Neerlandia. Jaargang 16

Zuid-Afrika

Zuidafrikaansche Brieven.

IV.

Gen. Hertzog.

Gen. Hertzog heeft weer van zich doen spreken. Te Nijlstroom heeft hij bij gelegenheid eener landbouwtentoonstelling een redevoering gehouden, waarin hij verklaarde dat de tijd uit was waarop de Afrikaner zich door vreemdelingen liet regeeren. 's Land's zaken werden behartigd door Afrikaners en vreemde fortuinzoekers hadden niets meer te zeggen.

Die redevoering heeft in het Engelsche kamp groote opschudding verwekt. Men schreeuwde van rassenhaat en wilde dat Gen. Botha zijn mede minister in het openbaar er verantwoording zou roepen of liever nog hem uit het kabinet zetten. Natuurlijk werd er dadelijk verteld dat er tweedracht was ontstaan in het kabinet naar aanleiding van deze redevoering te Nijlstroom. Dit heeft Gen. Hertzog reeds beslist ontkend en hij heeft er verder zijn verbazing over uitgesproken dat men zich zoo kwaad maakte over deze verklaring, terwijl hij reeds vroeger te Grahamstad en elders precies het zelfde had gezegd. Maar in die dagen had men die redevoering niet noodig voor staatkundige doeleinden. In die dagen was de Unionistische partij niet bezig met te trachten nieuw leven te brengen in haar doode gelederen.

En dan, wat heeft Gen. Hertzog anders gezegd dan zoovele Engelschen tegenwoordig denken, schrijven en zeggen? Oud-Minister Tatham heeft onlangs in De Volkstem geschreven dat, wanneer de Engelschen in Engeland voortgingen met de Indiërs in Transvaal te steunen tegen de Regeering, men hier te lande den band met Engeland zou gaan verbreken. De heer Gordon, eveneens een pure Engelschman heeft onlangs verzekerd, dat zoo lang hij in openbare vergaderingen het woord zou voeren, hij telkens zou laten hooren: Afrika voor de Afrikaners.

Dit is de geest die hier tegenwoordig heerscht en die alleen enkele Engelschen niet bezielt, die daarom door Gen. Hertzog werden geteekend als fortuinzoekers, menschen die alleen hier komen om geld te maken om dan zoo spoedig mogelijk naar Europa terug te keeren.

Dr. Jameson.

Toen ik nog in Holland woonde kon ik nooit goed antwoorden op de vraag hoe 't mogelijk was dat 'n man als Generaal Botha blijkbaar zulke maatjes was met iemand als dr. Jameson. Voor ons in Holland was de politiekende verloskundige, zooals hij eenmaal genoemd is, nog altijd de man van den Jameson-inval. Al hetgeen hij daarna heeft gedaan, was aan onze aandacht ontgaan. Nu ik in Zuid-Afrika terug ben, zie ik in hoe men ter plaatse moet zijn om al die dingen zuiverder te kunnen beoordeelen. De levensloop van dr. Jameson na den inval is wel veel belangrijker dan de daad die hem in heel de wereld een plotselinge beruchtheid heeft gegeven. Voor de wereld echter heeft hij nimmer gelegenheid gehad zijn roovers inval te boeten In Zuid-Afrika is hem die kans niet ontnomen en zoo is het gebeurd dat bij zijn aftreden als lid van de Unie-Volksraad alle Hollandsch-Afrikaansche bladen in zeer waardeerende woorden over hem hebben geschreven.

Toen dr. Jameson in de Kaap als minister en hoofd van het kabinet optrad, werd hij door alle Hollandsche Afrikaners met groot wantrouwen gade geslagen. Hij wist dit echter door zijn onpartijdig en bezadigd optreden tegemoet te komen. Zijn eerste daad van onpartijdigheid was, toen hij in 1904 voorstelde om in den regeeringsdienst alle ambtenaren de verplichting op te leggen beide talen te kennen. Geen enkele daad van rassenhaat kan van hem geboekstaafd worden gedurende zijn eerste ministerschap van de Kaap en toen hij tijdens de beraadslagingen, die tot de Unie van Zuid-Afrika geleid hebben, steeds bezield bleek van den geest waarin deze vereeniging moest tot stand worden gebracht. toen was dr. Jameson niet meer voor de Hollandsche Afrikaners de man van den inval, doch de ware Zuid-Afrikaner, die dit land groot en welvarend wilde maken. Hard heeft hij gedurende die beraadslagingen gestreden om van zijn Engelschsprekende mede-afgevaardigden gedaan te krijgen dat zij den ouden naam van Orange Vrijstaat in eere zouden herstellen en toen hij inzag

[p. 280]

hoe het den Hollandschen Afrikaners ernst was met het handhaven hunner taal, toen heeft hij al zijn invloed besteed om artikel 137 tot stand te brengen. Dit heeft hem de ongenade bezord van de jingoistische Britten in Zuid-Afrika, maar zijn beweegredenen voor dit voorstel waren zoo overtuigend, dat zij er niets tegen konden inbrengen en zich bij zijn voorstel moesten neerleggen, wilden zij niet gehouden worden voor rassenhaters.

Die houding van dr. Jameson hebben de Hollandsche Afrikaners nimmer vergeten.

En het was geen oogenblikkelijke daad van hem, ook na het totstandkomen van de Unie, bleef hij met alle kracht werken om den Hollandschen Afrikaners de rechten te geven, die hun toekwamen, Ten vorigen jare werd hij als hoofd der oppositie door zijn partij gedwongen, een motie van wantrouwen tegen de regeering in den Volksraad te brengen Aan het einde zijner zeer bezadigde redevoering, verklaarde hij dat hij onder de gegeven omstandigheden geen betere regeering zou kunnen voeren dan Gen. Botha had gedaan. Dat woord is hem door de oppositie niet vergeven en men begon erover te denken hem, dr. Jameson, als leider der oppositie te vervangen door iemand die feller in zijn optreden was. Die man heeft men ongetwijfeld gevonden in dr. Smartt, van wien Gen. Hertzog onlangs heeft gezegd dat hij nu al twintig jaar in het land is, doch in het geheel geen Afrikaner is.

Teekenend voorbeeld van den ommekeer in de gevoelens is wel dat in het distrikt, waar dr. Jameson als leider der oppositie gekozen is, thans waarschijnlijk kandidaat zal staan Sir Abe Bailey, die verklaard heeft dat hij Gen. Botha zal steunen zoo lang deze zijn staatkunde getrouw blijft om beide rassen te zamen te brengen. Men zou hieruit mogen afleiden dat dr. Jameson reeds met zijn verkiezingscomité over zijn opvolger heeft gesproken en iemand heeft aanbevolen die geen felle tegenstander der regeering is.

Zuid-Afrikaansche vrouwen.

Onlangs heeft te Johannesburg de Zuid-Afrikaansche Vrouwen Federatie haar jaarlijksche vergadering gehouden. Een merkwaardige uiting van den geest der tegenwoordige Zuid-Afrikaansche vrouwen was deze geheele bijeenkomst. Van het begin tot het einde ademde zij een zeer beslisten Afrikaanschen geest. Er is geen woord Engelsch gesproken Dit is niet zoo bevreemdend als het op het eerste gezicht wel lijkt, want nog zoo heel lang is het niet geleden dat in deze vereeniging werd voorgesteld aan beide talen gelijke rechten te geven. Die dagen zijn voorbij. Toen in deze vergadering de vraag werd voorgelegd of een lid van de Z-Afr. Vrouwen Federatie tevens lid kon zijn van de Victoria League, verklaarde de voorzitster der Federatie dat het haars bedunkens niet ging, omdat de Federatie van Afrikaansche vrouwen en meisjes goede Afrikaners wilde maken en de Victoria League haar wilde vervormen tot goede Britsche vrouwen. Het einde der besprekingen was dat aan elk lid van de Federatie verboden werd tevens lil van de Victoria League te zijn. Dit besluit wordt merkwaardiger, wanneer men weet dat mevr. Botha, de echtgenoote van onzen eersten minister, algemeene voorzitster is van beide vereenigingen en op de vergadering tegenwoordig was, waar deze beslissing viel.

Zoo kiest men hier tegenwoordig partij. Men heeft leeren inzien dat men met het wegsteken van zijn meeningen, of zooals het hier teekenend heet met papbroekigheid, niet verder komt, integendeel, dat men elk oogenblik kans loopt zijn beginselen in verdruk king te brengen.

OU BOET.

leder lid brenge ten minste twee nieuwe leden per jaar aan!