Neerlandia. Jaargang 16

Vlaanderen.

Jaarverslag van Groep België.

Groep België van het A.N.V. werkt hoofdzakelijk door hare Afdeelingen.

Beperkte zich de werkzaamheid van de oudere organismen in den Vlaamschen Strijd gewoonlijk bij de volks voordrachten en de volks bibliotheek; trad men op voor de verdediging van het taalrecht van den minderen man, die een vreemde taal niet verstond; steunde men daarop om wetten te eischen, die het taalgebruik regelen in bestuur en voor de rechtspleging; het Alg. Ned. Verb. heeft van den beginne aan de uitdrukking ‘het Vlaamsche Volk’ een ruimer beteekenis gehecht dan die van den minderen man onder dat Volk. Voor ons gold het Vlaamsche Streven, dat geheele Volk in al zijn Standen. Steeds zijn wij opgekomen voor het Vlaamsche Recht, niet omdat wij geen Fransch verstaan, maar omdat wij, al verstaan we Fransch, ons dit laatste niet willen laten opdringen, onze eigen taal niet willen laten ver dringen; omdat we in België eerbied eischen voor ons Vlaamsh zijn; eerbied daarom voor de uiting van dat Vlaamsch-zijn: onze Nederlandsche Taal.

Wordt het doel van ons Groote Verbond in de Alg. Grondslagen omschreven, als zijnde: de verhooging van de zedelijke kracht van den Nederlandschen Stam; wij hebben tot onze bizondere roeping gerekend de verhooging van het zelfbewustzijn bij ons eigen Volk, het aankweeken van zelf-eerbied en het daaruit vanzelf voortvloeiende eischen van eerbied voor dat zelfstandig zijn. Wij hebben dus nooit gedacht, dat onze bekommering zich moest beperken bij geestesvoedsel voor den minderen man en recht eischen voor hem. Wij hebben als onze taak beschouwd: vervlaamsching van ons zelf in ons diepste wezen tot Nederlandsche kultuurmerischen, die even hoog willen staan als eenig kultuurvolk bij den aanvang der XXste eeuw, en niet langer willen blijven: platte gewesttaal-sprekende menschen, waardoor wij onze stelling in België ontzaglijk verzwakken. Vervlaamsching dus van het Vlaamsche Volk vooral in zijn hoogere lagen; inrichting van den Vlaamschen arbeid zoodanig, dat de trotsche verflanschte rots, die onze hoogere standen zijn, niet ontsnappen kan aan den golfslag der Vlaamsche zee, die hare flanken bespoelt, al hooger on hooger, tot haar stugge top zelf onder het zilte water verdwijnt.

In die richting heeft de leiding de bedrijvigheid onzer Takken steeds gestuurd en het is een verblijdend verschijnsel, dat onze Takken zoo voortreffelijk die leidende gedachte hebben begrepen en ze zoo voortreffelijk uitwerken.

Daar hebt ge b.v. Tak Aalst, die door zijn Letterkundige Afdeeling in 14-daagsche drukgevolgde vergaderingen, door zijn Leestafel, zijn Leergangen van Hooger Onderwijs, zijn Liederavonden, zijn inrichting van keurige feestvergaderingen werkt aan verbreiding van Vlaamsche kultuur. Door zijn vieren van verdienstelijke mannen als den componist-stadgenoot Gustaaf Pape sterkt hij de aandrift tot het scheppen voor Vlaamsch kunstwerk; door zijn hulde gebracht aan een Dokter Bauwens bij diens benoeming tot Ridder in de Leopoldsorde, schenkt hij dezen een voorraad nieuwen moed bij het volbrengen van zijn reuzentaak: de uitwerking van zijn standaardwerk, zijn Nederlandsch Geneeskundig Woordenboek, waardoor aan Nederlandsche kuituur, als bijdrage tot Nederlandsche Wetenschap een onschatbare dienst bewezen wordt.

De bedrijvigheid van Tak Antwerpen, zooals die beschreven wordt in het jaarverslag over 1911, dat buiten de bijlagen 51 blz. druks beslaat, en handelt over Algemeene Vlaamsche Werking, Liederavonden voor het Volk, de leiding van de inrichting der Guldensporenfeesten, Zangwedstrijden voor Kinderen, Letterkundige Afdeeling met Leestafel, Afdeeling Hooger Onderwijs voor het Volk, Afdeeling Onderwijs behartigende Vlaamsche belangen bij het onderwijs, inzonderheid die van Vlaamsche Meisjes in de Waalsche Normaalschool van Luik, het Legercomiteit, dat gegevens verzamelt omtrent den toestand waarin onze taal bij het leger verkeert, de kultuur-voordrachten, de werkzaamheid van een propaganda-comiteit, deze bedrijvigheid is eenvoudig een epos; ik geloof niet, dat eenige Onder-Afdeeling van eenig Vlaamsch organisme de reuzenwerkzaamheid aan den dag legt van deze ééne Afdeeling van het Verbond, die voor dien arbeid dan ook beschikt over een begrooting, waarvoor die van de geheele Groep in de schaduw staat. Ik acht het dan ook volstrekt geen bluf, wanneer op het omslag van dit verslag te lezen staat: bijdrage tot de Geschiedenis van de

[p. 107]

Vlaamsche Beweging te Antwerpen. Het is wezenlijk een brok geschiedenis.

Wij werken in 't Verbond niet om reklaam, maar om de voldoening te smaken van den volbrachten plicht. Dit verslag wil dan ook geen uitdeeling zijn van loftuigingen. Er zouden te Antwerpen vele verdienstelijken te loven zijn. We rekenen er op, dat we niemand ontstemmen zullen als we maar een naam noemen; den naam van hem, die, in stille bescheidenheid, den vollen last draagt van den veelomvattenden arbeid van het Verbond te Antwerpen en zeggen: Frans van Laar, het Verbond is tevreden over U.

Brussel bewoog zich meer op een ander terrein en trad met kracht op tegen overtreding van de Taalwet van 1878 in het Ministerie van Rechtswezen, van Openbare Werken, van Geldwezen, van Spoorwegen, van Wetenschappen en Kunsten, van Koloniën. Voor zijn leden richtte het twee kunst-concerten in, geleid het eene door den heer Ten Cate, het andere door den heer Wilford, en twee voordrachten, de eene door Dr. Van Everdingen over het werk der Boeken-Commissie en door den heer Guillaume, met lichtbeelden, over de Bataks in de Bataklanden, en werkte mee om Prof. Bolland te Brussel te laten optreden.

Te Charleroi werden 6 voordrachten met lichtbeelden gehouden, 6 Liederavonden, 6 boeken tombola s. Deze Afdeeling nam met hare muziek deel aan Vlaan deren's Kunstdag en ontving, tijdens de tentoonstelling van Charleroi 5 Vlaamsche Maatschappijen, 4 van Antwerpen, 1 van Gent.

Gent arbeidde vooral door zijn Letterkundige Afdeeling; ondernam met het N. VI. V. de inrichting van Vlaanderen's Kunstdag, onvergefelijker gedachtenisse; zorgde voor het optreden van Prof. Bolland en trad op voor Vlaamsche belangen, zoo dikwijls daartoe aanleiding bestond. Bij de inrichting van de Meisjesnormaalschool was het bezorgd om de plaats, die onze taal daar als voertaal zou innemen; een afvaardiging van het Bestuur had een onderhoud met den heer Schepene van Onderwijs en had de voldoening te vernemen, dat onze taal de voertaal zou zijn voor verschillende vakken. Een kring van Vlaamschgezinde meisjes aan die school staat trouwens onder onze bescherming en kreeg van ons den grondslag tot een bibliotheek. Een andere meisieskring, de Hélène Swarth-kring van het Meisjesathenaeum is ook als Jong Vlaanderen-kring bij ons aangesloten en ontving eveneens van ons een Nederlandsche bibliotheek.

In den schoot van Tak Lokeren werd een Studiekring gesticht, waarvan de werkzaamheden de leden tot studie nopen en tot mededeeling van de vrucht van die studie eerst in besloten kring, om zich daardoor voor te bereiden tot het optreden vóór de Algemeene Afdeeling; Studiekring hield 7; de Alg. Afd. 10 vergaderingen; een lezing over den schilder Pieter Breughel met lichtbeelden; een andederen lichtbeelden-avond over de puinen van Villers, waaraan leden der Afdeeling een bezoek hadden gebracht; de Afdeeling vierde ook het 11e Juli-feest.

Mechelen somt als werkzaamheden op: wekelijks een Liederavond voor het Volk; 22 lessen Hooger Onderwijs voor het Volk; medewerking aan de viering van 11en Juli-dag; leiding van de propaganda voor de vervlaamsching van de Gentsche Hoogeschool; voor de deelneming aan Vlaanderen's Kunstdag; keurige feestavonden; een uitstapje naar Antwerpen, waarbij Plantijn-museum en Dierentuin bezocht werden.

Nijvel houdt maandelijks één vergadering om 't stamgevoel te onderhouden en Vlaamsche liederen aan te leeren; deed een uitstapje naar de puinen van den Abdij van Villers.

Het verslag van Tak Sint Nikolaas vermeldt een feestavond van René de Clercq en een van R. de Cneudt.

In den loop van het vorig dienstjaar kwamen twee nieuwe Takken tot stand: Turnhout en de Studenten-Afdeeling Leuven, die reeds blijk van levenskracht hebben gegeven.

Turnhout openbaarde al dadelijk krachtig leven; richtte een Afdeeling voor voordrachten in, welke vier letterkundige avonden hield. Een afdeeling Liederavonden voor het Volk, die een aantal mooie liederen aanleerde en op 21 Mei een prachtig kunstfeest inrichtte. Ook zorgde de Tak er voor dat de 11 Juli-dag luisterrijk gevierd werd. Buitendien liet hij door Dr. Boonroy in de bovenzaal van het stadhuis een voordracht houden over ‘De laatste uitvindingen op het gebied der electriciteit’; door den heer Sevens over ‘Vlaamsche Beweging en Vakonderwijs’.

Wat den toestand van de Groep betreft kan ik U mededeelen, dat onze Groep langzaam, doch zeker vooruitgaat. Het aantal leden voor het afgeloopen dienstjaar is geweest 2031. Zooals U uit de bij de oproeping gevoegde balans blijkt, bedroegen onze ontvangsten fr. 11.438.43, de uitgaven fr. 10.866.77, zoodat er een batig slot overbleef van fr. 571 66.

Zooals immer heeft de leiding van Uwe Groep de Vlaamsche belangen met kracht behartigd door het optreden tegen de verkrachting van onze Taalwetten, telkens wanneer het Secretariaat daarvan zelf de ervaring opdeed of wanneer gevallen daarvan tot zijn kennis werden gebracht. U die gevallen op te sommen gaat niet, want, met betrekking tot de overtreding van de eene Taalwet van 1878 is het een optreden van bijna iederen dag.

Ook werd het Vlaamsch stoffelijk belang verdedigd wanneer het er op aan kwam Vlaamsche candidaten te steunen tegen Waalsch gekonkel. Hierbij hebben we dan telkens den steun mogen ondervinden van Vlaamsche Senatoren en Volksvertegenwoordigers.

Zooals we dat ieder jaar doen, steunden we de zoo nuttige Vacantieleergangen te Leiden met een toelage van fr. 100. -.

Met een dergelijke toelage werd de Antwerpsche Legercommissie ondersteund.

Aan de Boeken-Commissie van Rotterdam, die reeds zoo ontzaglijk veel goeds heeft verwezenlijkt, werd dit jaar, buiten de gewone toelage van fr. 25 - nog een buitengewone van fr. 50. - verleend.

De Maatschappij der Vlaamsche Staatsbedienden vond bij ons een steun van fr. 50. - tot inrichting van haar Congres te Gent.

Eindelijk maakten we, door het dragen der inrichtingskosten, het tot standkomen mogelijk van een Kring van Vlaamsche Oudsoldaten te Brussel, waartoe het initiatief genomen werd door den heer Van Hoorick.

Toen Hare Majesteit Koningin Wilhelmina onze Vorsten zou komen bezoeken, hebben wij ons best gedaan opdat bij deze gelegenheid, de taal, waarvoor wij ijveren tot haar recht zou komen. Wij mochten ons doel niet bereiken. Groote bescheidenheid is ons hier geboden. Wij meenen echter de grenzen van die noodige bescheidenheid niet te overschrijden door de mededeeling, dat ons optreden aanleiding heeft gegeven tot een bezoek, op uitnoodiging, van Uwen Secretaris, aan het Paleis te Brussel, waar ons voor oogen werd gelegd dat op ons verzoek niet kon worden ingegaan. Wij hadden hierbij de voldoening, de overtuiging op te doen, dat de schuld van het niet gebruiken der Nederlandsche taal niet lag aan Belgische zijde, terwijl ons met klem op het hart gedrukt werd, dat de Vlamingen niet mochten twijfelen aan de gunstige gezindheid van Onze Vorsten tegenover onze taal.

Verder moeten we nog mededeelen, dat de beste kracht van ons Secretariaat opging in den Strijd om een Vlaamsche Hoogeschool, waarvan de leiding ook bij ons berust. In mijn verslag van het voorgaande jaar heb ik U daaromtrent eenige mededeelingen gedaan. Een volledig overzicht van dien ar-

[p. 108]

beid kunt Gij vinden in het Januari-nr. 1912 van de Vlaamsche Hoogeschool.

Daarmee, dames en heeren, kom ik tot een noodige verklaring. Zij, die weten wat een omvang de arbeid van het Secretariaat van het A.N.V. en die voor de vervlaamsching van de Gentsche Hoogeschool genomen heeft, weten ook, dat daaraan alleen het hoofd kan geboden worden door de volledigste overgave, maar dan ook door zulk een overgave, die een menschelijk organisme sloopt vóór den normalen tijd. Uw Secretaris heeft wel hulp; een klerk is werkzaam op zijn kantoor, iederen dag van 8 uur 's morgens tot 7 uur 's avonds. Maar het is lang niet die hulp, die er onafwijsbaar noodig is om zijn handen vrij te houden van allen stoffelijken arbeid; hem zijn hoofd vrij en helder te laten houden voor anderen arbeid, die met groote vrucht kan verricht worden en waartoe nu de tijd ontbreekt.

Zij, die het verloop van den Vlaamschen Taalstrijd kennen, weten, dat de Vlaamsche Eeweging in de laatste tien jaar ontzaglijk aan diepte en degelijkheid heeft gewonnen. Dat komt omdat de arbeid al meer en meer met wetenschappelijk inzicht verricht wordt. Onze beste leiders zijn er ten volle van overtuigd, dat ons volk tot een kultuurvolk kan opgebeurd worden. Op degelijke wijze te helpen aan den veelzijdigen arbeid, die het daarheen leiden moet, ligt zoo goed op den weg van het Verbond. Maar aan dien arbeid het hoofd te bieden kan het alleen door een degelijk ingericht Secretariaat, voorzien van de noodige verstandige werkkracht, beschiklende over de noodige hulpmiddelen, geleid door een Secretaris, die den tijd heeft om rustig te denken, rustig te ontwerpen, te laten uitvoeren en alleen datgene voor zijn rekening te nemen, waarvoor uitgebreide ontwikkeling en jarenlange ervaring in den strijd onmisbaar zijn.

De katholieke Vlamingen hebben reeds een dergelijk Secretariaat ingericht, dat met uitstekend gevolg werkzaam is.

Om dat voorbeeld na te volgen laat de kracht van onze Groep niet toe. Maar het Algemeen Nederlandsch Verbond is er om den Grootnederlandschen Taalstrijd te voeren. In Zuid-Nederland heeft die Taalstrijd den grootsten omvang. Het past daarom, dat aan dien Taalstrijd de beste kracht van het Groote Verbond besteed worde. Waar de kracht van onze Groep te kort schiet, niet wegens gebrek aan offervaardigheid, maar omdat onze Groep hoofdzakelijk door hare Afdeelingen werkt en daaraan het grootste deel van hare middelen besteedt, en omdat de Vlaamsche Strijd onder zooveel vormen offers van ons eischt, meen ik, dat we veilig een beroep kunnen doen op het moeder-organisme, opdat het de middelen beschikbaar zou stellen om ons Secretariaat te doen beantwoorden aan zijn roeping.

Ik wil U daarom, dames en heeren, in overweging geven het aannemen van den volgenden wensch: ‘Overwegende, dat de middelen, waarover het Secretariaat van Groep België beschikt, te kort schieten om zijn taak in den grootschen Vlaamschen Taalstrijd naar behooren te vervullen; doet de Algem. Belgische Groepsvergadering te Brussel op 31 Maart 1912 een beroep op het Hoofdbestuur van het Alg. Ned. Verbond, opdat het de middelen verschaffen zou om bedoeld Secretariaat te doen beantwoorden aan de eischen des tijds.’

Als het Hoofdbestuur daarop ingaat, mag verhoogde bloei van onze Groep en nog vruchtbaarder arbeid voor de Vlaamsche Beweging te gemoet gezien worden.

H. MEERT.

leder lid brenge ten minste twee nieuwe leden per jaar aan!