrika, waar boekerijen voor Afrikaners gesticht werden, zijn in deze opgaaf natuurlijk niet begrepen.

Kantoor en Boekenhuis.

De geduchte vermeerdering van werkzaamheden op kantoor en Boekenhuis, tengevolge van al die nieuwe adressen, houdt aan en doet het personeel gedurig uitbreiden, omdat meestal slechts in de avonduren gearbeid kan worden. Ook de werkzaamheden op Zaterdagmiddag in het Boekenhuis, worden zoo

[p. 127]

goed als nimmer meer onderbroken. Onze iiverige en nauwkeurige boekhouder is aldaar voortdurend verscheidene middagen en avonden 's weeks werkzaam. Opnieuw brengen wij onzen hartelijken dank aan onze medewerkers zelven op kantoor en Boekenhuis. De staat der verzonden kisten boeken, enz. zegt voldoende, hoeveel arbeid daarvoor verricht is moeten worden. Voorts staan wij voor dit deel van onzen arbeid met 105 Consuls in betrekking, met wie wij bij voortduring even aangenaam samenwerken als met het Dept. van Buitenl. Zaken in Den Haag.

Het aantal abonnementen, dat wij hebben op tijdschriften, geïll. blaadjes, muziekuitgaven en dergelijke bedraagt nu 205. Hierbij komen bovendien jaarlijks honderden scheurkalenders, Juliana-boekjes, portretten, enz.

Zuid-Afrika.

Terwijl de zendingen van boeken naar dit land bleven voortduren, kwam in den loop van het verslagjaar een plan bij ons op, dat voor de versterking van onze taal in Z.-Afr. en niet minder voor het debiet van Nederlandsche boeken ginds van het grootste gewicht kan worden. Als een inleiding hield ondergeteekende op 8 Juli '12, ter gelegenheid van de Alg. Verg. van de Vereeniging tot bevordering van de belangen des Boekhandels, te Amsterdam een voordracht over onzen arbeid voor de leden. Naar aanleiding daarvan ontvingen wij later een aanzienlijke bijdrage van de Vereeniging en werd een samenkomst vastgesteld. Het feit reeds, dat wij aldus met elkaar in nadere vriendschappelijke verhouding gekomen waren, was van groote beteekenis, omdat daarmede het belang, dat wij beiden bij Z.-Afrika hebben, duidelijk aan het licht kwam.

Intusschen hadden wij ook een samenkomst verzocht met het bestuur van den Nederl. Uitgevers-Bond. Niet alleen trad deze terstond tot onze bijdragers toe, doch ook met deze Vereeniging is samenwerking op practischen grondslag in beginsel tot stand gekomen.

In dit verband is het ons aangenaam te kunnen vermelden, dat Generaal Beyers en de gewezen Consul-Generaal Knobel tot onze begunstigers toetraden. Ook op ander gebied mochten wij wederom ervaren, dat onze bemoeiingen voor Z.-Afrika daar zeer gewaardeerd werden en invloed hadden op de taalbeweging en het debiet van Hollandsche boeken. Nog steeds is er groot gebrek aan en groote vraag naar goede boeken in de moedertaal. Onze taak is daar voorloopig nog niet beëindigd.

Oost- en West-Indië.

De samenwerking met de vereeniging tot Evangelisatie onder de militairen in Ned.-Indië hield op, doch wij bleven de Militaire Huizen daar en in de West helpen: tot hun groote vreugde - schreef men ons. Het was ons aangenaam, dat het Koninklijk Instituut voor de Taal-, Land- en Volkenkunde van Nederl.-Indië ons Hoofdbestuur verzocht het advies onzer Commissie in te winnen over een bij het Instituut ingediend voorstel betreffende boekerijen in de West.

België.

Wij bleven voortgaan deze Groep zooveel mogelijk te steunen. Ook Fransch-Vlaanderen, waarheen wij ook couranten en tijdschriften zenden. De heer H. Meert te Gent mag zich van onzen voortdurenden steun verzekerd houden!

Verzonden kisten.

Er werden 96 kisten boeken verzonden. Daarmede werd in ons tweede kroonjaar het getal 1000 bereikt. Het getal aanvragen van alle zijden is voortdurend zoo groot, dat men altoos eenigen tijd wachten moet, vóór men een kist ontvangen kan. Van de 96 in '12 verzonden kisten, gingen er 48 naar Zuid-Afrika, de overige naar Zeemanshuizen, Nederlandsche kolonies en vereenigingen enz.

Geldmiddelen.

Inkomsten en uitgaven, dank zij een voorzichtig beleid, dekken elkander geregeld. Daartoe moeten wij evenwel, zooals wij hierboven reeds verklaarden, veel, wat wij zouden willen doen, tot later uitstellen.

Opnieuw vragen wij dan met aandrang aan allen, die ons hierin ter wille kunnen en willen wezen: steunt ons en laat anderen ons steunen, bezoekt onze voordrachtsavonden, leest onze verslagen en berichten, komt ons opzoeken op kantoor en Boekenhuis, vraagt ons inlichtingen - en werkt mede aan de heerlijke taak van onze Commissie, wier kernspreuk wel kon wezen:

‘Onze geest kan wel wereldburger zijn - ons hart niet!’

(Vosmaer).

Namens de Boeken-Commissie van het A.N.V.,

Dr. W. VAN EVERDINGEN,

1e Secretaris-Penningmeester.