Zuid-Afrika
Generaal Hertzog gehuldigd.
Het Bestuur der Indologen-Vereeniging te Leiden. (1910-'11).
Van links naar rechts: J. Weys, Assessor I; H. Fievez de Malines van Ginkel, Ab-Actis; J. Jongejans, Praeses C H. ter Laag, Questor; A.I. Spits, Assessor II.
Te Pretoria is gen. Hertzog aan een feestmaal als de groote kampioen voor het Hollandsch in Zuid-Afrika gehuldigd, dat het zoo klonk. Het zou eerst Jong Zuid-Afrika wezen, dat hem huldigde, maar ouderen wilden meedoen. En zoo was het jong Zuid-Afrika niet alleen, maar dat toch in hoofdzaak. Het waren niet enkel Pretorianen, ook zelfs niet uitsluitend Transvalers die er toe aanzaten, uit den Vrijstaat heel waren er mannen voor overgekomen. Er heerschte zeldzame geestdrift, schrijft iemand die er bij is geweest.
Gen. Hertzog hield een lange toespraak, maar ook die van dr. Gey van Pittius, die voorzat en de rij opende, en van dr. Malherbe, die na den gast sprak, bevatte belangwekkende dingen. Eigenaardig, dat gen. Hertzog Hollandsch sprak en de twee anderen Afrikaansch. Maar we weten al uit vroegere toespraken van gen. Hertzog, dat hij het in het belang van het Afrikaansch vindt, dat de band met het Hollandsch en de Hollandsche beschaving wordt aangehouden.
Waarom deze huldiging? vroeg de voorzitter van de tafel. Omdat ‘die voorloper, die tou leier van die herleving van onse taal, van onse Afrikaanse nasionaliteit’, ‘die onverschrokke kampvegter vir die heilige regte van ons moedertaal’ het verdiend heeft. ‘Die invloed wat gen. Hertzog uitgeoefen het en nog uitoefen op ons volk, is nie te beskrijf nie.’
‘Wat was die toestand in Suidafrika - zoo vroeg spreker - vóór Genl. Hertzog begin het? In die Kaapkolonie waar verskillende Afrikaner ministeries reeds aan die bewind was, is nog nooit daarvan gedroom om Hollands die reg te gé wat haar toekom... In Natal het die overgrote meerderheid van persone van Engelse afkomst nooit vir een ogenblik daaraan gedenk nie om Hollands op gelijke voet te stel als Engels. Rhodesië staan op gelijke voet als Natal. Hoe omtrent onse Transvaalse wet?... Ieder ware Afrikaner sal met mij saamstem dat daar nie alleen absoluut geen sprake is van gelijke regte, maar dat onse taal in die agtergrond geskuif is... Die toestand is een Augiasstal van onreinheid en skijn op taalgebied, en een Herkules is nodig om die Augiasstal te suiwer. En met die reiniging het Genl. Hertzog begin.’
Geen onzeker geluid, gelijk men merkt. Nog een aanhaling uit de rede van den voorzitter: ‘Ik is o'ertuig, dit ik die mening van almal hier tegenwoordig uitspreek, als ik seg dat ons geen halfheid op taalgebied sal duld nie; ons eis die regte wat ons toekom, en ons sal nie rus vóór dat artikel 137 ten volle gehandhaafd word.’ Een kloek woord, voorwaar!
Uit gen. Hertzog's rede slechts enkele grepen. Hij noemde zich zelf een optimist. Hij gelooft in de toekomst van de Hollandsche taal in Zuid-Afrika. Zijn strijd voor die taal voert hij uit roeping en in de overtuiging, dat die strijd is de eenige weg voor 't zelfstandige volksbestaan. Wij willen - zeide hij - onze taal, omdat wij onze eer willen; wij zoeken onze taal te handhaven, omdat wij onze rechten willen gehandhaafd zien; wij willen onze taal geëerbiedigd hebben, opdat ons volk zal geëerbiedigd zijn.
Met de gelijke rechten, die de grondwet waarborgt, is de strijd gewonnen, het komt er nu op aan van de overwinning gebruik te maken. Daarom riep gen. Hertzog Jong Zuid-Afrika toe: Wees u zelf, wees getrouw!
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd